DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO Wrocław, dnia 23 lutego 2018 r. Poz. 908 UCHWAŁA NR XXXVIII/277/2018 RADY POWIATU LUBIŃSKIEGO z dnia 31 stycznia 2018 r. w sprawie przyjęcia „Programu Opieki nad Zabytkami Powiatu Lubińskiego na lata 2018 - 2021" Na podstawie art. 4 ust. 1 pkt 7 i art. 12 pkt 11 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 1868) oraz art. 87 ust. 3 i 4 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 2187 z późn. zm.), po uzyskaniu opinii Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, Rada Powiatu Lubińskiego uchwala, co następuje: § 1. Przyjmuje „Program Opieki nad Zabytkami Powiatu Lubińskiego na lata 2018 - 2021”, stanowiący załącznik do uchwały. § 2. Wykonanie uchwały powierza Zarządowi Powiatu Lubińskiego. § 3. Uchwała wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Województwa Dolnośląskiego. Przewodnicząca Rady: J. Musiał Dziennik Urzędowy Województwa Dolnośląskiego – 2 – Poz. 908 Załącznik nr 1 do uchwały nr XXXVIII/277/2018 Rady Powiatu Lubińskiego z dnia 31 stycznia 2018 r. Program PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI POWIATU LUBIŃSKIEGO NA LATA 2018−2021 Lubin 2018 Dziennik Urzędowy Województwa Dolnośląskiego – 3 – Poz. 908 Starostwo Powiatowe w Lubinie Powiatowy Program Opieki nad Zabytkami SPIS TREŚCI Wprowadzenie………………………………………………………………………...... 3 I. Podstawa prawna opracowania Powiatowego Programu Ochrony nad Zabytkami….. 5 II. Uwarunkowania prawne ochrony zabytków i opieki nad zabytkami w Polsce……… 7 II.1. Międzynarodowe dokumenty powiązane z ochroną środowiska…………… 8 II.2. Zadania i kompetencje organów powiatu w zakresie ochrony zabytków i opieki nad zabytkami……………………………………………………… 13 III. Uwarunkowania zewnętrzne ochrony dziedzictwa kulturowego……………………. 15 III.1. Polityka państwa w zakresie ochrony zabytków i opieki nad zabytkami….. 15 III.2. Relacje Powiatowego Programu Opieki nad Zabytkami z programami i dokumentami strategicznymi wykonanymi na poziomie województwa…. 17 III.3. Relacje Powiatowego Programu Opieki nad Zabytkami z programami i dokumentami strategicznymi wykonanymi na poziomie gmin wchodzących w skład powiatu……………………………………………... 21 III.3.1. Plany zagospodarowania przestrzennego, inne programy i dokumenty strategiczne opracowane przez gminy……………… 21 III.3.2. Gminne Programy Opieki nad Zabytkami i Gminne Ewidencje Zabytków…………………………………………………………. 25 IV. Uwarunkowania wewnętrzne ochrony dziedzictwa kulturowego…………………… 32 IV.1. Relacje między programami opieki nad zabytkami Powiatu Lubińskiego na lata 20142017 i 20182021…………………………………………… 32 IV.2. Relacje powiatowego program opieki nad zabytkami z innymi programami i dokumentami strategicznymi powiatu……………………………………. 33 V. Charakterystyka krajobrazu kulturowego Powiatu Lubińskiego……… …………….. 34 V.1. Charakterystyka Powiatu Lubińskiego………………………………………. 34 V.2. Krajobraz kulturowy Powiatu Lubińskiego………………………………….. 39 V.2.1. Zabytki nieruchome Powiatu Lubińskiego………………………… 40 V.2.2. Zabytki ruchome Powiatu Lubińskiego……………………………. 57 V.2.3. Zabytki archeologiczne Powiatu Lubińskiego……………………... 60 V.2.4. Szlaki turystyczne, ścieżki kulturowe i edukacyjne w Powiecie Lubińskim…………………………………………….. 61 V.3. Muzea oraz stowarzyszenia, instytucje i organizacje pozarządowe związane z opieką nad materialnym i niematerialnym dziedzictwem kultury……………… 63 V.3.1. KGHM „Polska Miedź” i ochrona dziedzictwa kulturowego…………… 65 V.4. Obiekty zabytkowe stanowiące własność Powiatu Lubińskiego…………….. 68 V.4.1. Zespół pałacowo-parkowy w Szklarach Górnych………………… 68 V.4.2. Park pałacowy w Bukownej……………………………………….. 70 VI. Ocena szans i zagrożeń dla środowiska kulturowego Powiatu Lubińskiego………….. 73 VII. Założenia Programu Opieki nad Zabytkami Powiatu Lubińskiego………………….. 77 VIII. Instrumentarium realizacji Programu Opieki nad Zabytkami Powiatu Lubińskiego. 85 IX. Monitorowanie realizacji Programu Opieki nad Zabytkami Powiatu Lubińskiego….. 86 X. Źródła finansowania programu opieki nad zabytkami……………………..………..… 89 XI. Realizacja i finansowanie przez powiat zadań z zakresu ochrony zabytków……..…... 96 XII. Postanowienia końcowe……………………………..…………………….…………. 101 Materiały wykorzystane w tekście…………………..………………………………….... 102 2 Dziennik Urzędowy Województwa Dolnośląskiego – 4 – Poz. 908 Starostwo Powiatowe w Lubinie Powiatowy Program Opieki nad Zabytkami WPROWADZENIE Program Opieki nad Zabytkami Powiatu Lubińskiego na lata 2018-2021 został opracowany celem realizacji przepisów ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (t.j. Dz. U. z 2017 r., poz. 2187 ze zm.). Zgodnie z art. 87 ust. 1 ww. ustawy zarząd powiatu sporządza na okres 4 lat powiatowy program opieki nad zabytkami, który po zatwierdzeniu przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków przyjmuje Rada Powiatu. Program staje się dokumentem prawa miejscowego i obowiązującym elementem polityki samorządowej. Proces realizacji i rezultaty jakie przynoszą, są monitorowane w trakcie i po zakończeniu trwania okresu programowego, co stanowi podstawę do oceny zrealizowanych działań i umożliwia podjęcie decyzji dotyczących ewentualnych korekt, czy zmian, które należy wprowadzić w następnych programach. Jest to dokument, w którym zawarte są kwestie ochrony dziedzictwa kulturowego na terenie powiatu. Przedmiotowy Program na lata 2018-2021 stanowi kontynuację poprzedniego programu opracowanego na lata 2014-20171, w którym wytyczono główne cele polityki władz samorządowych w tej dziedzinie oraz określono kierunki działań, sprzyjające realizacji założonych celów. Sprawozdanie z realizacji Programu na lata 2010-2013 oraz sprawozdanie z realizacji w latach 2014-2015 "Programu Opieki nad Zabytkami Powiatu Lubińskiego na lata 2014-2017”, przeprowadzone zgodnie z obowiązkiem ustawowym, potwierdziło potrzebę i celowość tworzenia dokumentów zawierających problematykę dziedzictwa kulturowego na danym terenie. Dowiodło również prawidłowości nakreślonych w Programie na lata 2014-2017 kierunków rozwoju i podjętych w ich ramach działań, których następstwem były konkretne efekty, np. poprawa stanu technicznego zabytków. Szczegółowe informacje dotyczące przedsięwzięć podjętych w poprzednim okresie (2014-2017), zamieszczono w rozdziale XI obecnego Programu, pt. „Realizacja i finansowanie przez powiat lubiński zadań z zakresu ochrony zabytków”. Ilekroć w tekście pojawia się określenie Program, oznacza to Program Opieki nad Zabytkami Powiatu Lubińskiego na lata 2018-2021, kiedy w tekście występuje 1 Program opieki nad Zabytkami Powiatu Lubińskiego na lata 2014-2017, został przyjęty do realizacji uchwałą nr LXII/363/2014 Rady Powiatu w Lubinie z dnia 29 października 2014. 3 Dziennik Urzędowy Województwa Dolnośląskiego – 5 – Poz. 908 Starostwo Powiatowe w Lubinie Powiatowy Program Opieki nad Zabytkami określenie Ustawa, oznacza ono ustawę z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (t.j. Dz. U. z 2017 r., poz. 2187 ze zm.). Do Programu dołączono aneks z aktualnymi2 danymi na temat obiektów zabytkowych, znajdujących się na terenie powiatu, udostępnionymi przez Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków we Wrocławiu. 2 stan na grudzień 2017 r. 4 Dziennik Urzędowy Województwa Dolnośląskiego – 6 – Poz. 908 Starostwo Powiatowe w Lubinie Powiatowy Program Opieki nad Zabytkami I. PODSTAWA PRAWNA OPRACOWANIA POWIATOWEGO PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI Głównym aktem prawnym regulującym zasady ochrony i opieki zabytków w Polsce, jest ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (t.j. Dz. U. z 2017 r., poz. 2187 ze zm.). Ustawa określa przedmiot, zakres i formy ochrony zabytków oraz opieki nad nimi, zasady finansowania prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowalnych przy zabytkach, a także organizację organów ochrony zabytków. Podstawowym zadaniem na każdym poziomie samorządu lokalnego jest obowiązek sporządzania programów opieki nad zabytkami1. W myśl ustawy - wójt, burmistrz, starosta, prezydent miasta, czy marszałek województwa, powinni raz na 4 lata sporządzić program opieki nad zabytkami zlokalizowanymi na podległym terenie. Ochrona zabytków polega na podejmowaniu przez organy administracji publicznej działań mających na celu: 1. Włączenie problemów ochrony zabytków do systemu zadań strategicznych wynikających z koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju. 2. Uwzględnianie uwarunkowań ochrony zabytków, w tym krajobrazu kulturowego i dziedzictwa archeologicznego, łącznie z uwarunkowaniami ochrony przyrody i równowagi ekologicznej. 3. Zahamowanie procesów degradacji zabytków i doprowadzenie do poprawy stanu ich zachowania. 4. Wyeksponowanie poszczególnych zabytków oraz walorów krajobrazu kulturowego. 5. Podejmowanie działań zwiększających atrakcyjność zabytków dla potrzeb społecznych, turystycznych i edukacyjnych oraz wspieranie inicjatyw sprzyjających wzrostowi środków finansowych na opiekę nad zabytkami. 6. Określenie warunków współpracy z właścicielami zabytków, eliminujących sytuacje konfliktowe, związane z wykorzystaniem zabytków. 7. Podejmowanie przedsięwzięć umożliwiających tworzenie miejsc pracy związanych z opieką nad zabytkami. 1 Ustawa: art. 87 pkt 2. 5 Dziennik Urzędowy Województwa Dolnośląskiego – 7 – Poz. 908 Starostwo Powiatowe w Lubinie Powiatowy Program Opieki nad Zabytkami W Ustawie zawarto tryb nadawania programowi opieki nad zabytkami mocy prawnej i sposób jej monitorowania. Program, po zaopiniowaniu przez właściwy urząd Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, zostaje przyjęty uchwałą przez radę powiatu. Z realizacji programu zarząd powiatu