1 Bu kitabın hazırlanmasında kullanılan 8 ağaç yerine Silivri Fenerköy‟de Prof. Dr. Orhan Kural ve taş bina bahçesinde 28 ağaç dikilmiştir. 2 SEFERİLER Editör Orhan KURAL 3 4 SEFERİLER Günümüz Yazarlarından Gezi Yazıları Editör Orhan KURAL 5 SEFERİLER Hazırlayan Türkiye Gezginler Derneği Editör Orhan Kural Yayın Yönetmeni Reha Eray Kapak Tasarımı BERİL Rasim Aydın YAYINLARI Gümüşsuyu Caddesi Düzelti Odin Sanayi Sitesi Korkut Özelsü No: 28/437 Topkapı Karakalem Resimleme Zeytinburnu-İstanbul Atalay Köseoğlu Tel: (0212) 234 71 48 Faks: (0212) 234 71 49 Baskı Dinç Ofset Tel: (0212) 493 33 00 Kültür ve Turizm Sertifika No: 15555 Bakanlığı Yayın Sertifika No: 11768 © Bu kitabın bütün yayın hakları, Türkiye Gezginler Derneği’ne aittir. Tanıtım amaçlı kısa alıntılar hariç, izin alınmadan kısmen de olsa kullanılamaz, çoğaltılamaz. 1. Basım, Mart 2018 TÜRKİYE GEZGİNLER DERNEĞİ Tel.: (0212) 518 54 02 [email protected] www.turkiyegezginlerkulubu.com ISBN 978-975-9115-24-1 6 İÇİNDEKİLER Önsöz 1 Esin Afşar – Monte Carlo, Prenses Kelly ve Gilbert Becaud 5 Bahar Akıncı – Doğum Günümde Petra‟da Kurşunların Altında… 15 Ayşegül Aldinç – Tatil Züğürdü 21 Çetin Altan – Kırbaçlı Terbiye: Afganistan 27 Coşkun Aral – Kaşgâr Yolculuğu 35 Attila Atasoy – Uzak Doğu Müslümanları 45 Mustafa Balbay – Cebelitarık‟ta Rüzgâra Karşı 57 Nermin Bezmen – Köklere Seyahat 71 Aydın Boysan – Azor Takımadaları 81 Erol Büyükburç – Bir Turne Anısı 95 Gülten Dayıoğlu – Filipinler / Manila 101 Atilla Dorsay – Kahire: Terk Edilmiş Güzel 111 Selin Ekim – Etiyopya‟da Omo Vadisi ve Kabileleri… 121 Yılmaz Erdoğan – Kıran Mahallesi İnsanlarım 129 Füruzan – Saraybosna Parçalanıyor 137 Mehmet Genç – Piramitte Bir Gece 151 Müjdat Gezen – Birini Yargılamadan Önce Onun Makosenlerini Giy 163 Hüseyin Gökçe – Pamuk, Altın ve Altın Gibi İnsanlar Ülkesi: Özbekistan 175 Nedim Gürsel – Kurtuba ya da Uzaklardan Gelen Son Emevi 191 Kenan Işık – Babaannenin Sardunyası 199 Attilâ İlhan – Ah Ulan Paris! 205 İlhan İrem – Dünyalı Çocukların Yeni Yıl Bildirgesi 213 İzzet Keribar – Tanrıların Adası: Bali 221 Alper Kırdal – Vizesiz Cennet: Belgrad 235 Elçin Kısacık – Ne Olacak Bu Japon Gençlerinin Hali? 241 7 Ayşe Kulin – Bizler Kimlerden İndik? 247 Orhan Kural – Kızıl Ada: Madagaskar, Ölüler ve Tabuları 253 Fatma Günseli Malkoç – Kendine Özgü Ülke: Nepal 267 Nasuh Mahruki – Tsampa / Tibet 277 Alper Metin – Dünyayı Kurtaran Adam 283 Tarık Minkari – İsrail‟de Duygu Yüklü bir Anıt 289 Murathan Mungan – Yaz Sinemaları 297 Timur Özkan – İrlanda Seyahatnamesi 303 Cem Polatoğlu – Saklı Cennet: Umman 319 Ali Sami Palaz – Kakumalı Turkanalılar 333 Ali Poyrazoğlu – Tiyatronun Tepesine Türk Bayrağı Diktik 339 Suna Saygan – Lizbon / Portekiz Seyahatim 345 Mehpare Sözener – Hayallerimin Çin‟ini Yunnan‟da Buldum 355 Ferhan Şensoy – Mick Jagger‟ın Manyaklığı 369 Suat Şimşek – Kalimera Atina 377 Y. Numan Tefek – Hüznümüz Geceye Akar 385 Can Topakoğlu – Ilık Yaz Gecesinde Flaminko, El Hamra Sarayı 399 Mina Urgan – Paris 405 Buket Uzuner – Anafartalar Köyünde Özel Bir Kadın: Emine Nine 423 Tuğçe Yılmaz – Altı Yanan Üstü Donan Buzlar Ülkesi: İzlanda 429 Banu Demir – Kızıl Topraklara Yolculuk 441 Ahmet Coşkunaydın – Evliya Çelebi, Rüya ve Bangladeş 447 8 Önsöz Gezi bir ―tutkudur‖. Bir kez bu tutkuya kapılmaya görün, artık yerinizde duramazsınız. Bir gezi bitmeden bir yenisini düşlersiniz. İlk fırsatta tekrar yollara düşmek için can atarsınız. Her sabah yeni bir coğrafyada uyanmanın o heyecanı var ya! İşte, biz gezginleri büyük bir zevkle bilinmeyene sürükleyen de o rüzgâr değil midir? Gezmek yürek ister, fedakârlık ister! Gezgin barışçıdır, doğayı sever, ekosistemi korumaya çalışır, yaratıcıdır, biraz yalnızdır, biraz tutkulu ve biraz da çılgındır. Bir gezide her şey çok güzel, saat gibi düzenli olursa gezi sonrası anıları da aslında o denli sönük olur. Neyi hatırlayacak, neyi anlatacaksınız ki? Onun için, gezgin biraz çılgın, biraz da maceraperest olmalıdır. Gezgin ruhunun geniş bir kitleye ulaşmasını sağlamak amacıyla toplumumuz tarafından sevilen, başta edebiyatçılarımız olmak üzere, değişik sanat dallarındaki değerli dostlarımıza ulaşıp onlardan yazılarını istedik. Doğrusu bu denli katılım ve ilgiyi şahsen beklemiyordum. Bu kitabın oluşumunda katkısı olan ―tüm yazarlara‖ çok ama çok teşekkür ederim. Bu kadar kıymetli imzayı bir kitabın sayfalarında bir araya getirmek kolay bir iş değildi. Ayrıca okuyucular, geniş bir yazar kadrosundan farklı diyarları 9 tanıma, değişik duyguları tatma imkânını bulacak. Bunun için de çok mutluyuz. Görevimizi yaptığımıza inanıyoruz. Bu yeni kitabı artık ―Sefername‖ olarak adlandırmak istemedik. Nice mutlu ve farklı coğrafyalarda uyanmanız dileği ile… Orhan Kural Editör ve Türkiye Gezginler Derneği Kurucu Başkanı Ocak 2018 10 Artık bazı yazarlarımız ne yazık ki aramızda değil. Eminim onlar da bizlerle yollara düşüyordur. Erol Büyükburç, Mina Urgan, Çetin Altan, Attilâ İlhan, Tarık Minkari vd. Not: Yazarlardan aldığımız özgeçmişler, 2007 yılında bize ulaşmış olup bu kitaba aynen alınmıştır. 11 12 Monte Carlo, Prenses Kelly ve Gilbert Becaud Esin Afşar 13 İtalya doğumlu olan Afşar, Ankara Devlet Konservatuarı Piyano Bölümü mezunudur. Maria Callas‟ın da hocası olan Madam Hidalgo‟dan konservatuvarda şan dersleri aldı. Devlet Tiyatroları‟nda 12 yıl tiyatro oyunculuğu yaptı. 1969 yılında Dario Moreno ödülünü alan Afşar, yine aynı yıl Romanya Braşov Uluslararası Müzik Festivali‟nde “Eleştirmenler Ödülü”nü almaya da hak kazanmıştır. 1969 yılında Prenses Grace Kelly‟nin davetlisi olarak Monte Carlo‟da konser verdi. Aynı yıl Jacques Brel ile Fransa‟da “Yılın En İyi Şarkıcısı” ödülünü paylaştı.1970 yılında Türkiye‟de yılın şarkıcısı seçilen Afşar, birçok başarısıyla Türkiye ve dış ülkelerde ödüllere lâyık görülmüştür. Örneğin Bulgaristan Altın Orfe Yarışması‟nda 1970 yılında 3. oldu. Yurt dışında birçok konser veren sanatçının, 1995 yılında yayınlanmış “Anılar Yanıltır mı?” isimli bir gezi anıları kitabı bulunmaktadır. Ayrıca sanatçının “Esin Alaturka”, “Jazz Yorumu ile Âşık Veysel”, “Özlem”, “Yunus Emre”, “Mevlâna” ve çocuklar için yaptığı “Pembe Uçurtma” adlı albümleri de bulunmaktadır. * Bu bölüm, Esin Afşar tarafından kitabımız için özel olarak kaleme alınmıştır. 14 Onuncu Televizyon Festivali nedeniyle Prenses Grace Kelly‘nin davetlisi olarak gidiyorum Monaco‘ya. TV filmlerinin yarışacağı bu bir haftalık festivalde bir de konser bölümü vardı. Konserde Josephin Baker, Gilbert Becaud ve ben vardım. Josephin Baker o sıralarda oldukça yaşlıydı; ama hiç yaşını göstermiyor, hâlâ güzel vücudunu, bacaklarını sergileyen giysisiyle âdeta genç kızlara taş çıkartırcasına sahnede dans ederek şarkı söylüyordu. Monte Carlo‘da muhteşem bir otelde kalıyorduk. Bu bir hafta sürecek olan festival için Sabiha Keyn‘in hazırladığı muhteşem kostümleri (her gece ayrı bir kostüm) gala gecelerinde giyecektim. Sahnede de Zuhal Yorgancıoğlu‘nun Kars yöresinden modernize ettiği, beyaz üstüne siyah motifli, mini etekli, yine aynı motiflerle bezenmiş beyaz diz üstüne kadar çizmeli giysiyi giyecektim. Yaptığım müzikle giysilerimi özdeşleştiririm ve olaya bir bütün olarak bakarım. Benim müzikte yaptığımı, Zuhal Yorgancıoğlu modada yapıyor. Mesela, kendi türkümü, Yves Saint Laurent giysisiyle özellikle dış ülkelerde seslendirdiğimi düşünün. Festivale katılan birçok ünlü arasında Claudia Cardinale de vardı. Kendine özgü kısık sesiyle, bu esmer güzeli İtalyan yıldız, ne yalan söyleyeyim Prenses Grace 15 Kelly‘nin asil güzelliği karşısında sönük kalmıştı. Grace Kelly sonradan olma değil, doğuştan asil bir kadındı. Onurumuza verdiği resepsiyonda alçak gönüllülüğü ve güzelliğiyle herkesi büyülemişti. İstanbul‘a gelmek istediğini; ama çocuklarını bırakamadığı için gelemediğini söylerken çok içtendi. (Çocukları o yıllarda henüz küçüktüler.) Prens Rainier de şakaklarına düşen hafif kırlaşmış saçlarıyla hoş bir adamdı. Daha önceki önemli bir olayı anlatayım sizlere. Paris‘te Barcley Plak Şirketi ile üç yıllık bir sözleşme yapmıştım. Monte Carlo konserim sebebiyle Barcley benim için büyük beyaz, lila renkli nefis bir afiş hazırlamıştı. Afişte ―Grand Vedette Turc Esin Afşar‖ yazılı idi. Anlaşmaya göre bu afişler, Monte Carlo sokaklarına asılacaktı. O sabah bir telefon gelmişti. Festival organizatörü, binbir özürle benim afişimi asamayacaklarını söylüyordu. Gerekçe de şuydu: Gilbert Becaud, ―Eğer o Türk‘ün afişlerini asarsanız ve de benim ismimi onunkinden 40 kez daha büyük yazmazsanız bu konsere çıkmam!‖ demiş. Hoppala! Dünya çapında ünlü Becaud‘nun, Esin Afşar‘ı kıskanacak hâli yok ya! Ne menem iştir bu? Basınla söyleşi yapmak için otelin lobisinde bir araya geldik. Becaud‘ya dönüp ―İsminizin 40 kez daha büyük yazılmasını istemişsiniz. Çok üzüldüm. Oysa ben sizi 100 kez daha büyük zannediyordum‖ dedim. Eveledi geveledi, doğru dürüst bir yanıt veremedi. İşin aslı sonradan öğrenildi. Dediklerine göre Gilbert Becaud, meğer Ermeni asıllı imiş. Sanat yaşamımda birkaç kez aynı nedenle engellemelere uğramışımdır. 16 Ertesi gün ünlü Monte Carlo Kumarhanesi‘nde makinelerde şansımı denerken (Rulet çevirecek hâlim yoktu ya!) Becaud, hafiften kur yaparak ―Aşkta kazanıyorsunuz galiba?‖ diye sorduğunda, ―Evet! Kocam beni çok seviyor‖ diye alaylı bir biçimde yanıtlamıştım. Konser gecemizde bana ünlü Amy Barelli Orkestrası eşlik ediyordu. Seslendirdiğim parçalardan biri de ―Üsküdar‖ idi. Ama çok değişik bir yorumla okudum. Düzenlemeyi de Andre Keer yapmıştı. Bir bölümünde doğaçlama yaptığım blues‘u çok beğenmiş, hemen notasını yazıp parçaya eklemişti. İlk kez seslendirecektim Monte Carlo‘da. İzleyiciye giysim ve de repertuarım ilginç gelmiş