T.C. SELÇUK ÜN ĐVERS ĐTES Đ SOSYAL B ĐLĐMLER ENST ĐTÜSÜ RADYO TELEV ĐZYON ANAB ĐLĐM DALI RADYO TELEV ĐZYON B ĐLĐM DALI RADYONUN YAPISAL DÖNÜ ŞÜM SÜREC ĐNDE HABERC ĐLĐK ANLAYI ŞI YÜKSEK L ĐSANS TEZ Đ Danı şman Yrd. Doç. Dr. Mete KAZAZ Hazırlayan Selçuk ULUTA Ş 024223001001 KONYA - 2009 i ĐÇĐNDEK ĐLER ĐÇĐNDEK ĐLER ............................................................................................................. i BĐLĐMSEL ET ĐK SAYFASI ...................................................................................... iv YÜKSEK L ĐSANS TEZ Đ KABUL FORMU ............................................................... v ÖNSÖZ ....................................................................................................................... vi ÖZET ......................................................................................................................... vii SUMMARY .............................................................................................................. viii KISALTMALAR ........................................................................................................ ix PROBLEM ................................................................................................................... 3 AMAÇ ......................................................................................................................... 5 VARSAYIMLAR ........................................................................................................ 6 ÖNEM .......................................................................................................................... 6 TANIMLAR ................................................................................................................ 7 . .................................................................................................................................... 7 BĐRĐNC Đ BÖLÜM TÜRK ĐYEDE VE DÜNYADA RADYONUN TAR ĐHĐ SÜREC Đ VE RADYO HABERC ĐLĐĞĐ 1.1.Tarihi Süreçte Radyo ............................................................................................. 8 1.1.1. Dünyada Radyonun Tarihi .............................................................................. 8 1.1.1.1.Radyonun Bulunu şu ................................................................................... 8 1.1.1.2. Đlk Radyo Yayınları .................................................................................. 9 1.1.1.3.Radyo Etkisi ............................................................................................. 11 1.1.2. Türkiye’de Radyonun Tarihi ........................................................................ 14 1.1.2.1.Telsiz Telefon Türk Anonim Şirketi ........................................................ 15 1.1.2.2. Devlet Tekeli ........................................................................................... 20 1.1.2.3. TRT Dönemi ........................................................................................... 24 1.1.2.4. Özel Radyolar ......................................................................................... 29 1.2. Radyo Habercili ği .............................................................................................. 32 1.2.1. Radyo Habercili ğinin Tarihi ......................................................................... 33 1.2.2. Türkiye’de Radyo Habercili ğinin Tarihi ...................................................... 38 1.2.3. Radyo Haberi ................................................................................................ 42 ii 1.2.3.1. Radyo Haber Metinleri ........................................................................... 42 1.2.3.2. Radyo Haberi Hızlılık Ve Ula şılabilirlik ................................................ 43 1.2.3.3. Radyo Haberlerinin Olu şturulma Süreci ................................................. 44 .ĐKĐNC Đ BÖLÜM ĐDEOLOJ Đ, RADYO VE RADYO HABERLER Đ 2.1. Medya Ve Toplum Đli şkisine Bakı ş .................................................................... 45 2.1.1. Ana Akım ...................................................................................................... 45 2.1.1.1. Chicago Okulu ....................................................................................... 46 2.1.1.2. Görgü Bilimci Nicel Medya Ara ştırmaları ............................................ 47 2.1.2. Ele ştirel Yakla şımlar ..................................................................................... 48 2.1.2.1. Frankfurt Okulu ...................................................................................... 49 2.1.2.2. Đngiliz Kültürel Çalı şmaları .................................................................... 50 2.1.2.3. Yapısalcı Dil Bilim Ve Gösterge Bilim .................................................. 51 2.1.3. Medya Ve Đdeoloji ........................................................................................ 53 2.1.3.1. Đdeoloji .................................................................................................... 53 2.1.3.2. Medyanın Đdeolojik Yönü ....................................................................... 59 2.2. Radyodaki Ve Radyo Haberlerindeki De ğişikliklerin Nedenleri Ve Đdeolojik Yönleri ....................................................................................................................... 64 2.2.1 Üretim Đli şkilerinin Yeniden Üretimi Ve Radyo ........................................... 64 2.2.2. Popüler Kültür Ve “Yeni” Radyo ................................................................ 70 2.2.2.1. Kültür ...................................................................................................... 71 2.2.2.2. Popüler Kültür ......................................................................................... 72 2.2.2.3. Popüler Müzik ......................................................................................... 76 2.2.3. De ğişen Radyonun “Yeni” Đdeolojik Đş levi .................................................. 77 2.2.4. Gündem Belirleme Aracı Olan Radyonun “Yeni” Gündemi ........................ 89 2.2.4.1. Gündem ................................................................................................... 89 2.2.4.2. Medya Gündemi ..................................................................................... 89 2.2.4.3. Kamu Gündemi ....................................................................................... 89 2.2.4.4. Radyonun Yeni Gündemi ....................................................................... 90 2.2.4.5. Đleti şimsel Eylem, Medya Kamusu Ve Radyo ........................................ 95 2.3. Radyo Haberlerinin Özellikleri ......................................................................... 100 2.3.1. Radyo Haberi Ve E ğlence ........................................................................... 100 iii 2.3.2. Radyo Haberlerinde Gerçeklik ................................................................... 103 2.3.2.1. Ses Ve Anlam ....................................................................................... 103 2.3.2.2. Radyo Haberleri Ve Söz ....................................................................... 105 2.3.2.3. Radyo Haberinde Öykülendirme .......................................................... 108 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM TÜRK ĐYE’DE ÖZEL RADYO ĐSTASYONLARININ HABERE YAKLA ŞIMI 3.1. Günümüzde Türkiye’de Radyo Habercili ği ...................................................... 111 3.1.1. Ticari Radyoların Günümüzde Habere Yakla şımları ................................. 113 3.1.1.1. Pal FM ................................................................................................... 113 3.1.1.2. Radyo Tatlıses ....................................................................................... 113 3.1.1.3. Radyo Klas ve Numberone FM ............................................................ 114 3.1.1.4. Radyo Mydonose .................................................................................. 114 3.1.1.5. Show Radyo, Radyo 5 ve Radyo Viva ................................................. 114 3.1.1.6. Alem FM ............................................................................................... 115 3.1.1.7. Best FM ................................................................................................. 115 3.1.1.8. Turkuvaz Radyo .................................................................................... 115 3.1.1.9. Power Türk, Power FM, Power XL ve Radyo Fenomen ...................... 115 3.1.1.10. Radyo D, Slow Türk ve Radyo Moda ................................................. 116 3.1.1.11. Radyo Vatan ....................................................................................... 116 3.1.1.12. Dünya Radyo ...................................................................................... 116 3.1.1.13. Kral FM, Radyo Virgin, Radyo Eksen, Radyo Voyage ..................... 117 3.1.1.14. Süper FM, Metro FM, Joy FM, Joy Türk ........................................... 117 3.1.1.15. Đstanbul FM ......................................................................................... 118 3.1.1.16. Görü şmelerden Çıkan Genel Sonuç .................................................... 118 SONUÇ .................................................................................................................... 119 KAYNAKÇA ........................................................................................................... 126 EKLER ....................................................................................................................