Azərbaycan Respublikası Ədliyyə Nazirliyi Mətbu nəşrlərin reyestrinə daxil edilmişdir (Reyestr № 3378) AZƏRBAYCAN MİLLİ ELMLƏR AKADEMİYASININ RƏYASƏT HEYƏTİ TÜRKOLOGİYA • Beynəlxalq elmi jurnal • Международный научный журнал • International scientific journal • 1970-ci ildən nəşr olunur • Издаётся с 1970 года • Published since 1970 • İldə 4 dəfə çıxır • Выходит 4 раза в году • Published quarterly № 4 OKTYABR-NOYABR-DEKABR BAKI – 2017 REDAKSİYA HEYƏTİ ABDULLAYEV KAMAL (baş redaktor), AXUNDOVA NƏRGİZ, BAXŞƏLİYEVA GÖVHƏR, BÜNYADOV TEYMUR, CƏFƏROV NİZAMİ, ƏLƏKBƏROV AYDIN, ƏLİYEV VİLAYƏT, ƏSKƏR RAMİZ, ƏZİZOV ELBRUS, HƏBİBBƏYLİ İSA, HÜSEYNOV RAFAEL, XƏLİLOV BULUDXAN, XUDİYEV NİZAMİ, İMANOV MUXTAR (baş redaktorun müavini), KƏRİMLİ TEYMUR, QULİYEV ƏBÜLFƏZ, MAHMUDOV YAQUB, MƏMMƏDƏLİYEV VASİM, MƏMMƏDZADƏ İLHAM, NAĞISOYLU MÖHSÜN (baş redaktorun müavini), SALAMZADƏ ƏRTEGİN MƏSUL KATİB ELÇİN İBRAHİMOV BEYNƏLXALQ MƏSLƏHƏTÇİLƏR DİLÇİLİK ÜZRƏ: FOLKLOR ÜZRƏ: FƏLSƏFƏ ÜZRƏ: Akalın Şükrü Haluk (Türkiyə), Çimpoeş Lyubov (Moldova), Çumakov Aleksandr (Rusiya), Alyılmaz Cengiz (Türkiyə), Çobanoğlu Özkul (Türkiyə), Kurmanqaliyeva Qaliya Bozdemir Mişel (Fransa), Ekici Metin (Türkiyə), (Qazaxıstan), Buşhoten Hendrik (Almaniya), Jurayev Mamatkul (Özbəkistan), Mahamatov Taxir (Rusiya), Çeçenov Əli (Rusiya), Sibqatullina Alfina (Rusiya), Popkov Yuri (Rusiya) Ercilasun Əhməd Bican (Türkiyə), Türkmən Fikrət (Türkiyə) Güllü Qərənfil (Moldova), Haridi Muhamed (Misir), TARİX ÜZRƏ: İNCƏSƏNƏT VƏ Kaçalin Mustafa (Türkiyə), Beyhan Mehmet Ali (Türkiyə), MEMARLIQ ÜZRƏ: Kajibekov Erden (Qazaxıstan), Hakimov Rafail (Tatarıstan), Akilova Kamola (Özbəkistan), Kellner-Heinkel Barbara (Almaniya), Karpov Sergey (Rusiya), Xasiyanova Leyla (Rusiya), Konkobayev Kadirali (Qırğızıstan), Kıdırəli Darxan (Qazaxıstan), Qalimjanova Asiya (Qazaxıstan) Kormuşin İqor (Rusiya), Munçayev Rauf (Rusiya), Məlikov Tofik (Rusiya), Nesterov Aleksandr (Rusiya), Musaoğlu Mehman (Türkiyə), Turan Refik (Türkiyə) ƏDƏBİYYAT ÜZRƏ: Oh Çonq Jin (Cənubi Koreya), Akpınar Yavuz (Türkiyə), Raqaqnin Elizabetta (Almaniya), ŞƏRQŞÜNASLIQ ÜZRƏ: Aşırov Annaqurban Sərtqaya Osman Fikri (Türkiyə), Apollon Silaqadze (Gürcüstan), (Türkmənistan), Soyeqov Muradgeldi (Türkmənistan), Cəmil Tasin (Rumıniya), Aşurova Gülbahar (Özbəkistan), Tooru Hayaşi (Yaponiya), Golden Piter (ABŞ), Bondarev Aleksandr (Rusiya), Yusupova Alfiya (Tatarıstan) Lee Hee Soo (Cənubi Koreya), Kalpaklı Mehmet (Türkiyə), Paul Yurgen (Almaniya), Qorxmaz Ramazan (Türkiyə), Vasilyev Dmitri (Rusiya), Sokolovski Nikolay (Polşa) Zimonyi İştvan (Macarıstan) JURNALIN TƏSİSÇİSİ: AZƏRBAYCAN MİLLİ ELMLƏR AKADEMİYASININ RƏYASƏT HEYƏTİ РЕДАКЦИОННАЯ КОЛЛЕГИЯ КАМАЛ АБДУЛЛАЕВ (главный редактор), МОХСУН НАГИСОЙЛУ (заместитель главного редактора), МУХТАР ИМАНОВ (заместитель главного редактора), АБУЛЬФАЗ ГУЛИЕВ, АЙДЫН АЛЕКПЕРОВ, БУЛУДХАН ХАЛИЛОВ, ВАСИМ МАМЕДАЛИЕВ, ВИЛАЙЕТ АЛИЕВ, ГОВХАР БАХШАЛИЕВА, ИЛЬХАМ МАМЕДЗАДЕ, ИСА ГАБИББЕЙЛИ, НАРГИЗ АХУНДОВА, НИЗАМИ ДЖАФАРОВ, НИЗАМИ ХУДИЕВ, РАМИЗ АСКЕР, РАФАЭЛЬ ГУСЕЙНОВ, ТЕЙМУР БУНЙАДОВ, ТЕЙМУР КЕРИМЛИ, ЭЛЬБРУС АЗИЗОВ, ЭРТЕГИН САЛАМЗАДЕ, ЯГУБ МАХМУДОВ ОТВЕТСТВЕННЫЙ СЕКРЕТАРЬ ЭЛЬЧИН ИБРАГИМОВ ЗАРУБЕЖНЫЕ КОНСУЛЬТАНТЫ ЯЗЫКОЗНАНИЕ: ФОЛЬКЛОР: ФИЛОСОФИЯ: Ахмет Биджан Эрджиласун Альфина Сибгатуллина (Россия), Александр Чумаков (Россия), (Турция), Любовь Чимпоеш (Молдова), Галия Курмангалиева (Казахстан), Али Чеченов (Россия), Маматкул Жураев (Узбекистан), Тахир Махаматов (Россия), Альфия Юсупова (Татарстан), Метин Экиджи (Турция), Юрий Попков (Россия) Барбара Кельнер-Хенкель Озкул Чобаноглу (Турция), (Германия), Фикрет Тюркмен (Турция) Гюльлю Геренфил (Молдова), ИСКУССТВО И АРХИТЕКТУРА: Дженгиз Алйылмаз (Турция), ИСТОРИЯ: Асия Галимжанова (Казахстан), Игорь Кормушин (Россия), Александр Нестеров (Россия), Камола Акилова (Узбекистан), Кадирали Конкобаев (Кыргызстан), Дархан Кыдырали (Казахстан), Лейла Хасиянова (Россия) Мехман Мусаоглу (Турция), Мехмет Али Бейхан (Турция), Мишель Боздемир (Франция), Рауф Мунчаев (Россия), ЛИТЕРАТУРА: Мурадгелди Соегов (Туркменистан), Рафаиль Хакимов (Татарстан), Аннакурбан Ашыров (Туркменистан), Мустафа Качалин (Турция), Рефик Туран (Турция), Александр Бондарев (Россия), Мухаммед Хариди (Египет), Сергей Карпов (Россия) Гюлбахор Ашурова (Узбекистан), Осман Фикри Серткая (Турция), Мехмет Калпаклы (Турция), Тофик Меликов (Россия), ВОСТОКОВЕДЕНИЕ: Николай Соколовски (Польша), Хаяши Тоору (Япония), Аполлон Силагадзе (Грузия), Рамазан Коркмаз (Турция), Хендрик Бушотен (Германия), Дмитрий Васильев (Россия), Явуз Акпынар (Турция) Чонг Джин Ох (Южная Корея), Иштван Зимоньи (Венгрия), Шюкрю Халук Акалын (Турция), Питер Голден (США), Эрден Каджибеков (Казахстан), Тасин Джемиль (Румыния), Элизабетта Рагагнин (Германия) Хее Соо Лее (Южная Корея), Юрген Поль (Германия) УЧРЕДИТЕЛЬ ЖУРНАЛА: ПРЕЗИДИУМ НАЦИОНАЛЬНОЙ АКАДЕМИИ НАУК АЗЕРБАЙДЖАНА EDITORIAL STAFF KAMAL ABDULLAYEV (Editor-in-Chief), MOHSUN NAGHISOYLU (Deputy Editor-in-Chief), MUKHTAR IMANOV (Deputy Editor-in-Chief), ABULFAZ GULIYEV, ARTAGIN SALAMZADE, AYDIN ALEKBEROV, BULUDKHAN KHALILOV, ELBRUS AZIZOV, GOVHAR BAKHSHALIYEVA, ILHAM MAMMADZADE, ISA HABIBBEYLI, NARGIZ AKHUNDOVA, NIZAMI JAFAROV, NIZAMI KHUDIYEV, RAFAEL HUSSEYNOV, RAMIZ ASKER, TEYMUR BUNYADOV, TEYMUR KERIMLI, VASIM MAMMADALIYEV, VILAYAT ALIYEV, YAGUB MAHMUDOV EXECUTIVE SECRETARY ELCHIN IBRAHIMOV INTERNATIONAL ADVISERS ON LINGUISTICS: ON FOLKLORE: ON PHILOSOPHY: Ahmet Bijan Erjilasun (Turkey), Alfina Sibqatullina (Russia), Aleksandr Chumakov (Russia), Alfiya Yusupova (Tatarstan), Fikret Turkmen (Turkey), Galiya Kurmangaliyeva Ali Chechenov (Russia), Lyubov Chimpoesh (Moldova), (Kazakhstan), Barbara Kellner-Heinkele Mamatkul Zhurayev (Uzbekistan), Takhir Mahamatov (Russia), (Germany), Metin Ekiji (Turkey), Yuriy Popkov (Russia) Chong Jin Oh (South Korea), Ozkul Chobanoghlu (Turkey) Elisabetta Ragagnin (Germany), Erden Kajibekov (Kazakhstan), ON HISTORY: ON ART AND Gullu Karanfil (Moldova), Aleksandr Nesterov (Russia), ARCHITECTURE: Hayashi Tooru (Japan), Darkhan Kidirali (Kazakhstan), Asiya Galimzhanova (Kazakhstan), Hendrik Boeschoten (Germany), Mehmet Ali Beyhan (Turkey), Kamola Akilova (Uzbekistan), Igor Kormushin (Russia), Rafail Hakimov (Tatarstan), Leyla Khasiyanova (Russia) Jengiz Alyilmaz (Turkey), Rauf Munchayev (Russia), Kadirali Konkobaev (Kyrghyzstan), Refik Turan (Turkey), ON LITERATURE: Mehman Musaoghlu (Turkey), Sergey Karpov (Russia) Aleksandr Bondarev (Russia), Mishel Bozdemir (France), Annagurban Ashirov (Turkmenistan), Muhamed Haridy (Egypt), ON ORIENTAL STUDIES: Gulbahar Ashurova (Uzbekistan), Muradgeldi Soyegov Apollon Silagadze (Georgia), Mehmet Kalpakly (Turkey), (Turkmenistan), Dmitry Vasilyev (Russia), Nikolay Sokolovski (Poland), Mustafa Kachalin (Turkey), Hee Soo Lee (South Korea), Ramazan Korkmaz (Turkey), Osman Fikri Sertkaya (Turkey), Ishtvan Zimonyi (Hungary), Yavuz Akpinar (Turkey) Shukru Haluk Akalyn (Turkey), Juergen Paul (Germany), Tofik Melikov (Russia) Peter Golden (USA), Tasin Jemil (Romania) FOUNDER OF THE JOURNAL: THE PRESIDIUM OF THE NATIONAL ACADEMY OF SCIENCES OF AZERBAIJAN TÜRKOLOGİYA № 4 2017 İÇİNDƏKİLƏR KLASSİK İRS – PORTRETLƏR Peter Qolden (ABŞ). Mahmud əl-Kaşğaridə Türk dünyası.................................................... 11 DİLÇİLİK Əhməd Nəhmədov (Türkiyə). Azərbaycan türkcəsində “din” feilinin tarixi inkişafı üzərinə..................................................................................................................................... 32 TARİX VƏ ETNOQRAFİYA Aleksandr Nesterov (Rusiya), Yuliya İvanova (Rusiya). Ağcaqoyunlu qacarlar: XVII əsrin ilk qərinəsində İrəvan bəylərbəyliyi........................................................................................ 44 MİFOLOGİYA Zakircan Aminev (Rusiya, Başqırdıstan). Başqırdlarda dağ kultu relikti................................ 55 MÜZAKİRƏ Zümrüd Quluzadə (Azərbaycan). Bir daha Azərbaycan tarixşünaslığının məxəzləri olan “Kitabi-Dədə Qorqud” dastanı və Abbasqulu ağa Bakıxanovun “Gülüstani-İrəm” əsəri haqqında.................................................................................................................................. 63 TÜRKOLOJİ MƏRKƏZLƏR Momçil Şopov (Bolqarıstan). Bolqar türkologiyasının yolu haqqında.................................... 70 REDAKSİYAYA MƏKTUB Redaksiyaya məktub................................................................................................................ 75 RESENZİYALAR İlham Məmmədzadə (Azərbaycan). Azərbaycan multikulturalizmi (ali məktəblər üçün dərslik)..................................................................................................................................... 77 Elçin İbrahimov (Azərbaycan). Mustafa S. Kaçalin. Oğuzların Diliyle Dedem Korkudun Kitabı....................................................................................................................................... 80 ELMİ HƏYAT Xronika.................................................................................................................................... 84 İÇİNDƏKİLƏR PERSONALİA Hüseyn Cavid – 135................................................................................................................ 90 Lev Qumilyov – 105................................................................................................................ 94 İren Məlikoff − 100................................................................................................................ 96 Elbrus Əzizov – 70.................................................................................................................. 97