Füze Selami; Selami Tekkazancı Adana’nın futbol tarihi, Türki- Çukurova Ligine 1939 yılında Milli nında olmuş. Bu yüzden o yıllarda ye futbol tarihiyle birlikte oluşur. Mensucat, 1940 yılında Sümerspor oyuncu bulmak oldukça güçmüş. Adana’nın ilk futbol takımlarının, ve Adana Demirspor dâhil olunca, Ama çare tükenmez, küçük kulüp- 1920’lerde kurulan Türkocağı ve Adana Demirspor’un Türkiye ligle- ler birleşip büyümeye çalışmışlar. Gençlerbirliği oldukları bilinir. Bu rindeki serüveni başlamış olur. Za- Böylece İdmanyurdu, Seyhanspor ve iki takım 1928 yılında birleşerek manla Adana’daki takım sayısının Torosspor’un birleşerek Adanaspor’u İdman Yurdu adını alırlar. 1928’de artması sonucu, Mersin İdmanyurdu kurma fikri ortaya atılmış. 1966 yı- ayrıca Beden Terbiyesi Bölge Mü- ve Tarsus İdman Yurdu, Çukurova lında bu fikir gerçekleşince Adana’da dürü Rıza Salih Saray’ın önderli- liglerinden ayrılarak İçel Ligi’ni oluş- uzun yıllar birbirleriyle rekabet ha- ğinde Seyhanspor, üç yıl sonra da tururlar. linde olacak olan iki takım ortaya Torosspor futbol sahalarına mer- Günümüzde olduğundan biraz farklı çıkmış. Adana Demirspor ve Ada- haba der. Böylece 1931’de Çukurova olarak, geçmiş yıllarda futbol, yöne- naspor... ligi kurulur.. tici olarak belli bir azınlığın ilgi ala- SELAMİ TEKKAZANCI 05 SİVİL SAVUNMA MÜKELLE- İLK MAÇ VE KAÇAN Adana’da kurulan ilk futbol takımı Türkocağı (1920) Seyhanspor (1928) FİYETİ KANUNU VE ADANA ŞAMPİYONLUK DEMİRSPOR’UN KURULUŞU Adana Demirspor’un kayıtlara Cumhuriyet kurulduktan sonra- giren ilk futbol maçı, bugünkü ki devlet yapısı nasıl ki yukarı- adı Sümerspor olan, Malatya dan aşağıya doğru oluşturulmuş- Mensucat ile yaptığı maçtır. Er- sa, futbol da da yapılanma böyle zincan depremzedelerine yardım olmuştur. Bu durum Adana De- turnuvasında yapılmış olan maçı mirspor için de geçerlidir, diğer Demirspor 2-1 kazanmıştır. kulüpler için de... O dönemdeki 1940’lı yıllar henüz profesyonel pek çok spor kulübü gibi, Ada- düşüncenin gelişmediği, bon- na Demirspor da kurulmasını servis, lisans ve benzeri kav- “Sivil Savunma Mükellefiyeti” ramların yerleşmediği, oyuncu kanununa borçludur. Bu yasaya sayısının az olduğu, takım kad- göre beşyüzden fazla eleman ça- rolarının bir türlü düzene bağ- lıştıran kamu ve özel sektör ku- lanamadığı yıllardır. Takımlar ruluşlarına spor kulübü kurma sahaya her hafta hazırladıkları yükümlülüğü getirilmektedir. yeni bir listeyle çıkmaktadırlar. Adana Demirspor 21 Aralık Demirspor ligdeki ilk yılında 1940 tarihinde, TCDD 6. İşlet- bu yöntem nedeniyle şampiyon me Müdürü Eşref Demirağ’ın olamaz. 1941 sezonunun son önderliğinde kurularak, aynı yıl maçında Milli Mensucat’la karşı- “Türkiye İdman Cemiyetleri İtti- laşacaktır. Bu aynı zamanda şam- fakı”nın onayını almıştır. piyonluk maçıdır. Milli Mensu- Demirspor’un kurulduğu yıl- cat bu maçı 5-0 alırsa şampiyon larda Yeni İstasyon ve çevresin- olabilecektir. Milli Mensucat bir deki Cemalpaşa semtinin, açık haftalığına Galatasaray’dan Katır alanlar, bağlar ve boş arsalar- Cemil ve Haşim’i getirtip, De- la çevrili olduğunu biliyoruz. mirspor’u 5-0 yener ve şampiyon Atatürk Caddesi’ndeki Bossa olur. Apartmanı’nın civarı Adana De- Ama bu hep böyle devam etmez. mirspor’un çalışma alanıymış o Ertesi yıl Adana şampiyonu olan zamanlar. Demirspor o zamanki Demirspor, 12 yıl boyunca şam- gücünü bu alanlardan ve TCDD piyonluğu kimseye kaptırmaz. personelinin kulüp için ödenti Bu şampiyonluklar bölgeseldir yapmaya mecbur olmasından al- ve Türkiye Ligleri henüz kurul- Adana İdmanyurdu (1928) maktadır. mamıştır. Kuruluş yıllarında Adana Demirspor (1940) 06 ADANA’YA GÜÇ VERENLER - I SELAMİ TEKKAZANCI 07 ADANA’NIN İLK STADYUMU KUMLUK Adana’da Kumluk ismiyle bahse- dilen bölge, Seyhan Nehri kena- rında, Demirköprü’nün yanında bulunan ve nehrin getirdiği kum- lar nedeniyle yumuşak bir zemine sahip olan yerdi. Adana Şehir Stadyum’u inşa edil- meden önce futbol maçları ve cirit gösterileri burada yapılır,19 mayıs gibi ulusal bayramlar burada kut- lanırdı. Daha sonraki yıllarda stadyumun şimdiki bulunduğu yerde bir alan ayrılıp, etrafı tahta perdelerle çev- rilerek bu faaliyetler Reşatbey’e taşındı. Kumluk ise önemini kaybetti. Gü- nümüzde ise yerine Galeria deni- len alışveriş merkezinin de bulun- duğu park yapıldı. Sonraki yıllarda 5 Ocak ismini alacak olan şehir stadyumu ise gittikçe gelişti. Önce küçük bir tribün yapıldı, sonra ihtiyaca göre genişletildi. Şimdi ise yıkılıp, So- fulu tarafına taşınması planlanı- yor. Kumluk SELAMİ TEKKAZANCI 11 TÜRKİYE LİGLERİNİN Adana Demirspor’un o dönemde KURULMASI oynayan üç ismi sonradan efsane olmuştur. Bunlardan biri şüphesiz Türkiye 1. Futbol Ligi’nin, şimdiki Muharrem Gülergin, diğeri kaleci adıyla Süper Lig’in başlangıç tari- Kartal Yaşar iken, üçüncüsü ise Se- hi. 1959 olarak kabul edilir. 1959 lami Tekkazancı’dır. Maçlarda attı- yılında düzenlenen Türkiye 1. Fut- ğı sert şutlarla fileleri delerek, ta- bol Ligi’nin ilk sezonunda maç- kımını Türkiye şampiyonu yaptığı lar, 8’er takımdan oluşan Beyaz ve için, Selami daha sonradan “Füze Kırmızı adlı iki grupta oynandı. O Selami” olarak anılmıştır. tarihteki statü uyarınca beyaz gru- Onun arkadaşları arasındaki diğer bun lideri Fenerbahçe ile kırmızı bir lakabının da “Yiğit” olduğunu grubun lideri Galatasaray finalde biliyoruz. Adana’da bir söz var- karşılaştı. İlk maçı Galatasaray 1-0, dır, “Yiğit lakabıyla anılır” diye... ikinci maçı ise Fenerbahçe 4-0 ka- Adana’mızın iki önemli takımın- zanınca, Türkiye 1. futbol Ligi’nin dan biri olan Adana Demirspor’u ilk şampiyonu Fenerbahçe oldu. Türkiye’ye taşıyıp, kentimizin spor 1959-1960 sezonundan itibaren alanındaki gücünü de ortaya ko- ise grup sistemi kaldırıldı ve Tür- yan Füze Selami de bizim için bir kiye 1. Ligi bugünkü statüsü ile oy- yiğit, bir kahraman anlayacağınız. nanmaya başlandı. ADANA’YA GÜÇ VEREN ŞAMPİYON TAKIMDAKİ FÜZE Adana’da “Füze Selami” ismi bir Adana Demirspor da tarihi bo- efsanenin, ulaşılamayacak bir ba- yunca çok önemli maçlar yapmış- şarının alfabesi gibidir. “Füze Se- tır. Belki de bunlardan en önemlisi lami” efendiliğin, kibarlığın, neza- 1954’te Hacettepe ile yapmış oldu- ketin sembolüdür. Futbol tarihine ğudur. 1953-1954 sezonunda önce ismini altın harflerle yazdırmış bir bölge ve grup, sonra da diğer ka- “meşin top sihirbazı”dır. Sadece demeleri geçerek Türkiye birinci- yeşil sahalara ilgi duyanların değil, liği için Hacettepe ile karşılaştılar. sporla yakından uzaktan ilgili her- Maça Muharrem Gülergin’in libe- kesin yaşam dersi olarak bilmesi roluğunda çıkan Demirspor, Füze gereken bir öykünün kahramanı- Selami’nin unutulmaz golü ile dır. şampiyonluğu kazanmıştır. Böy- lece Türkiye Kupası ilk defa Ada- na’ya gelir. kevi’nin bitişiğindeki çamlıkta bulu- SELAMİ FUTBOLCU OLUYOR SAKIP SABANCI İLE nan çırçır fabrikasında torna ustası ASKERLİK ANISI olarak çalışmaktadır. Üç çocuğunu Adanalılar Selami ismi ile 1950’li yıl- arka arkaya kaybeder Sıdıka Hanım larda tanışır veya eski zamandır he- “Birgün Nizamiyeden çıkıyorum. ve Ömer Efendi, derinden sarsılır- sap karışabilir, 1949’un sonunda… Askerde de top oynuyorum tabi lar... Evlat acısını kaldıramamıştır Küçük top sahalarında, yalınayak ki... Karşıdan palyaço gibi biri Ömer Efendi, birgün kolunu tornaya meşin yuvarlağın peşinde koşan, geliyor, kepi kulaklarına kadar kaptırır, sinir ve kasları çekmiş. Adanalı gibi ‘Lan Sakıp’ zedelenmiştir. Nitekim dedim, o da ‘Lan Selami’ dedi, 52 yaşında hayatını kay- sarıldık. ‘Sen torpillisindir ama beder. Selami ise çok kü- eğer rahat değilsen Paşa ya söy- çüktür, hatırlamaz bile leyeyim, iyi bir yere alsınlar seni’ babasını. diye teklifte bulundum. ‘Yok ben rahatım’ dedi, ‘dokunma bana, SAKIP DA, İHSAN DA arada geliyorum Nizamiye’ye za- ARKADAŞIM ten.” “İlk mektebi İsmet İnö- nü İlkokulu’nda: Sakıp ve İhsan Sabancı’yla beraber okudum. Çok çalışkan bir öğrenci de- ğildim, aklım fikrim top- taydı. İhsan benim sınıf Füze Selami yaşadığı bu kente, bu yer alırken Muharrem Gülergin’leri, “Gidiyordun nüfus memuruna, söy- arkadaşımdı, o üçüncü kentin insanlarına kazandırdıkları Kartal Yaşar’ları, Ayhan Karataş’ları, lediğin tarihi yazıyordu kafa kâğıdı- sınıftan sonra bıraktı ile her zaman anılmaya layık bir in- Erdal Acet’leri de temsil etmektedir. na. Sadece baban ne dediyse o… Baş- mektebi. Sakıp Sabancı sanın görüntüsüdür. Sadece o zama- İsterseniz lafı fazla uzatmadan kah- ka bir belge istenmezdi.” da asker arkadaşım.” nın toprak- çamur sahalarında değil, ramanımızın öyküsüne dönelim. “ (…)yedi kardeşin en küçüğüyüm “İlk mektebi bitirdikten futbolun dışında ortaya koyduğu ha- hatta 10 kardeşmişiz ben doğmadan sonra orta mektebi Ti- reketleri, insana bakış açısı ve gerçek KAFA KÂĞIDIM KURAN-I KERİM üçü ölmüş. En küçük olduğumdan caret Lisesi’nde okuma- sportmen yapısı ile gelecek nesillere daha bir el üstünde tutuluyordum ya başladım, güzel güzel örnek olacak şekilde hatırlanacak bir 1933’ün Ağustos ayında Adana’da herhalde.” Hanım’dır. Ömer Efendi, Eskişehir okuyordum. Hatta Ni- futbolcunun görüntüsünü taşır. dünyaya gelmiş Füze Selami... Arapkir’den kazancı ustası olarak zam Hoca vardı, spor öğ- 80 yaşını devirdiği şu günlerde kitap- “Babam, doğduğumda tarihi Kuran’ı KAZANCI ÖMER EFENDİ gelmiştir Adana’ya... Önceleri “Bıyık” retmeni... ‘Selami büyü çığımızda Adana’ya güç veren insan- Kerim’in kenarına yazmış ondan bi- olan soyadı kazancılıktaki maha- de seni lise takımında lar arasına onu da almaktan mutlu- liyorum, yoksa nerede, doğduğun Kahramanımızın babası Kazancı retinden dolayı, ustaları tarafından oynatalım’ derdi bana.” yuz. Aslında Füze Selami bu kitapta tarihi tam olarak bilebilmek.”