T.C. ANKARA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ TARİH ANABİLİM DALI ORTAÇAĞ TARİHİ BİLİM DALI LANE-POOLE, “MEDIEVAL INDIA FROM CONTEMPORARY SOURCES” ADLI ESERİN ÇEVİRİ VE İNCELENMESİ/TAHLİLİ Yüksek Lisans Tezi Alican BİLGİN Ankara, 2020 T.C. ANKARA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ TARİH ANABİLİM DALI ORTAÇAĞ TARİHİ BİLİM DALI LANE-POOLE, “MEDIEVAL INDIA FROM CONTEMPORARY SOURCES” ADLI ESERİN ÇEVİRİ VE İNCELENMESİ/TAHLİLİ Yüksek Lisans Tezi Alican BİLGİN Tez Danışmanı Prof. Dr. İlhan ERDEM Ankara, 2020 T.C. ANKARA iJNiVERSiTESi SOSY AL BiLiMLER ENSTiTUSU T ARiH ANABiLiM DALI ORTA<:AG T ARiHi BiLiM DALI Alican BiLGiN LANE-POOLE, "MEDiEVAL INDiA FROM CONTEMPORARY SOURCES" ADLI ESERiN <:EviRi VE iNCELENMESirr AHLiLi Yilksek Lisans Tezi Tez Daru~maru : Prof. Dr. ilhan ERDEM TEZ JiJRisi UYELERi imzasa Ada ve Sovada r- \ "'- ~"""'\ i- ~r* Ov- \ 9\\ ~-- · V) C· ) 1'. ~ \~ f- 'r9 -(' C(V"l 2- V" ' O; r, vJy) ~ 3- br. Cfjr. l~ til~J fl oc, 4- 5- Tez Savunmas1 Tarihi 09.01.2020 Tez Dogruluk Beyan1 Belgesidir. T.C. ANKARA UNivERSiTESi Sosyal Bilimler Enstitiisii Miidiirliigu'ne, Prof. Dr. ilhan Erdem danllimanhgmda haz1rladigun "Lane-Poole, 'Medieval India from Contemporary Sources' adlt eserin ~eviri ve incelenmesi/tahlili (Ankara.2020!' adl1 yiiksek lisans lfdoktora/biitiinle~ik doktora 0 tezimdeki biitiin bilgilerin akademik kurallara ve etik davram~ ilkelerine uygun olarak toplamp sunuldugunu, ba~ka kaynaklardan ald1g1m bilgileri metinde ve · kaynakqada eksiksiz olarak gosterdigimi, qa11~ma siirecinde bilimsel ara~tirma ve etik kurallarma uygun olarak davrand1g1m1 ve aksinin ortaya q1kmas1 durumunda her tiirlii yasal sonucu kabul edecegimi beyan ederim. Tarih: (J.9(. 2.o~D , Ad1-Soyad~ ve_imza v' ~ Alican BILGIN ÖNSÖZ Çalışmamız Stanley Lane Poole’un “Medieval India from contemporary sources” adlı eserinin yüksek lisans tezi olarak Türkçeye çevirisidir. Eser 1000 – 1764 yılları arası ortaçağ Hindistan’ında gerçekleşen ve Lane-Poole’un gözünde önemli bulunan vakaların kaynaklar üzerinden birebir olarak aktarıldığı derlemedir. Yazar Farsça ve Arapça yazılmış bu ana kaynakların büyük bölümünde eserlerin İngilizce çevirilerine başvurur. Hatalı gördüğü çevirilerde ana kaynakların ana dilinden (Arapça ve Farsça) düzeltmeler yaptığını belirtmektedir. İngilizce çeviriler için; Edward Denison Rose (Tarih-i Reşidi), Annette Susannah Beveridge (Gülbeden Begüm Anıları, Hümayunname ve Bâbürnâme), Alexander Rogers, Henry Beveridge (Ekbernâme ve Tüzük-i Cihângîrî) Irvine William, Jonathan Scott, H.S. Jarrett (Âyîn-i Ekberî) eserlerinden yararlanmıştır. Ayrıca Henry Miers Elliot “The History of India, as Told by Its Own Historians (Ed. John Dowson)” eserine de sıkça başvurduğundan bahseder. Çalışmanın içeriği dört bölüme ayrılmıştır. Birinci bölüm; Stanley Lane Poole’un hayatı ve eserleri hakkında kısa bilgi. İkinci bölüm; Eser içerisinde bahsi geçen kaynaklar ve yazarları hakkında bilgi. Üçüncü bölüm; eserin çevirisidir. Son olarak dördüncü bölümde ise, değerlendirme ve sonuç kısımları yer alır. Eser içerisinde çeviri hataları ve yanlışlarımız olmuş ise okuyucudan özür dileriz. Hindistan tarihi üzerine çalışmalar ülkemizde yeni ivme kazanmıştır. Bu bağlamda bize zemin oluşturan Yusuf Hikmet Bayur’a teşekkür ederiz. Ayrıca değerli hocam ve danışmanım Prof. Dr. İlhan Erdem’e yardımlarını esirgemediği ve yol gösterdiği için teşekkür ederim. Ankara, 2020 Alican Bilgin v İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ ............................................................................................................................ v İÇİNDEKİLER .............................................................................................................. vi KISALTMALAR LİSTESİ ......................................................................................... xii GİRİŞ ............................................................................................................................... 1 STANLEY LANE-POOLE ............................................................................................ 5 KAYNAKLAR ................................................................................................................ 8 Utbî: Kitâbü’l-Yemînî/ Târîḫu’l-Yemînî ...................................................................... 8 Firişte ............................................................................................................................ 9 İbnü’l-Esîr: el-Kamil fi’t-Tarih ................................................................................... 10 Beyhakī: Tarih-i Beyhakî ............................................................................................ 11 Minhâc-ı Sirâc el-Cûzcânî: Tabakât-ı Nâsırî .............................................................. 12 Berenî: Târîḫ-i Fîrûzşâhî ............................................................................................. 13 İbn Battûta Seyahatnamesi .......................................................................................... 14 Şems-i Sirâc Afîf: Târîḫ-i Fîrûzşâhî ........................................................................... 15 Melfuzât-i Timuri ....................................................................................................... 15 Şerefüddin Ali Yezdi: Emir Timur (Zafernâme) ........................................................ 16 Abdullah: Târîḫ-i Dâvûdî ............................................................................................ 17 Mirza Haydar Duğlat: Tarih-i Reşidi / Geride Bıraktıklarımızın Hikayesi ................ 17 Babürnâme .................................................................................................................. 18 Gülbeden Begüm Anıları (Hümayunnâme) ................................................................ 18 Abbâs-ı Servânî: Târîḫ-i Şîr Şâhî ................................................................................ 19 Târîḫ-i Elfî .................................................................................................................. 20 Nizâmeddin Ahmed: Ṭabaḳāt-ı Ekberî ....................................................................... 20 Bedâûnî: Târîh-i Bedâʾûnî .......................................................................................... 21 Ebü’l-Fazl: Ekbernâme ............................................................................................... 22 vi Ebü’l-Fazl: Âyîn-i Ekberî ........................................................................................... 23 Asad Bey: Vikaya ....................................................................................................... 23 Tüzük-i Cihângîrî ........................................................................................................ 24 William Hawkins: Relations ....................................................................................... 25 Sir Thomas Roe .......................................................................................................... 25 Ráy Bhárá Mal: Lubbu-t Tavárík-i Hind .................................................................... 26 Abdülhamîd Lâhûrî: Pâdişâhnâme .............................................................................. 26 Bernier'in Seyahatleri .................................................................................................. 27 Manucci: Storia do Mogor .......................................................................................... 27 Baḵtāvar Kaan: Mirʾāt al-ʿĀlam ................................................................................. 28 Hâfî Han: Münteḫabü’l-lübâb ..................................................................................... 28 Fryer’s New Account of East India ............................................................................ 29 Gemelli Careri: Voyage .............................................................................................. 29 Tarih-i Irādat Han ....................................................................................................... 30 Muhammed Saki Müstaid Han: Meʾâs̱ ir-i ʿÂlemgîr ................................................... 30 Anand Ram Muhlis: Tezkire ....................................................................................... 31 Muhammed Cafer Şamlu: Tarih-i Menazilu’l Fütûh .................................................. 31 Tarih-i İbrahim Han .................................................................................................... 32 ESERİN TERCÜMESİ ................................................................................................ 33 1. Caypal’ın Yenilgisi (1001) .................................................................................. 33 2. Hindistan'ın Fethi (1008) ..................................................................................... 34 3. Somnat'ın Yağmalanması (1024) ........................................................................ 36 4. Emir Mes'ud'un Ziyafeti (1040) .......................................................................... 39 5. Tarain Muharebesi (1191-2) ................................................................................ 41 6. Benaris'in Ele Geçirilişi (1194) ........................................................................... 42 7. Nudiya'nın Fethi (1199) ...................................................................................... 43 vii 8. Şemseddin İltutmuş'un Kızı, Sultan Râziye Begüm (1236-40) ........................... 45 9. Sultan Gıyâseddin Balaban (1266) .....................................................................