De reactie van mijn zoontje toen de sneeuwpop uitgelaten Amsterdam naar hem zwaaide was: „Ik ben bang”. Ik begreep dat. A4 Vr ijdag13 december 2013 ELKE VRIJDAG VERSPREID IN AMSTERDAM EN OMSTREKEN Gerard Reve ’Ik haat Amsterdam’ Ik geloof niet dat enige hemel en andere soort wolken mij beter zouden kunnen inspireren. In werkelijkheid ben ik ook opgejaagd geworden, in Amsterdam, van het ene krot naar het andere. Amsterdam nu, in die laaiende zomer en met die ‘h i p p e’ troep van voortschuifelende, inerte imbecielen, dat is voor geen mens vol te houden. Ik haat Amsterdam. (…) Amsterdam is een gedoemde stad. Ziedaar. Ik moest het even kwijt. AMSTERDAM NIEUWS HOOGTE HOLLANDSE FOTO A2-3 Gerard Reve, Amsterdammer tegen wil en dank | A4 Column Marscha Holman | Talk of the Town F i e t sgeva a r l i j k Amsterdam | A9 Bouwen in Ringzone | A10 Recensie Oceania, het favoriete restaurant van Jeroen Krabbé | A10-11 Age n d a N RC HANDEL SBLAD A2 A m st e rd a m V R I J DAG 13 DECEMBER 2013 A3 In Moeder en Zoon geeft Reve een vernie- beeld van Wim Kan en Corry Vonk maken tigende beschrijving van zijn volgende op het Leidseplein. adres, Oudezijds Achterburgwal 55: „He t was een krot, totaal vernield, uitgewoond Rac i sme en leeggesloopt toen het, na jaren van krui- In 1986 gaf het gemeentebestuur van Am- pen, smeken, kronkelen en zich voor de so- sterdam te kennen streng de hand te willen cialistische loketten vernederen, mij als houden aan het boycotten van personen woonruimte was toegewezen, en elke po- die voorkwamen op de zwarte lijst van de ging tot verbetering door herstel of verbou- Verenigde Naties vanwege hun bijval voor wing (…) was weggegooid geld en nutteloze de apartheid in Zuid-Afrika. Reve was daar m o e i te . ” in 1984 geweest en dermate enthousiast ge- worden dat hij er wel wilde wonen. Dat Re- Ho m o s c e n e ve nu op de zwarte lijst stond ontlokte hem Vermoedelijk in deze tijd kwam Reve in de reactie: „Ik ben blank, hoe kan ík op een aanraking met het oertrefpunt van de zwarte lijst staan?” Terugblikkend in 1998: leerscene in Amsterdam: een hotel in de „Ik mocht van de gemeente Amsterdam Heintje Hoekssteeg, van de latere uitbaters niet meer optreden in openbare gebou- van homobar Argos. En ook kwam Reve wen. Die boycot is nooit opgeheven. Toen over de vloer bij de legendarische Bet van ging de film De Avonden in première, en Beeren, van het nog altijd bestaande café ’t moest ik praten met die enge burgemees- Mandje op de Zeedijk. Verder bezocht hij ter, met die spuuglippen, hoe heet ’ie, Van het COC in de Korte Leidsedwarsstraat 49, Thijn. Ik had hem dood willen slaan.” L ater zo weten we van acteur Willem Nijholt die zou Van Thijn het boek Bezorgde Ouders hem daar ontmoette. „fasc i sti sch” noemen. In 1963 was Reve de eerste bekende Ne- Over zijn vermeende racisme is veel ge- derlander die het aandurfde op het nieuwe schreven. Regelmatig heeft hij zich nega- publieksmedium televisie zijn homoseksu- Destijds opzienba- tief uitgelaten over de snel veranderende aliteit te erkennen. Hij had opzien gebaard rend: Gerard Reve bevolkingssamenstelling in Amsterdam. met Op Weg Naar Het Einde waarin hij fel kust minister Mar- „Naar mijn mening en overtuiging was Ge- van leer trok tegen de gevestigde weer- ga Klompé bij de rard geen racist”, merkte boezemvriend stand: „De ergste menselijke zonde is de uitreiking van de PC Wim Bergmans op in diens rede bij de uit- bereidheid zich in een hoek te laten trap- SPAARNESTAD FOTO Hooftprijs (1969). vaart in 2006. „Wel heeft hij zich van mis- pen. Ik wil niet in een hoek of verborgen plaatste grappen bediend. Ik denk dat zijn kelder leven.” Reve woont dan inmiddels maatschappelijk isolement debet was aan op een volgende Amsterdamse etage: Eer- een volstrekt verkeerde inschatting van ste Rozendwarsstraat 9. de rest van zijn leven er bepalend door lijkse vaste ontmoeting in Amsterdam: wat zijn woorden teweeg zouden bren- Dit zijn ook de jaren van zijn oriëntatie beïnvloed is. Natuurlijk, hij had na het bril- „Wij wilden dan enkele uren, maar niet lan- ge n . ” Een andere vriend, Rijkjan Sikkel, op het katholicisme. Hij bezocht de nacht- jante De Avonden met Op Weg Naar Het Ein- ger, blijven”. Graag zag hij dat Carmiggelt herinnert zich: „Bijna iedereen luisterde mis in de Mozes en Aäronkerk, of de schuil- de (1963) en Nader tot U (1966) al een on- langsging in zijn favoriete stadskerk in de altijd naar Gerard, was het in alles met hem kerk Ons’ Lieve Heer op Solder. Als hij zich aantastbare plaats verworven in de Neder- Kalverstraat, De Papegaai, om kaarsen eens. Een ongezonde en eenzame situatie, ‘ in 1966 in een kapel aan de Rustenburger- landse literatuur. Bovendien baarde hij in voor hem te branden: „Trek je van de offi- die hij zelf in stand hield.” Amsterdam is een straat laat dopen, woont hij alweer in het 1967 opzien met een rechtszaak wegens ciële prijs niets aan. Brand 4 kaarsen (ad 30 volgende appartement. Door een brand vermeende godslastering waarbij hij met cent) maar doe niet meer dan één gulden Over woekerd hadden Reve en zijn nieuwe geliefde Wil- succes zijn eigen verdediging voerde, het in de gleuf. Dan moet de paus maar een half Ook in Frankrijk op de berg, of beneden in lem van Albada halsoverkop het centrum zogenaamde Ezelproces. Maar in 1969 jaar wachten met zijn auto inruilen.” het dorp, hield Reve het op den duur niet moeten verlaten. Ze kregen vervangende kwam er ook nog eens formele erkenning vol. Nadat hij in 1993 naar Vlaanderen was ’ woonruimte aangeboden: Dubbelmonde- van staatswege: de prestigieuze PC Hooft- Gedoemde stad getogen verkocht Reve zijn huis in Le Poet- gedoemde stad hof 2. Aan een goede vriendin schreef Re- prijs. De zorgvuldig geregisseerde kus die Al dook hij er nog geregeld geliefden op, de Laval. In Het Boek Van Violet En Dood FOTO HOLLANDSE HOOGTE HOLLANDSE FOTO ve: „We zijn erg tevreden met het nieuwe hij bij de uitreiking gaf aan minister Marga stad zelf kon niet meer op genade rekenen. (1996) rekende hij nog één keer af: “Hoe va- huis in Osdorp: stilte, ruimte, bomen & Klompé haalde alle kranten. Een feestelij- Zoals hij medio 1971 schreef: „A m s te rd a m ker ik er over had nagedacht, hoe meer ik De in 2006 overleden schrijver Gerard Reve was jarenlang goed bevriend met Simon Carmiggelt, ooit zijn leermeester bij Het Parool. Later raakten zij gebrouilleerd en verkocht Carmiggelt zijn Reve-brieven. groen, uitzicht, en niet opnieuw duizen- ke huldiging die de VPRO-tv vervolgens nu, in die laaiende zomer en met die ‘hip- begon in te zien dat de Fransen een soort den guldens aan verbouwing etc.” verzorgde vanuit de Vondelkerk pakte niet pe’ troep van voortschuifelende, inerte im- Amsterdammers waren met dezelfde men- Maar al spoedig vindt hij de woning „we l minder spraakmakend uit. Omdat Reve becielen, dat is voor geen mens vol te hou- senliefde mits die niks kostte; met dezelfde Gerard Reve Door Bert Boelaars De persoonskaart uit het bevolkingsregis- de verbasterde naam Het Wespennest erg ver afgelegen”. Ongetwijfeld speelde aan het eind hand in hand met zijn vriend de n . ” Aan Carmiggelt: „Ik wilde onderzoe- grofheid en slechte smaak; dezelfde heb- ter beslaat negen adressen waar Reve in speelt dit warenhuis een rol in De Avonden, mee dat hij in 1964 een huisje op het platte- door het middenpad de kerk uitliep dach- ken wat er veranderd was: de stad, het zucht; dezelfde haat jegens alles wat edel ‘ ’ reemd: ik ben er gebo- Amsterdam woonde. Daar is Van Hallstraat waaraan de schrijver in zijn vrije uren land van Friesland had verworven, in Gre- ten veel kijkers dat zij getrouwd waren. GERARD REVE menselijk leven, de j o n ge re n , het reizen, en kwetsbaar was; dezelfde vernielzucht Morgen zou hij 90 jaar ren en opgegroeid, 25 niet eens bij: het bovenhuis waar in 1923 werkte en dat als zijn debuutroman een onterp. Ook daar blijft Amsterdam in zijn Uitgever Geert van Oorschot had een va- of ik.” Zijn conclusie was toch wel eerlijk, en dezelfde geveinsde verontwaardiging zijn geworden. Een maar ik heb me er nooit zijn wieg stond. Al snel verhuisde het gezin enorm succes werd. Met zo’n zestig druk- gedachten, bijvoorbeeld in de Brief uit het kantiehuis in Zuid-Frankrijk, waar Reve Een van ‘De namelijk dat hij zelf veranderd was: „He t over vermeend onrecht, compleet met de thuis gevoeld.” Aldus naar Betondorp Watergraafsmeer. Gerard- ken en een succesvolle verfilming en to- huis genaamd ‘Het Gras’. Hij verhaalt hierin enkele malen te gast was. Dezelfde maand Grote Drie’ lawaai is niet noemenswaard hinderlijker preutsheid van de pooier. Ja hoor, het wa- Gerard Reve over Am- je, zoals hij genoemd werd, bezocht er de neelbewerking is het het meest bekende hoe hij een week nadat hij de Meedogenlo- van de toekenning van de literaire prijs, geworden, maar toen kon het me niets ren allemaal echte Amsterdammers; alleen groot deel van zijn V ” ‘ sterdam in 1971. Op 14 lagere school. Hij werd gepest en had wei- werk van Reve. Omdat het verhaal zich vol- ze Jongen op de Dam had waargenomen, 8.000 gulden, kocht hij niet ver van hem Gerard Kornelis van schelen. Alleen aan de overkant van het IJ, de tulpen en het draaiorgel ontbraken. Ei- s c h r i jve rs b e s t a a n december 1923 zag hij er het levenslicht, in nig vriendjes.