/ ZWIĄZKU POWSTAŃCÓW WARSZAWSKICH Rok XII-Nr-39-40(3-4)-2002 ZWIĄZKU POWSTAŃCÓW WARSZAWSKICH Rok XII-Nr-39-40(3-4)-2002 Redaguje zespół: Jolanta Kolczyńska - red. nacz. Pola Kowalska - z-ca red. nacz. Zbigniew Klein, Zbigniew Łakomski Opracowanie graficzne art. plastyk Marian Gostyński Wydawca Związek Powstańców Warszawskich Warszawa, ul. Długa 22 ISBN 9025/2 Niniejszy numer został wydany dzięki częściowej pomocy finansowej Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych. BARYKADA Serca biją na trwogę. Oddech nocy twardy Wdycha niebezpieczeństwo, jak zwierz wśród obławy. Idą w karnym szeregu rydle i oskardy, Wyje w nocy na alarm syrena Warszawy. U wylotu ulicy kamienie ożyły, Wzdęły się jako tama, protest, meta w rejdzie, Asfalt pierś czarną rozwarł i pruje rur żyły, Głazy będą się bronić. Bruk wrzasnął: nie przejdzie! Oni stali zmęczeni, od trudu sczerniali, Padali dumnie w poprzek, niby w lesie buki, Gdy kamienie pryskały, rażone od stali, Poległymi ciałami wypełniali luki. Chociaż czołgi przegrzmiały, choć bomby przewyły I śmierć z dymem pożarów nad miastem się przędzie - Wróg nie przeszedł, nie zwalczył, nie posiadł tej siły, Barykady nie zdobył i jej nie zdobędzie! Autor nieznany, rok 1944 NIE MA INNEJ DROGI Obchodziliśmy niedawno 58 rocznicą Powstania Warszawskie­ go. Oddaliśmy najgłębszy pokłon tym wszystkim, którzy pełni najwspanialszych uczuć walczyli o wolność na barykadach naszej Stolicy. Przekazywaliśmy prawdą o tamtych bohaterskich dniach i nocach nowym pokoleniom, które żyją w niepodległej ojczyźnie w innych warunkach i w perspektywie znalezienia sią w Unii Eu­ ropejskiej. Nie wchodząc w polityczne rozważania, należy spojrzeć w sposób rozsądny na niektóre sprawy weteranów wojny w państwach NATO. Problem weteranów jest w zasadzie jednolicie rozwiązany. Sprawy polityki, odmienności spojrzeń, poglądów traktowane są bardzo oso­ biście. Ten cały jednostkowo-intelektualny bagaż podporządkowany jest zrozumieniu podstawowej prawdy: nasze sprawy coraz bardziej odchodzą w przeszłość, dziś rzeczywistość stoi twarzą w twarz z in­ nymi zawoływaniami. Nasze nieporozumienia czy nawet urazy, niko­ go nie interesują. I rzeczą rozsądną jest, aby póki jeszcze sił, włączyć sią do tego nowego, czym żyje naród. Przed nami bardzo odpowiedzialne zadanie, które powinno być urzeczywistnione, czy to sią komuś podoba czy nie. Chodzi o zjedno­ czenie weteranów II wojny światowej. A wiąc tych wszystkich, którzy walczyli o wolność naszej ojczyzny od 1 września 1939 do oficjalne­ go zakończenia wojny 8 maja 1945, a także w latach następnych prze­ ciwko komunistycznej władzy. Nie ma żadnych przeszkód, aby doprowadzić do jednolitego współdziałania kombatantów różnych formacji. Do zwołania Ogólno­ polskiego Kongresu czy Porozumienia pod protektoratem Prezydenta RP. Tragiczne były w wielu wypadkach losy żołnierzy konspiracji w Polsce Ludowej. Aresztowania, tortury, prześladowania... Czy dziś nie jesteśmy w stanie wyeliminować z takiego Kongresu tych, którzy działając w aparacie przemocy dostali prawa kombatanc­ kie? Są przecież znani. Są dokumenty w Urzędzie ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych i w innych instytucjach, I to nie może i nie powinno być przeszkodą do pojednania. Porzućmy w XXI wieku nasze boje wzajemne źle służące praw­ dziwemu obrazowi Polski. W czasie II wojny światowej byliśmy żoł­ nierzami, dla których wolna i niepodległa Polska była głównym ce­ lem. A jednak byli tacy i są, którzy niewiele zrozumieli z konieczno­ ści jedności. Ludzie o wybujałych ambicjach, swarliwi, z chorobli­ wym poczuciem wielkości, pełni fanaberii. Wielu jest jeszcze takich wśród nas. Zastanówmy się wspólnie, jak trafić do nieprzekonanych. Przecież powinniśmy się zjednoczyć mając w perspektywie wejście Polski do Unii Europejskiej, w której nasz wielki Polak, Papież Jan Paweł II, widzi przyszłość naszego kraju. Niektórym odbija się wciąż przeszłościowa tramtadracja. Na stare lata chciałoby się jeszcze podziałać za wszelką cenę. Istnieć, nawet kosztem szkodzenia ogólnej sprawie jedności weteranów. A przecież tej jedności wymaga chociażby obecna sytuacja społeczno-socjalna kombatantów. Rząd nie bardzo dba o nasze sprawy, zresztą nie tylko ten obecny. Czasami odnosi się wrażenie niepisanej jedności działania wszystkich rządów RP przeciwko weteranom wojny i inwalidom wo­ jennym. Nie wiedzą czy też wiedzieć nie chcą, że w stosunku do nas wciąż naruszają 19 artykuł Konstytucji RP, której piątą rocznicę uchwalenia niedawno obchodziliśmy. Przypomniało mi się, że w rozmowie o sytuacji w szeregach komba­ tantów padło pytanie: Czy bohaterowie muszą być mądrzy? Coś jest w tym pytaniu racjonalnego. Znam takich, którzy byli bohatersko wal­ czącymi żołnierzami podziemia, a w życiu, w czasie pokoju, okazali się... Nie użyję przymiotnika. Niech tylko nie przeszkadzają, nie po­ uczają i nie zacierają prawdy. Obserwuje się ogólne zjawisko, które w pewien sposób nie sprzyja naszym wysiłkom. Zanika w Polsce kultura, o czym niedawno pisała grupa intelektualistów: zanika kultura osobista i polityczna, czego świadkami byliśmy niedawno w Sejmie. Przy czym ten zanik kultury, zdaniem psychologów, dotyczy intelektualnie biorąc wszyst­ kich i starych i młodych. Najgorsze, że wśród niektórych nasila się zacietrzewienie. Bez cienia próby wyjścia z kręgu niezrozumienia nowych czasów. Do działania tych nieprzejednanych jakże trafnie pasuje określenie Zyg­ munta Freuda: „Zero nienawidzi innych liczb”. A jednak wierzę w zdrowy rozsądek. Tylko jedność prowadzi do celu. Nie ma innej drogi. Bronisław Troński „Jastrząb” Wiceprezes ZPW OBCHODY 58 ROCZNICY POWSTANIA WARSZAWSKIEGO UROCZYSTOŚCI CENTRALNE 28 lipca 2002 r. odbyła się konferencja prasowa w siedzibie Za­ rządu Głównego Związku Powstańców Warszawskich. Licznie przy­ byłych dziennikarzy radia, prasy i telewizji powitał prezes ZG ZPW płk Zbigniew Scibor-Rylski. Konferencję prowadził wiceprezes Związku Bronisław Troński. Przedstawiono ramowy program obcho­ dów 58 rocznicy Powstania Warszawskiego, podstawowe problemy nurtujące powstańców oraz weteranów II wojny światowej. 30 lipca 2002 w Muzeum Historycznym m.st. Warszawy odbyła się uroczysta promocja książek z serii wydawniczej „Warszawskie Termopile”. Organizatorzy uroczystości: Fundacja „Wystawa War­ szawa Walczy 1939-1945”, Muzeum Historyczne, Wydawnictwo ASKON. W części artystycznej wystąpili aktorzy scen warszawskich: Andrzej Płonczyński, Zdzisław Skwara, Janusz Zakrzeński. „Wystawa Warszawa Walczy” została wyróżniona za serię wydawniczą „War­ szawskie Termopile 1944” dyplomem honorowym Varsaviana 2001, przyznanym na 34 Sesji Varsavianistycznej „Warszawa na tle stolic państw Unii Europejskiej”. W serii „Warszawskie Termopile” ukazało się już 13 pozycji wydawniczych. 30 lipca 2002 uroczystość w Cytadeli Warszawskiej - msza święta i koncert w wykonaniu Orkiestry Wojskowej i aktorów scen Warszawskich. Organizatorzy: Rada i Zarząd Dzielnicy Żoliborz Gmi­ ny Warszawa Centrum oraz Dowództwo Wojsk Lądowych. 31 lipca 2002 została odprawiona uroczysta msza święta w Kate­ drze Polowej Wojska Polskiego z asystą bardzo licznych pocztów sztandarowych organizacji kombatanckich i społecznych, udziałem przedstawicieli najwyższych władz państwowych: Prezydenta RP, Sejmu, Senatu, władz miasta z prezydentem Warszawy, powstańców i mieszkańców Warszawy, młodzieży szkolnej i harcerstwa. Następnie odbyła się uroczystość i Apel Poległych przy Pomniku Powstania Warszawskiego na placu Krasińskich z udziałem orkiestry i Kompanii Reprezentacyjnej WP, salwa honorowa ku czci poległych, składanie wieńców i kwiatów. Zamieszczamy poniżej teksty przemówień: prezesa ZPW Zbi­ gniewa Ścibor-Rylskiego, przesłanie prezydenta RP Aleksandra Kwa­ śniewskiego odczytane przez minister Jolantę Szymanek-Deresz, pre­ zydenta m.st. Warszawy Wojciecha Kozaka. 1 sierpnia 2002 r. uroczystości składania wieńców z udziałem licz­ nych pocztów sztandarowych środowisk kombatanckich, w tym Wojska Polskiego, Związku Powstańców Warszawskich, Kompanii Reprezenta­ cyjnej i orkiestry WP, weteranów walk, harcerzy, społeczeństwa: - na Grobie Nieznanego Żołnierza, - przy Pomniku Polskiego Państwa Podziemnego i Armii Krajo­ wej; w uroczystości tej wziął m.in. udział chór AK „Nowogródzkie Orły”, który wykonał wiązankę pieśni powstańczych i partyzanckich, - przy Pomniku Gloria Victis na cmentarzu Powązkowskim. O godz. 17 rozległ się w Warszawie głos syren alarmowych i zatrzy­ manie ruchu. Odmówiono modlitwę za poległych, chwilą ciszy uczczono ich pamięć. Składano kwiaty i palono znicze na kwaterach powstańczych, - pod Pomnikiem „Polegli Niepokonani” na cmentarzu na Woli oddano hołd poległym mieszkańcom Woli, powstańcom. Uroczystości centralne 31 lipca i 1 sierpnia 2002 odbyły się pod patronatem Wojewody Mazowieckiego i Prezydenta m.st. Warszawy. 13 sierpnia - Dzień Starówki - uroczystości dla oddania hołdu mieszkańcom i żołnierzom obrońcom Starówki poległym w Powsta­ niu Warszawskim - uroczysta msza św. w Katedrze Św. Jana cele­ browana przez Prymasa Polski ks. Kardynała Józefa Glempa, oddanie hołdu i złożenie kwiatów w miejscu wybuchu czołgu-pułapki na ul. Kilińskiego, recital fortepianowy Janusza Olejniczaka w Sali Ba­ lowej na Zamku Królewskim w Warszawie. Organizatorzy: Stowarzy­ szenie Mieszkańców Warszawskiego Starego Miasta, Zamek Królew­ ski w Warszawie, Związek Powstańców Warszawskich, Urząd Dziel­ nicy Śródmieście Gminy Warszawa Centrum. 3 października 2002 r. uroczysty koncert w Sali Balowej na Zam­ ku Królewskim w Warszawie. Organizatorzy: Związek Powstańców Warszawskich, prezydent m.st. Warszawy, Dyrekcja Zamku Królew­ skiego