DARIUSZ SIECZKOWSKI Podstawowy serbsko-polski słownik tematyczny - ponad 100 tematów - współczesne słownictwo - około 8500 słów publikacja darmowa (CC-BY-ND) wydanie drugie Oświęcim 2018 Dariusz Sieczkowski "Podstawowy słownik tematyczny serbsko-polski" 2 OD AUTORA Podstawowy słownik tematyczny serbsko-polski to jedna z nielicznych publikacji na rynku polskim przeznaczonych do nauki języka serbskiego. Jest to już trzecie wydanie słowniczka, w porównaniu do poprzednich opracowań z 2011 (zalążek słownika) i 2014 roku w tym wydaniu nastąpiły kosmetyczne zmiany - poprawiono zauważone błędy, a tematy dotyczące życia codziennego, zdrowia i bezpieczeństwa publicznego zostały rozbudowane. Słownik zawiera około 8500 słów i wyrażeń pogrupowanych w ponad stu blokach tematycznych. Pod względem objętości jest dużo mniejszy niż moje prace z innych języków słowiańskich. Niestety, internetowe opracowania dotyczące słownictwa języka serbskiego (słowniki języka serbskiego i słowniki frazeologiczne) są na bardzo słabym poziomie, przez co z punktu widzenia autora opracowanie takiego słownika jest dużo trudniejsze i bardziej czasochłonne niż na przykład słownika języka słoweńskiego, czy chorwackiego. Słownik z założenia miał zawierać słownictwo podstawowe, ale może się zdarzyć, iż w niektórych tematach zabraknie jakiegoś elementarnego słowa, natomiast pojawią się słowa dla zaawansowanych. Z tego względu słowniczek należy traktować jako publikację uzupełniającą dla istniejących już opracowań. Stworzenie większego słownika wymagałoby dostępu do literatury serbskiej, przynajmniej kilkumiesięcznego pobytu w Serbii i znacznie więcej czasu na przygotowanie publikacji, nie mówiąc o pieniądzach. Dla osoby niezwiązanej z instytucją naukową to zadanie niewykonalne. Podstawowy słownik tematyczny serbsko-polski to praca amatorska, powstała bez żadnego wsparcia merytorycznego, technicznego i finansowego. Nie jest to praca wybitna ani doskonała, należy ją traktować raczej jako ciekawostkę. Słownik nie przeszedł też przez korektę. Słownik jest darmowy, można go rozpowszechniać w niezmienionej formie bez mojej wiedzy i zgody. Proszę nie używać tego słownika w wyszukiwarkach dwujęzycznych - jest to słownik tematyczny, a takie publikacje rządzą się swoimi prawami i pokazywane tłumaczenia często będą błędne. Dariusz Sieczkowski Dariusz Sieczkowski "Podstawowy słownik tematyczny serbsko-polski" 3 SPIS TREŚCI 1. ŻYCIE CODZIENNE 1.1 Rodzina 6 1.2 Małżeństwo 7 1.3 Czynności codzienne 9 1.4 Od narodzin do śmierci 10 1.5 Dom i mieszkanie 14 1.6 Edukacja 16 1.7 Życie towarzyskie 19 1.8 Problemy 20 1.9 Rzeczy osobiste 21 2. CZŁOWIEK 2.1 Części ciała 22 2.2 Wygląd zewnętrzny 23 2.3 Charakter 24 2.4 Inteligencja 25 2.5 Nałogi 26 2.6 Emocje i uczucia 27 2.7 Zdrowie 29 3. HANDEL I USŁUGI 3.1 Zakupy 37 3.2 Artykuły spożywcze 38 3.3 Napoje 39 3.4 Gastronomia 40 3.5 Owoce 41 3.6 Warzywa 41 3.7 Odzież 42 3.8 Obuwie 43 3.9 Drogeria 43 3.10 Poczta i telekomunikacja 44 3.11 Sprzęt RTV i AGD 44 4. CYWILIZACJA 4.1 Społeczeństwo 45 4.2 Polityka 46 4.3 Wybory 46 4.4 Środki masowego przekazu 47 4.5 Religia 48 4.6 Historia 49 4.7 Miasto 50 4.8 Wieś 51 4.9 Państwa świata 52 4.10 Miasta świata 53 4.11 Narodowości 54 5. BEZPIECZEŃSTWO 5.1 Przestępczość 55 5.2 Sąd 57 5.3 Służby specjalne 59 5.4 Więzienie 60 5.5 Wojsko 61 5.6 Wojna 62 5.7 Broń 62 5.8 Katastrofy i klęski żywiołowe 63 Dariusz Sieczkowski "Podstawowy słownik tematyczny serbsko-polski" 4 6. BIZNES 6.1 Administracja publiczna 65 6.2 Gospodarka 66 6.3 Finanse osobiste 67 6.4 Bankowość 68 6.5 Giełda 69 6.6 Handel 69 6.7 Praca 70 6.8 Zawody 71 6.9 Przedsiębiorstwo 72 6.10 Podatki 72 7. NAUKA 7.1 Nauka - pojęcia ogólne 73 7.2 Fizyka 73 7.3 Astronomia 74 7.4 Optyka 74 7.5 Chemia 75 7.6 Pierwiastki 75 7.7 Matematyka 76 7.8 Geometria 77 7.9 Filozofia 78 7.10 Archeologia 78 7.11 Psychologia 79 7.12 Gramatyka 79 7.13 Językoznawstwo 80 7.14 Genetyka 80 7.15 Jednostki miar i wag 81 8. TECHNIKA 8.1 Budownictwo 82 8.2 Przemysł 82 8.3 Energetyka 83 8.4 Elektronika 83 8.5 Samochód 84 8.6 Komputer 85 8.7 Oprogramowanie 85 9. PODRÓŻ 9.1 Podróż - pojęcia ogólne 86 9.2 Podróż pociągiem 87 9.3 Podróż drogą powietrzną 87 9.4 Podróż drogą morską 88 9.5 Podróż samochodem 88 9.6 Komunikacja miejska 90 9.7 Nocleg 90 Dariusz Sieczkowski "Podstawowy słownik tematyczny serbsko-polski" 5 10. CZAS WOLNY 10.1 Sztuka 91 10.2 Malarstwo 92 10.3 Rzeźbiarstwo 92 10.4 Muzyka 93 10.5 Instrumenty muzyczne 93 10.6 Taniec 94 10.7 Teatr 94 10.8 Film 95 10.9 Literatura 96 10.10 Fotografia 96 10.11 Gry losowe 97 10.12 Magia 97 10.13 Szachy 98 10.14 Rozrywka 98 11. SPORT 11.1 Dyscypliny sportowe 99 11.2 Rywalizacja 99 11.3 Piłka nożna 100 11.4 Lekkoatletyka 101 11.5 Sporty wodne 101 11.6 Sporty zimowe 102 11.7 Sporty walki 102 11.8 Tenis 103 11.9 Siatkówka 103 12. PRZYRODA 12.1 Ekologia 104 12.2 Krajobraz 104 12.3 Pogoda 105 12.4 Fauna 106 12.5 Flora 109 13. ŚWIAT WOKÓŁ NAS 13.1 Kolor 110 13.2 Kształt 111 13.3 Przestrzeń 111 13.4 Czas 112 13.5 Ruch 113 13.6 Dźwięk 113 13.7 Zmysły 114 BIBLIOGRAFIA Podczas opracowywania słowniczka korzystałem głównie ze stron internetowych: www.blic.rs - portal informacyjny (brukowiec) www.b92.net - portal informacyjny www.vesti.rs - portal informacyjny Publikacje internetowe: slowniki.lingea.pl - słowniki internetowe wydawnictwa Lingea Publikacje książkowe M. Duškov, A.Korytowska, I.Sawicka "Język serbski dla początkujących cz.1", wyd. UMK 2011 Dariusz Sieczkowski "Podstawowy słownik tematyczny serbsko-polski" 6 1. ŻYCIE CODZIENNE 1.1 RODZINA RODZINA - POJĘCIA OGÓLNE biološki otac - ojciec biologiczny porodični krug - grono rodzinne blizanac - bliźniak porodični život - życie rodzinne blizanac - bliźnię (płci męskiej) porodično druženje - spotkanie rodzinne bliznakinja - bliźniaczka porodično stablo - drzewo genealogiczne bliznakinja - bliźnię (płci żeńskiej) potpuno se posvetiti porodici - całkowicie poświęcić braća blizanci - bliźniaki się rodzinie devojačko prezime - nazwisko panieńskie predak - przodek jedinac - jedynak prezime - nazwisko jedinica - jedynaczka rodbina - krewni jednojajčani blizanci - bliźnięta jednojajowe roditelj - rodzic majka šestoro dece - matka sześciorga dzieci rođak - krewny multigeneracijska porodica - rodzina s majčine strane - ze strony matki; po kądzieli wielopokoleniowa s očeve strane - ze strony ojca; po mieczu neidentične bliznakinje - bliźniaczki dwujajowe srećna porodica - szczęśliwa rodzina ponosna majka - dumna matka uskladiti posao i porodicu - pogodzić karierę z porodica - rodzina rodziną porodična kuća - dom rodzinny vanbračno dete - nieślubne dziecko porodična loza - ród vaspitavanje - wychowanie CZŁONKOWIE RODZINY baba; baka - babcia posinak - pasierb brat - brat potomstvo - potomstwo ćerka - córka prababa - prababcia deda - dziadek pradeda - pradziadek deda i baba - dziadkowie samohrani roditelj - samotny rodzic dete - dziecko sestra - siostra kćerka - córka sestrična - siostrzenica kći - córka sestrić - siostrzeniec kum - ojciec chrzestny sin - syn kuma - matka chrzestna snaja - synowa kumče - chrześniak; chrześniaczka svekar - teść; ojciec męża kumica - chrześnica svekrva - teściowa; matka męża kumić - chrześniak šogor - szwagier kumovi - rodzice chrzestni šurak - szwagier maćeha - macocha tast - teść; ojciec żony majka; mama - maa, matka tašta - teściowa; matka żony nećak - siostrzeniec; bratanek tetak - wujek; mąż cioci nećakinja - siostrzenica; bratanica tetka - ciocia očinski - ojcowski trojke - trojaczki očuh - ojczym udovac - wdowiec otac - ojciec udovica - wdowa pastorče - pasierb; pasierbica ujak - wuj pašanac - szwagier ujna - wujenka polubrat - przyrodni brat unuk - wnuk polusestra - przyrodnia siostra unuka - wnuczka pomajka - macocha zet - zięć Dariusz Sieczkowski "Podstawowy słownik tematyczny serbsko-polski" 7 ADOPCJA adopcija - adopcja sirotište - dom dziecka; sierociniec adoptirati - adoptować smestiti u hraniteljsku porodicu - umieścić w domov za nezbrinutu decu - dom dziecka rodzinie zastępczej hranitelj - rodzic zastępczy starateljstvo - kuratela; opieka; nadzór hraniteljska porodica - rodzina zastępcza usvajanje - adopcja pokćeriti - adoptować (córkę) usvojen - adoptowany posiniti - adoptować (syna) usvojitelj - rodzic adopcyjny siroče - sierota usvojiti - adoptować 1.2 MAŁŻEŃSTWO PRZED ŚLUBEM devojačko veče - wieczór panieński verenik - narzeczony momačko veče - wieczór kawalerski veridba - zaręczyny neženja - kawaler; stary kawaler veza - związek predbračni - przedmałżeński zaprositi - poprosić o rękę predbračni ugovor - intercyza zaručnica - narzeczona stara devojka - stara panna zaručnik - narzeczony usedelica - stara panna zatražiti ruku - poprosić o rękę verenica - narzeczona ŚLUB bidermajer - bukiet mladoženja - pan młody buket - bukiet nevesta - panna młoda burma - obrączka otkazati svadbu - odwołać ślub ceremonija venčanja - ceremonia ślubna oženiti se - ożenić się crkveni brak - ślub kościelny poklon - prezent crkveno venčanje - ślub kościelny pozivnica - zaproszenie deveruša - druhna sklopiti brak - zawrzeć małżeństwo dok nas smrt ne rastavi - dopóki śmierć nas nie svat - gość weselny rozłączy svadbeni put - podróż poślubna građansko venčanje - ślub cywilny udadba - ożenek izabranica - wybranka udaj se za mene - wyjdź za mnie izgovoriti "da" - powiedzieć "tak" udata - zamężna kićenje - dekoracja udati se - wyjść za mąż koverta - koperta uhvatiti buket - złapać bukiet kum - drużba venčani list - akt ślubu limuzina - limuzyna venčani put - podróż poślubna matičar - urzędnik stanu cywilnego venčanica - suknia ślubna matičarka - urzędniczka stanu cywilnego venčanje