„Program Państwowego Monitoringu Środowiska województwa śląskiego na lata 2013- 2015” stanowi wypełnienie przepisu art. 23 ust. 3 pkt 2 ustawy z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska (tekst jednolity Dz. U. z 2007 r. Nr 44, poz. 287 z późn. zm.) Program został opracowany w Wydziale Monitoringu Środowiska Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska, w oparciu o Program Państwowego Monitoringu Środowiska przygotowany przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska i zatwierdzony przez Ministra Środowiska w dniu 6 listopada 2012 roku. - 2 - SPIS TREŚCI Wstęp............................................................................................................................ - 4 - 1. Definicja, cele i zadania Państwowego Monitoringu Środowiska....................... - 6 - 2. Struktura Państwowego Monitoringu Środowiska.............................................. - 8 - 3. Blok - presje ........................................................................................................... - 11 - 4. Blok – stan.............................................................................................................. - 14 - 4.1. Podsystem monitoringu jakości powietrza.............................................. - 15 - 4.2. Podsystem monitoringu jakości wód........................................................ - 40 - 4.2.1. Monitoring wód powierzchniowych – wody śródlądowe ............. - 41 - 4.2.2. Monitoring jakości wód podziemnych........................................... - 63 - 4.3. Podsystem monitoringu hałasu................................................................. - 73 - 4.4. Podsystem monitoringu pól elektromagnetycznych............................... - 81 - 5. Blok – oceny i prognozy........................................................................................ - 87 - 6. System jakości w PMŚ; laboratoria i sieci pomiarowe ...................................... - 89 - 6.1. System jakości w monitoringu powietrza ................................................ - 89 - 6.2. System jakości w monitoringu wód.......................................................... - 90 - 6.3. System jakości w monitoringu hałasu...................................................... - 91 - 6.4. System jakości w monitoringu pól elektromagnetycznych .................... - 91 - 7. System baz danych i prezentacji informacji PMŚ.............................................. - 92 - 7.1. Bazy danych PMŚ w ramach SI Ekoinfonet ........................................... - 92 - 7.2. Prezentacja informacji PMŚ w formie przestrzennej ............................ - 94 - 8. Uwarunkowania finansowe realizacji programu PMŚ...................................... - 97 - Załącznik nr 1............................................................................................................ - 99 - Załącznik nr 2.......................................................................................................... - 101 - Załącznik 3 Płyta CD z:WPMŚ oraz tabelami: Tabela 4.1.1 Wykaz stanowisk działających w wojewódzkim systemie oceny jakości powietrza w latach 2013-2015, Tabela 4.1.2. Liczba stanowisk działających w ramach wojewódzkiego systemu oceny jakości powietrza w latach 2013 - 2015, Tabela 4.2.1.1 Zestawienie programów monitoringu realizowanych w okresie 2013-2015 w jednolitych częściach wód rzecznych, Tabela 4.2.1.2. Punkty pomiarowo-kontrolne monitoringu rzek, Tabela 4.2.1.3 Szczegółowy zakres badań rzek w roku 2013, Tabela 4.2.1.4 Szczegółowy zakres badań rzek w roku 2014, Tabela 4.2.1.5 Szczegółowy zakres badań rzek w roku 2015, Tabela 4.2.1.1.z Zestawienie programów monitoringu realizowanych w okresie 2013-2015 w zbiornikach zaporowych, Tabela 4.2.1.2.z. Punkty pomiarowo-kontrolne monitoringu zbiorników zaporowych, Tabela 4.2.1.3.z. Szczegółowy zakres badań zbiorników zaporowych w roku 2013, Tabela 4.2.1.4 Szczegółowy zakres badań zbiorników zaporowych w roku 2014, Tabela 4.2.1.5 Szczegółowy zakres badań zbiorników zaporowych w roku 2015. - 3 - Wstęp Państwowy Monitoring Środowiska (PMŚ) został utworzony ustawą z dnia 20 lipca 1991 roku o Inspekcji Ochrony Środowiska, w celu zapewnienia wiarygodnych informacji o stanie środowiska. Zgodnie z art. 23 ustawy z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska (Dz. U. z 2007 r. Nr 44, poz. 287, z późn. zm.) Główny Inspektor Ochrony Środowiska jest odpowiedzialny za opracowywanie wieloletnich programów Państwowego Monitoringu Środowiska obejmujących zadania wynikające z odrębnych ustaw, zobowiązań międzynarodowych oraz innych potrzeb wynikających z polityki ekologicznej państwa. Programy PMŚ są opracowywane od 1991 roku. System PMŚ składa się z trzech bloków; bloku – presje na środowisko, bloku – stan środowiska i bloku - oceny i prognozy. W Programie Państwowego Monitoringu Środowiska na lata 2013-2015 przewidziano kontynuację większości dotychczasowych zadań i jednocześnie zaplanowano realizację nowych zadań wynikających z konieczności wdrożenia do polskiego systemu monitoringu nowych wymagań unijnych, w tym między innymi raportowania danych w zakresach i formatach wymaganych prawem Unii Europejskiej, włączenia monitoringu ichtiofauny do monitoringu zbiorników zaporowych oraz uwzględnienia w monitoringu wód zwiększonej powierzchni obszarów chronionych. Monitoring wód, ze względu na istotne przeobrażenia, które zostały wykonane zgodnie z wymaganiami ramowej dyrektywy wodnej, wymaga dalszych działań dotyczących sposobu interpretacji wyników w odniesieniu do wrażliwości ekosystemu wodnego. W tym celu szczególny nacisk położony zostanie na sposób prezentacji wyników klasyfikacji wód, w tym uzupełnienie oceny stanu jednolitych części wód o część opisową. Należy podkreślić, że PMŚ realizuje w głównej mierze zadania, które wiążą się z wypełnianiem wymagań zawartych w przepisach UE, w szczególności o charakterze ramowym, a także podpisanych i ratyfikowanych przez Polskę konwencji środowiskowych oraz odpowiada na stale poszerzające się obowiązki raportowania o stanie poszczególnych komponentów środowiska do instytucji i agend unijnych (Komisja Europejska i Europejska Agencja Środowiska). Ważnym zadaniem w cyklu PMŚ w latach 2013-2015 jest pełne wdrożenie nowego systemu gromadzenia, udostępniania i przekazywania danych i informacji o stanie środowiska wytwarzanych w ramach PMŚ m.in. z wykorzystaniem systemu informacji geograficznej (GIS), a także wdrożenie raportowania o stanie środowiska opartego o jednolitą infrastrukturę informacji przestrzennej w Europie (INSPIRE). Niezwykle istotnym elementem nowego programu PMŚ są również zadania związane z zapewnieniem wysokiej jakości wyników pomiarów i ocen w odniesieniu do wszystkich zadań realizowanych w ramach PMŚ. PMŚ stanowi jednolity system pomiarów, ocen i prognoz stanu środowiska, realizowanych zgodnie z wieloletnimi programami państwowego monitoringu środowiska. "Program Państwowego Monitoringu Środowiska na lata 2013-2015" opracowany przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska, zatwierdzony został przez Ministra Środowiska w dniu 6 listopada 2012 roku. - 4 - Programy PMŚ są opracowywane od 1991 roku, pierwszy program obejmował lata 1992- 1993, program na lata 2013-2015 jest ósmym z kolei i czwartym realizowanym w cyklu trzyletnim. Zgodnie z art. 23, ust.3 pkt 2 ustawy z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska (Dz. U. z 2007 r. Nr 44, poz. 287, z późn. zm.) wojewódzki inspektor ochrony środowiska jest odpowiedzialny za opracowywanie wojewódzkich programów. "Program Państwowego Monitoringu Środowiska Województwa Śląskiego na lata 2013-2015" jest zgodny z ww. „Programem PMŚ …”. Obejmuje badania realizowane w sieciach wojewódzkich. Zawiera zoptymalizowane programy analityczne dla poszczególnych elementów monitoringu środowiska: powietrze, woda, hałas, pola elektromagnetyczne. W ramach „Programu Państwowego Monitoringu Środowiska Województwa Śląskiego na lata 2013-2015” prawie wszystkie pomiary i badania będzie wykonywać Laboratorium Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Katowicach, w skład którego wchodzą trzy Pracownie zlokalizowane w Katowicach oraz w siedzibach Delegatur w Bielsku Białej i w Częstochowie. Przewiduje się zlecanie jednostkom zewnętrznym oznaczanie zawartości węgla organicznego i elementarnego oraz niektórych substancji priorytetowych. Ponadto na zlecenie WIOŚ w Katowicach, Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej Państwowy Instytut Badawczy Oddział w Krakowie, Zakład w Katowicach, wspomaga prowadzone pomiary w zakresie monitoringu powietrza, danymi meteorologicznymi i krótkoterminową prognozą zanieczyszczeń, stanowiącą modelowanie rozkładu zanieczyszczeń w powietrzu. Prowadzone w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska badania poszczególnych komponentów środowiska pozwalają na zebranie informacji na temat jakości powietrza, wód powierzchniowych, zbiorników zaporowych, wód podziemnych oraz hałasu i pól elektromagnetycznych. Ponadto na ich podstawie prowadzona jest obserwacja zmian zachodzących w środowisku oraz dokonuje się oceny skuteczności działań podejmowanych w celu jego ochrony. Zapewniają one realizację zobowiązań w zakresie badania i oceny poszczególnych elementów środowiska wynikających z prawodawstwa Unii Europejskiej przetransponowanego do prawa krajowego w latach poprzednich a także podpisanych i ratyfikowanych przez Polskę konwencji oraz innych potrzeb wynikających z polityki ekologicznej Państwa. System PMŚ składa się z trzech bloków; bloku – presje na środowisko, bloku – stan środowiska oraz bloku - oceny i prognozy określających rodzaje i intensywność