I. WSTĘP ------------------------------------------------------------------------------------------ 5 1. Metodyka pracy --------------------------------------------------------------------------------- 7 1.1. Etapy opracowania ---------------------------------------------------------------------------------- 7 1.2. Organizacja pracy ------------------------------------------------------------------------------------ 9 1.3. Skład zespołów autorskich ------------------------------------------------------------------------ 9 1.4. Sposób nadzoru realizacji pracy ---------------------------------------------------------------- 10 1.5. Lista skrótów ---------------------------------------------------------------------------------------- 10 1.6. Słowniczek pojęć z zakresu biologii ----------------------------------------------------------- 11 2. Charakterystyka dotychczasowych opracowań --------------------------------------- 14 2.1. Wojewódzkie programy udrażniania rzek --------------------------------------------------- 14 2.2. IRS / WWF – restytucja ryb wędrownych ---------------------------------------------------- 15 2.3. Wykazy wód przeznaczonych do bytowania ryb w warunkach naturalnych ------ 19 2.4. Plan gospodarowania zasobami węgorza w Polsce --------------------------------------- 20 3. Wyznaczenie składu typologicznego występujących obecnie w ciekach naturalnych populacji organizmów i elementów abiotycznych naturalnych ekosystemów wodnych, wrażliwych na brak ciągłości morfologicznej ------------- 22 3.1. Elementy abiotyczne ------------------------------------------------------------------------------ 23 3.1.1. Reżim hydrologiczny -------------------------------------------------------------------------------------- 23 3.1.2. Ciągłość rzeki ----------------------------------------------------------------------------------------------- 25 3.1.3. Warunki morfologiczne ---------------------------------------------------------------------------------- 26 3.1.4. Fizyczno-chemiczne elementy jakości --------------------------------------------------------------- 27 3.2. Elementy biotyczne -------------------------------------------------------------------------------- 28 3.2.1. Fitoplankton ------------------------------------------------------------------------------------------------ 30 3.2.2. Makrofity i fitobentos ------------------------------------------------------------------------------------ 31 3.2.3. Bezkręgowce bentosowe (makrozoobentos) ------------------------------------------------------ 31 3.2.4. Inne organizmy i zespoły -------------------------------------------------------------------------------- 32 3.2.5. Ryby ----------------------------------------------------------------------------------------------------------- 33 3.3. Podsumowanie ------------------------------------------------------------------------------------- 35 4. Skład typologiczny występujących w przeszłości w ciekach naturalnych populacji organizmów i abiotycznych elementów naturalnych ekosystemów wodnych wrażliwych na brak ciągłości morfologicznej i wskazanie tych, których restytucja lub poprawa stanu obecnie i w przyszłości w warunkach naturalnych jest możliwa i uzasadniona -------------------------------------------------------------------- 36 4.1. Elementy abiotyczne ------------------------------------------------------------------------------ 36 4.1.1. Reżim hydrologiczny -------------------------------------------------------------------------------------- 36 4.1.2. Ciągłość rzeki ----------------------------------------------------------------------------------------------- 37 4.1.3. Warunki morfologiczne ---------------------------------------------------------------------------------- 37 4.1.4. Fizyczno-chemiczne elementy jakości --------------------------------------------------------------- 38 4.2. Elementy biotyczne -------------------------------------------------------------------------------- 38 4.2.1. Fitoplankton ------------------------------------------------------------------------------------------------ 38 4.2.2. Makrofity i fitobentos ------------------------------------------------------------------------------------ 38 4.2.3. Bezkręgowce bentosowe (makrozoobentos) ------------------------------------------------------ 39 4.2.4. Ryby ----------------------------------------------------------------------------------------------------------- 40 1 5. Charakterystyka zidentyfikowanych (występujących obecnie i przewidzianych do restytucji) organizmów i elementów abiotycznych naturalnych ekosystemów wodnych wrażliwych na brak ciągłości morfologicznej, ze szczególnym uwzględnieniem morfologicznych potrzeb i uwarunkowań ich migracji ---------- 42 5.1. Ryby – gatunki diadromiczne --------------------------------------------------------------------44 5.2. Ryby – gatunki potamodromiczne -------------------------------------------------------------48 6. Wyznaczenie występujących obecnie i przewidzianych do restytucji organizmów i elementów abiotycznych naturalnych ekosystemów wodnych wrażliwych na brak ciągłości morfologicznej, dla których uwzględnienie wymogów ciągłości morfologicznej jest konieczne jako warunek dobrego stanu/potencjału JCWP/SCWP oraz wymaganych przez nie warunków ciągłości morfologicznej, które należy przyjąć jako odpowiadające dolnej granicy dobrego stanu lub potencjału ----------------------------------------------------------------------------- 54 6.1. Stan ekologiczny JCWP ----------------------------------------------------------------------------54 6.1.1. Ichtiofauna --------------------------------------------------------------------------------------------------- 54 6.1.2. Reżim hydrologiczny -------------------------------------------------------------------------------------- 59 6.1.3. Ciągłość rzeki ------------------------------------------------------------------------------------------------ 60 6.1.4. Warunki morfologiczne ----------------------------------------------------------------------------------- 60 6.2. Potencjał ekologiczny SZCW ---------------------------------------------------------------------61 6.2.1. Biologiczne elementy jakości --------------------------------------------------------------------------- 61 6.2.2. Hydromorfologiczne elementy jakości --------------------------------------------------------------- 62 7. Wyznaczenie w każdym analizowanym dorzeczu cieków naturalnych lub ich odcinków (wraz z uzasadnieniem), na których uwzględnienie wymagań organizmów oraz elementów abiotycznych wrażliwych na brak ciągłości jest konieczne w kontekście wymagań osiągnięcia dobrego stanu/potencjału wód wraz z określeniem wymagań liniowej ciągłości dla poszczególnych organizmów lub elementów abiotycznych ekosystemów wodnych ----------------------------------- 63 7.1. Obszar dorzecza Odry -----------------------------------------------------------------------------65 7.2. Pozostałe obszary dorzeczy ----------------------------------------------------------------------70 7.3. Podsumowanie --------------------------------------------------------------------------------------71 8. Wyznaczenie cieków naturalnych lub ich odcinków szczególnie istotnych dla zachowania ciągłości morfologicznej dla populacji organizmów oraz elementów abiotycznych wrażliwych na brak ciągłości morfologicznej, dla których uwzględnienie wymogów ciągłości morfologicznej jest konieczne jako warunek dobrego stanu lub potencjału ekologicznego części wód ------------------------------- 73 8.1. Obszar dorzecza Odry -----------------------------------------------------------------------------74 8.2. Pozostałe obszary dorzeczy ----------------------------------------------------------------------76 8.3. Podsumowanie --------------------------------------------------------------------------------------76 9. Przedstawienie dla poszczególnych obszarów dorzeczy, wymagań zachowania ciągłości morfologicznej cieków naturalnych lub ich odcinków ------ 77 9.1. Propozycje ograniczenia w korzystaniu z wód na ciekach naturalnych lub ich odcinkach szczególnie istotnych dla zachowania ciągłości morfologicznej dla 2 zidentyfikowanych populacji organizmów oraz elementów abiotycznych ekosystemów wodnych wrażliwych na brak ciągłości morfologicznej -------------------- 77 9.2. Zdefiniowanie, w kontekście rozpoznanych potrzeb i uwarunkowań migracji lub poprawy stanu zidentyfikowanych organizmów oraz elementów abiotycznych ekosystemów wodnych wrażliwych na brak ciągłości morfologicznej, charakterystyki warunków minimalnej drożności, właściwych dla możliwych do zastosowania rozwiązań w zakresie elementów decydujących o ich wymaganej skuteczności ekologicznej ----------------------------------------------------------------------------------------------- 78 9.2.1. Założenia ogólne --------------------------------------------------------------------------------------- 78 9.2.2. Charakterystyka warunków minimalnej drożności, właściwych dla możliwych do zastosowania rozwiązań urządzeń dla migracji ryb w zakresie elementów decydujących o ich wymaganej skuteczności ekologicznej ----------------------------------------------------------------------- 80 9.3. Ustalenie zakresu rzeczowego likwidacji braków ciągłości morfologicznej pod kątem uzyskania optymalnego efektu ekologicznego w skali całego dorzecza, z uwzględnieniem działań dotyczących cieków naturalnych lub ich odcinków szczególnie istotnych dla zachowania ciągłości morfologicznej dla zidentyfikowanych populacji organizmów oraz elementów abiotycznych ekosystemów wodnych wrażliwych na brak ciągłości