RIGO Research en Advies BV Woon- werk- en leefomgeving www.rigo.nl EINDRAPPORTAGE Leefbaarheid in de gemeente Ooststellingwerf Lemon vervolgmeting 2013 De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij RIGO. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toe- lichting of ondersteuning in artikelen, scripties en boeken is toegestaan mits de bron duidelijk wordt vermeld. RIGO aanvaardt geen aansprakelijkheid voor drukfouten en/of andere onvolkomenheden. RIGO Research en Advies BV WoonDe bewoonde- werk- en omgeving leefomgeving www.rigo.nl EINDRAPPORTAGE Leefbaarheid in de gemeente Ooststellingwerf Lemon vervolgmeting 2013 Opdrachtgever Gemeente Ooststellingwerf Auteurs Esther Cozijnsen Foto voorpagina Joseph Pattiapon Rapportnummer P25160 Uitgave 9 december 2013 RIGO Research en Advies BV ∙ De Ruyterkade 112c ∙ 1011 AB Amsterdam 020 522 11 11 ∙ [email protected] ∙ www.rigo.nl Inhoud 1 Inleiding 1 2 Onderzoeksopzet 1 2.1 De vragenlijst 1 2.2 Onderzoeksgebieden 2 2.3 Werkwijze en respons 2 2.4 De onderzoeksgroep 3 2.5 De analyse 5 3 Samenvatting 6 3.1 Inleiding 6 3.2 Samenvatting 6 3.3 Totaaloverzicht 7 4 De fysieke woonomgeving 9 4.1 Inleiding 9 4.2 Kwaliteit van de woningen in de buurt 9 4.3 Woonomgeving/ infrastructuur 10 4.4 Groenvoorzieningen 10 4.5 Speelvoorzieningen 12 4.6 Algemene voorzieningen 13 4.6.1 Scholen 13 4.6.2 Zorgvoorzieningen/ gezondheidscentra 14 4.6.3 Sportvoorzieningen 15 4.6.4 Dorpshuizen en multifunctionele centra 16 4.6.5 Openbaar vervoer 18 4.6.6 Overige voorzieningen 18 4.7 Conclusies fysieke woonomgeving 20 5 De sociale woonomgeving 21 5.1 Inleiding 21 5.2 Contact met buurtbewoners 21 5.3 Betrokkenheid 22 5.4 Vereniging van dorpsbelangen 23 5.5 Conclusies sociale woonomgeving 24 6 Overlast 25 6.1 Inleiding 25 6.2 Overlast van personen 25 6.3 Overlast van activiteiten 26 6.4 Overlast van vervuiling 26 6.5 Verkeersoverlast 27 6.6 Conclusies overlast 28 7 Veiligheid 29 7.1 Inleiding 29 7.2 Criminaliteit 29 7.3 Veiligheidsgevoel 30 7.4 Conclusies veiligheid 31 8 Totaaloordeel 32 8.1 Inleiding 32 8.2 Totaaloordeel 32 8.3 Ontwikkeling buurt 33 8.4 Bijdragen van de gemeente Ooststellingwerf 34 8.5 Verhuisgeneigdheid 35 8.6 Aanraden van eigen wijk/dorp 36 9 Buurtprofielen 37 9.1 Inleiding 37 9.2 Donkerbroek 38 9.3 Waskemeer 39 9.4 Haule 40 9.5 Haulerwijk 41 9.6 Oosterwolde Noord 42 9.7 Oosterwolde Noordoost 43 9.8 Oosterwolde Zuid 44 9.9 Oosterwolde Zuidoost 45 9.10 Makkinga 46 9.11 Oldeberkoop 47 9.12 Elsloo 48 9.13 Langedijke 49 9.14 Appelscha 50 9.15 Fochteloo 51 9.16 Ravenswoud 52 9.17 Aandachtspunten per buurt 53 Bijlage 1: opmerkingenoverzicht 54 Bijlage 2: spreidingscijfers 55 Bijlage 3: analyse 56 Bijlage 4: vragenlijst 59 1 Inleiding In de gemeente Ooststellingwerf is in 2010 voor het eerst een leefbaarheidsonderzoek uit- gevoerd met behulp van Lemon, de leefbaarheidsmonitor. Lemon is een instrument waa r- mee de beleving van leefbaarheid in kaart wordt gebracht door middel van een enquête onder de bewoners. In het najaar van 2013 heeft in de gemeente Ooststellingwerf een ver- volgmeting van dit leefbaarheidsonderzoek plaatsgevonden. In dit rapport worden achtereenvolgens de onderzoeksopzet, de resultaten per leefbaa r- heidsthema en de resultaten per buurt beschreven. 2 Onderzoeksopzet In dit hoofdstuk komt de inhoud en de opzet van het onderzoek aan bod. Allereerst worden de verschillende leefbaarheidsthema’s doorgenomen, waarop de vragenlijst gebaseerd is. Vervolgens gaan we in op de buurtindeling, de werkwijze, de behaalde respons en de on- derzoeksgroep. Tot slot wordt een korte toelichting gegeven op de analyses die in dit onder- zoek zijn uitgevoerd. 2.1 De vragenlijst Om de leefbaarheid te meten is gebruik gemaakt van een vragenlijst die ingaat op 4 lee f- baarheidsthema’s: de fysieke woonomgeving, de sociale woonomgeving, overlast en veilig- heid. Daarnaast zijn enkele algemene vragen gesteld, waaronder een totaalcijfer voor de buurt en de ontwikkeling van de buurt. In navolgend overzicht is weergegeven welke on- derwerpen in de vragenlijst aan bod zijn gekomen. De bewoners is gevraagd voor al deze aspecten een rapportcijfer te geven, waarbij een 1 zeer negatief is en een 10 zeer positief. Fysieke woonomgeving Overlast Veiligheid Kwaliteit woningen Overlast van personen Criminaliteit Woonomgeving Overlast van activiteiten Veiligheidsgevoel thuis Groenvoorzieningen Vervuiling Veiligheidsgevoel in de buurt Speelvoorzieningen Verkeersoverlast Overig Oordeel over voorzieningen, zoals: De sociale woonomgeving Totaaloordeel * scholen, zorgcentra, sportvoorzieningen Contact buurtgenoten Ontwikkeling van de buurt * dorpshuizen, multifunctionele centra Betrokkenheid medebewoners Aanraden van de buurt * openbaar vervoer Eigen betrokkenheid Verhuiswens * overige voorzieningen Vereniging dorpsbelangen Bijdrage gemeente aan leefbaarheid 1 2.2 Onderzoeksgebieden In dit onderzoek is de volgende indeling van dorpen en wijken gehanteerd. Dorpen en wijken gemeente Ooststellingwerf 1. Donkerbroek 2. Waskemeer 3. Haule 4. Haulerwijk 5a. Oosterwolde Noord 5b. Oosterwolde Noordoost 5c. Oosterwolde Zuid 5d. Oosterwolde Zuidoost 6. Makkinga 7. Nijeberkoop 8. Oldeberkoop 9. Elsloo 10. Langedijke 11. Appelscha 12. Fochteloo 13. Ravenswoud 2.3 Werkwijze en respons Verspreid over alle dorpen en buurten, zijn voor het onderzoek in de gemeente Ooststel- lingwerf in totaal 3.368 bewoners benaderd met een vragenlijst. In de gebieden met vol- doende huishoudens is een aselecte steekproef getrokken. De grootte van de steekproef is bepaald op basis van de respons bij de vorige Lemon-meting. In de gebieden met weinig huishoudens, zijn alle adressen aangeschreven. Van alle bewoners die benaderd zijn, hebben 1.037 bewoners de vragenlijst ingevuld, waar- van 923 op papier en 114 online. Gemiddeld is hiermee een respons van 31% behaald. In navolgende tabel is te zien hoeveel huishoudens er per buurt benaderd zijn en hoe de res- pons over de buurten verdeeld is. Voor alle dorpen/buurten is de respons voldoende om tot betrouwbare resultaten te komen, behalve voor Nijeberkoop. De cijfers voor dit dorp zijn slechts indicatief en worden daarom in de tabellen in het grijs weergegeven. Daarnaast worden de cijfers voor Nijeberkoop niet meegenomen in de beschrijvingen van de resulta- ten en de buurtprofielen. 2 Aantal Respons Dorpen/buurten uitgezet Schriftelijk Online Totaal Totaal % 1. Donkerbroek 272 74 8 82 30% 2. Waskemeer 210 62 8 70 33% 3. Haule 165 43 11 54 33% 4. Haulerwijk 287 85 5 90 31% 5a. Oosterwolde Noord 277 77 13 90 32% 5b. Oosterwolde Noordoost 277 73 10 83 30% 5c. Oosterwolde Zuid 277 83 6 89 32% 5d. Oosterwolde Zuidoost 281 72 6 78 28% 6. Makkinga 247 64 9 73 30% 7. Nijeberkoop 25 8 0 8 32% 8. Oldeberkoop 293 83 11 94 32% 9. Elsloo 160 41 3 44 28% 10. Langedijke 106 38 4 42 40% 11. Appelscha 261 65 9 74 28% 12. Fochteloo 120 29 6 35 29% 13. Ravenswoud 110 26 5 31 28% Totaal 3368 923 114 1037 31% 2.4 De onderzoeksgroep Van alle respondenten is ruim de helft (57%) 55 jaar of ouder. Daarnaast is bijna een vijfde tussen de 45 en 55 en 14% tussen de 35 en 45 jaar. Slechts 11% is jonger dan 35. In verhou- ding tot de werkelijke leeftijdsverdeling hebben aan dit onderzoek veel ouderen en weinig jongeren deelgenomen. Over het algemeen geldt dat ouderen hun woonomgeving iets posi- tiever beoordelen dan jongeren. Figuur 2-1 Leeftijdsopbouw respondenten >75 jaar 13% 65 - 74 jaar 22% 55 - 64 jaar 22% 45 - 54 jaar 19% 35 - 44 jaar 14% 25 - 34 jaar 6% < 25 jaar 5% 0 50 100 150 200 250 3 De verdeling van mannen en vrouwen is respectievelijk 41% om 59%. Verreweg de meeste respondenten zijn eigenwoningbezitters (82%). Daarnaast huurt 11% een woning van Actium, 5% van Woon Friesland en 3% van een andere verhuurder. Figuur 2-2 Eigenaar van de woning 5% 3% 11% Ikzelf/wijzelf Actium Woon Friesland 82% Andere verhuurder Ruim de helft (51%) van de respondenten maakt deel uit van een tweepersoonshuishouden zonder (thuiswonende) kinderen. 16% woont alleen en 29% maakt deel uit van een gezin met kinderen. Figuur 2-3 Huishoudenssamenstelling Alleenwonend 16% Eénoudergezin, jongste kind <12 jaar Eénoudergezin, jongste kind 12 jaar of 51% 13% ouder Gezin, jongste thuiswonende kind <12 jaar 16% Gezin, jongste thuiswonende kind 12 jaar of ouder Tweepersoonshuishouden zonder (thuiswonende) kinderen 63% van de respondenten heeft aangegeven een vrijstaande woning te hebben. Daarnaast 33% een twee-onder-een-kap- of een rijtjeswoning. 4 Figuur 2-4 Woningtype 4% Vrijstaande woning 15% Twee onder één kap 18% 63% Rijtjeswoning Appartementencomplex met lift Appartementencomplex zonder lift 2.5 De analyse In deze paragraaf wordt een korte beschrijving gegeven van de analyses die in dit onderzoek zijn uitgevoerd. Voor een uitgebreidere (technische) toelichting op de statistische analyses verwijzen we naar bijlage 1. Voor elk leefbaarheidsaspect in dit onderzoek wordt per dorp/buurt en voor de gemeente als geheel, het gemiddelde van alle respondenten berekend. Vervolgens wordt gekeken naar de verschillen tussen de cijfers voor de dorpen/buurten en het gemeentelijk gemiddelde. Om aan te geven of er betekenisvolle verschillen zijn, wordt de statistische term significan- tie gehanteerd. Wanneer verschillen significant zijn dan is er 95% kans dat dezelfde ui t- komst bij herhaling van het onderzoek weer optreedt. Is een verschil niet significant, dan is de kans groter dat de uitkomst op toeval berust. Als er sprake is van significante verschillen wordt dat in de tabellen met rode en groene cijfers weergegeven, wat respectievelijk betekent dat het cijfer voor het dorp/de buurt sig- nificant lager of hoger is dan het gemeentelijk gemiddelde. Omdat het om een vervolgmeting gaat, worden de nieuwe cijfers ook vergeleken met de cijfers uit de voorgaande meting. Beide cijfers worden in de tabellen in het rapport weerge- geven. De significante verschillen worden weergegeven met groene ▲ en rode ▼ pijltjes.