UCHWAŁA NR 281/XXX/2021 RADY GMINY BODZANÓW z dnia 30 czerwca 2021 r. w sprawie przyjęcia Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami Gminy Bodzanów na lata 2021 - 2024 Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 713 z późn. zm.), w związku z art. 87 ust. 3 i 4 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (t.j. Dz. U. z 2021 r., poz. 710 z późn. zm.), po uzyskaniu pozytywnej opinii Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, uchwala się, co następuje: § 1. Przyjmuje się "Gminny Program Opieki nad Zabytkami Gminy Bodzanów na lata 2021 - 2024", w brzmieniu stanowiącym załącznik do niniejszej uchwały. § 2. Wykonanie uchwały powierza się Wójtowi Gminy Bodzanów. § 3. Uchwała wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia jej ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Województwa Mazowieckiego. Przewodniczący Rady Gminy Bodzanów Paweł Różański Id: CRLGC-SUFXG-QQACA-RPSTG-LCJYJ. Podpisany Strona 1 Załącznik Nr 1 do Uchwały Nr 281/XXX/2021 Rady Gminy Bodzanów z dnia 30.06.2021 r. GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI NA LATA 2021 – 2024 GMINA BODZANÓW marzec, 2021 r. Id: CRLGC-SUFXG-QQACA-RPSTG-LCJYJ. Podpisany Strona 2 SPIS TREŚCI 1. WSTĘP ........................................................................................................................................... 2 1.1. Położenie Gminy Bodzanów ........................................................................................................... 3 2. PODSTAWA PRAWNA OPRACOWANIA GMINNEGO PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI ................................................................................................................................ 6 2.1. Uwarunkowania prawne ochrony i opieki nad zabytkami w Polsce .................................................. 7 2.2. Uwarunkowania zewnętrzne ochrony dziedzictwa kulturowego ..................................................... 12 2.3. Relacje gminnego programu opieki nad zabytkami z dokumentami wykonanymi na poziomie województwa i powiatu ............................................................................................................................. 14 2.4. Relacje gminnego programu opieki nad zabytkami z dokumentami wykonanymi na poziomie gminy ..............................................................................................................................................................18 3. CHARAKTERYSTYKA ZASOBÓW DZIEDZICTWA KULTUROWEGO GMINY BODZANÓW................................................................................................................. 24 3.1. Zarys historii obszaru gminy ......................................................................................................... 24 3.2. Krajobraz kulturowy ..................................................................................................................... 26 3.3. Zabytki nieruchome ...................................................................................................................... 27 3.4. Zabytki archeologiczne ................................................................................................................. 29 3.5. Zabytki w zbiorach muzealnych i innych ....................................................................................... 32 3.6. Dziedzictwo niematerialne ............................................................................................................ 32 3.7. Zabytki objęte prawnymi formami ochrony ................................................................................... 34 3.8. Zabytki w gminnej ewidencji zabytków gminy Bodzanów ............................................................. 35 3.9. Zabytki o najwyższym znaczeniu dla gminy .................................................................................. 35 4. OCENA STANU DZIEDZICTWA KULTUROWEGO GMINY - ANALIZA SZANS I ZAGROŻEŃ .............................................................................................................................. 41 5. ZAŁOŻENIA PROGRAMOWE, PRIORYTETY I KIERUNKI DZIAŁAŃ GMINNEGO PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI .............................................................................. 44 6. ISTRUMENTARIUM REALIZACJI PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI ................ 49 7. ZASADY OCENY REALIZACJI GMINNEGO PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI 49 8. ŹRÓDŁA FINANSOWANIA PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI ............................. 50 8.1. Dotacje ......................................................................................................................................... 51 8.2. Programy operacyjne Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego ............................................... 53 8.3. Możliwości finansowania przy wykorzystaniu ustawy o partnerstwie publiczno-prywatnym .......... 58 8.4. Środki europejskie ........................................................................................................................ 59 9. REALIZACJA I FINANSOWANIE PRZEZ GMINĘ ZADAŃ Z ZAKRESU OCHRONY ZABYTKÓW ............................................................................................................................... 62 10. ANEKSY ...................................................................................................................................... 63 10.1. ANEKS NR 1 Gminna ewidencja zabytków gminy Bodzanów - Zabytki nieruchome .................... 63 10.2. ANEKS NR 2 Gminna ewidencja zabytków gminy Bodzanów – Stanowiska archeologiczne ......... 75 Id: CRLGC-SUFXG-QQACA-RPSTG-LCJYJ. Podpisany Strona 3 1. WSTĘP Dziedzictwo kulturowe, to zarówno dorobek materialny i duchowy poprzednich pokoleń, jak i naszych czasów. Do dziedzictwa kulturowego oprócz dziedzictwa archeologicznego, architektonicznego i dziedzictwa sztuki zaliczamy także przejawy życia, takie jak np. formy gospodarowania, przejawy rozwoju społeczności i inne elementy stanowiące o naszej kulturze. Świadomość potrzeby ratowania i ochrony zabytków jest coraz powszechniejsza wśród mieszkańców. Dbanie o należyty stan i atrakcyjny wygląd zabytków jest naszym obywatelskim obowiązkiem. Rewitalizacja poszczególnych obiektów, jak również całych zespołów zabudowy jest szansą na ich uratowanie. W takich przedsięwzięciach pomagać ma, wynikający ze społecznej potrzeby, gminny program opieki nad zabytkami, przewidziany przez ustawę o ochronie i opiece nad zabytkami. Jest także czynnikiem w upowszechnianiu wiedzy i pomaganiu właścicielom zabytków w dbaniu o dobrą kondycję substancji zabytkowej. Aby gmina stała się piękna dla mieszkańców i atrakcyjna dla turystów trzeba zadbać o lokalne zabytki. Gminny program opieki nad zabytkami dla Gminy Bodzanów na lata 2021-2024 kontynuuje starania samorządu o systematyczne i perspektywiczne prowadzenie działań z obszaru ochrony i opieki nad dziedzictwem kulturowym miasta i gminy wyrażone w poprzedniej wersji niniejszego dokumentu obowiązującego w latach 2017-2020. Uprzednio obowiązujący Gminny program opieki nad zabytkami dla Gminy Bodzanów na lata 2017-2020 przyjęty Uchwałą nr 83/XLII/2018 Rady Gminy Bodzanów dnia 31 stycznia 2018 r. i ogłoszony w Dzienniku Urzędowym Województwa Mazowieckiego w dniu 2 marca 2018 r. pod pozycją 2205. Wykonanie uchwały powierzono Wójtowi Gminy Bodzanów. Realizację Programu rozpoczęto z dniem podjęcia tj. 31 styczeń 2018 r. Realizowany na przestrzeni czterech minionych lat przez poszczególne wydziały Urzędu Gminy Bodzanów – sprawdził się jako dokument wyznaczający cele i kierunki zadań dotyczących istniejących na terenie gminy obiektów zabytkowych. Aktualnie opracowany Gminny program opieki nad zabytkami dla Gminy Bodzanów na lata 2021-2024 – bazując w znacznej mierze na doświadczeniach wynikających z realizacji uprzedniego dokumentu – w części modyfikuje i jednocześnie wyznacza nowe cele przy jego realizacji po pozytywnym zaopiniowaniu przez Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków i właściwym przyjęciu w drodze uchwały Rady Gminy w Bodzanowie. Dokument ten został opracowany w oparciu o obowiązujące przepisy prawne dotyczące zagadnień związanych z ochroną zabytków i opieką nad zabytkami, a także wprowadza zmiany w stosunku do istniejącego stanu zabytków zlokalizowanych na terenie Gminy Bodzanów. Gminny Program Opieki nad Zabytkami jest dokumentem o charakterze uzupełniającym w stosunku do innych aktów planowania w gminie. Nie stanowi aktu prawa miejscowego, lecz jest dokumentem polityki Id: CRLGC-SUFXG-QQACA-RPSTG-LCJYJ. Podpisany Strona 4 administracyjnej w zakresie podejmowanych działań dotyczących inicjowania, wspierania i koordynowania prac z dziedziny ochrony zabytków i krajobrazu kulturowego oraz upowszechniania i promowania dziedzictwa kulturowego. Program opieki nad zabytkami stanowi podwalinę współpracy między samorządem gminy, właścicielami zabytków i Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków. 1.1. Położenie Gminy Bodzanów Gmina Bodzanów położona jest w północno-zachodniej części województwa mazowieckiego oraz w południowo-wschodniej części powiatu płockiego. Graniczy z pięcioma gminami - dwiema od północy (Radzanowo i Bulkowo) i po jednej od wschodu (Mała Wieś), południa (Słubice) i zachodu (Słupno). Południową granicę gminy wyznacza rzeka Wisła. W skład gminy wchodzą 34 sołectwa: Gromice i Archutowo, Archutówko, Łętowo, Bodzanów, Mąkolin, Mąkolin Kolonia, Chodkowo-Działki, Chodkowo, Parkoczewo, Cybulin, Karwowo Duchowne, Karwowo Szlacheckie, Cieśle, Gąsewo, Pepłowo, Miszewo Murowane, Borowice i Łagiewniki, Kępa Polska, Niesłuchowo, Nowe Kanigowo, Kanigowo, Ramutówko, Małoszewo