TEMA: ‘’TURIZMI NË BERAT DREJT NJË STRATEGJIE TË QENDRUESHME‘’ Berat , Dhjetor 2012 Udheheqës shkencor: Dr. Eva Allushi Punoi: Shkëlqim Plaku 1 Mirënjohje Falenderoj familjen time,e cila me dha kurajon e duhur qe unë jo vetëm të njoh me mirë historinë dhe kulturën e qytetit tim te lindjes Berat, por edhe të njoh nga shumë afër e të pasqyroj në punimin tim këto vlera. Falenderoj specialistet e fushës se turizmit te Qarkut Berat ,te cilet me ndihmën e tyre të pakursyer me dhane mundësine e njohjes se vlerave reale te këtij qyteti. Falenderoj Këshillin e Qarkut Berat i cili më mundësoi te kontaktoj,te këshillohem me institucionet e tjera qe unë të marr informacion sa më të saktë,sic janë: Zyra e Burimeve Njerëzore, Drejtoria Rajonale e Ruajtjes se Monumenteve Kulturore dhe Historike, Komiteti i Turizmit të Qarkut Berat,me mbështetjen e SNV-ve,etj. Keto institucione më dhanë mundësine te njoh më mirë historinë dhe kulturën e qytetit te lashtë të Beratit i cili mbart vlera të niveleve të larta. Një falenderim i vecantë për këto institucione që më dhanë mundësine për njohjen e strategjisë së zhvillimit të turizmit të Beratit per vitet 2011-2021. Falenderoj Bashkinë e Beratit e cila më ofroi gjithë potencialin e saj në fushën e turizmit si dhe zyrën e turizmit pranë kësaj bashkie që më mundësoi gjithë bazën materiale për zhvillim e turizmit në këtë qytet. Falenderoj udhëheqësen e temës, në mënyre të vecantë, e cila përvec dijeve në fushën e turizmit më inkurajoi dhe më shtoi më shumë pasionin për këtë specialitet. 2 PERMBAJTJA Hyrja Trashëgimia Botërore e UNESCO-s Përshkrim i përgjithshëm i Qytetit Turizmi Kulturor Kodikët e Beratit Berati Sit Ndërkombëtar i Trashëgimisë Botërore Aktorët e përfshirë në fushën e trashëgimisë në Berat Atraksionet Kulturore Qendra historike Qendra Mesjetare Kalendari i festave në qytet Ekspozitat ne Galerinë e Arteve ‘’Edward Lear’’ Festivalet : Koncerte : Ekoturizëm në Berat Tur operatorët lokalë : Zyra e Informacionit Turistik Shërbime dhe infrastrukturë turistike Biznesi në Qendrën Historike Biznese të turizimit Kuzhina Tradicionale Projektet në fushën e turizmit Aktivitete dhe evente Vizioni për Zhvillimin e Turizmit sipas Strategjisë së Zhvillimit te Turizmit 2011- 2021 Tregjet Turistike Tregu i Brendshëm Sipas Strategjisë së Zhvillimit të Turizmit të Beratit për vitet 2011- 2021 3 Mundësitë dhe rreziqet për zhvillimin e turizmit në Berat Zhvillimi i produkteve dhe përmirësimi i cilësisë Shfrytëzimi dhe infrastruktura Marketingu dhe promovimi Burimet njerëzore dhe menaxhimi i destinacionit Konkluzione dhe Rekomandime Bibliografia. 4 PERMBLEDHJE EKZEKUTIVE Më 8 korrik 2008, Berati u regjistrua në listën e Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s nga Komiteti i Trashëgimisë Botërore gjatë Konferencës së radhës të zhvilluar në Kanada. Berati u vlerësua si një shembulli i rrallë i arkitekturës karakteristike osmane. Sipas vlerësimeve, Berati konsiderohet si një shembull i bashkëjetesës së disa komuniteteve fetare dhe kulturore për shekuj të tërë. Qyteti i Beratit ndodhet në Shqipërinë Jug-Qëndrore, 120 km në jug të Tiranës. Ai ka një popullsi prej rreth 64.000 banorë. Qendra Historike e qytetit është përfshirë në Listën e Trashëgimisë Botërore të Unesco-s në 8 Korrik 2008 si ‘’ një shembull i rrallë i një karakteri arkitektural tipik i periudhës Otomane ‘’ .Berati është shpallur Qytet Muze në vitin 1961 nga Qeveria Shqiptare. Kodikët e Beratit Kodiku i Purpurt i Beratit “ (i quajtur Beratinus shek VI ) , në kohën që u shkruajt ai ishte një ndër pesë kodikët ekzistues në gjithë botën. Kodiku i Arte përfaqëson kodikun e dytë më të rëndësishëm të Beratit, është një dorëshkrim i shekullit te IX-të. UNESCO ka treguar një interes të madh për ruajtjen e kësaj trashëgimie unike të literaturës së vjetër liturgjike të historisë botërore.Kodikët e Beratit janë të përfshirë në Rregjistrin e Listës së Trashëgimisë Botërore. Berati Sit Nderkombetar i Trashegimise Boterore -Pjesë e listës prej 689 sitesh të trashëgimisë kulturore të Unesco-s -Berati është pjesë e Rrjetit Ballkanik të Qyteteve Historike të përfshira në Unesco, si dhe është bërë pjesë e platformave dixhitale ndërkombëtare në fushën e promocionit dhe turizmit . -Në vitin 2008 Berati u shpall nga organi prestigjioz i shtypit ndërkombëtar ‘’Forbs” si një ndër 3 destinacionet e preferueshme në Ballkan -Në vitin 2009 u shpall nga Ekspozita Ndërkombëtare e Turizmit në Zvicër si Fitues i cmimit ‘’Një qytet muze me arkitekturë karakteristike dhe të bukur ‘’. 5 ATRAKSIONET KULTURORE Muzeume : Muzeu Kombëtar i Ikonave ‘’Onufri’’- Është i vendosur brenda Katedrales Fjetja e Shën Mërisë ( shek.18 ) e cila është një Kishë e stilit Bizantin e karakterizuar nga një ikonostas i mrekullueshëm druri të larë me ar . Koleksioni i ikonave daton në shekujt 14- 19 dhe përfshin vepra të rëndësishme nga artisti i madh Onufri dhe shkolla e tij e piktorëve . Projektet në fushën e turizmit : 1-Ka përfunduar Strategjia e Turizmit për Beratin në bashkëpunim me Organizatën Holladeze për Zhvillim SNV . 2-Projekti i Komisionit Europian për rivleresimin e Trashëgimisë në lagjen Kala , i cili syon rehabilitimin e infrastrukturës në Kalanë e qytetit. 3-Bashkia Berat ka fituar projektin SUSTCULT në fushën e trashëgimisë me fonde të BE : 4.Projekti i Kombeve të Bashkuara ’Kultura dhe trashëgimia për zhvillimin social – ekonomik ‘’ , i cili startoi në vitin 2009 me vendosjen e sinjalistikës orientuese turistike në qytet ( 19 tabela ne dy gjuhë ) dhe me ngritjen dhe kompletimin e Zyrës se informacionit turistik . VIZIONI PËR ZHVILLIMIN E TURIZMIT sipas Strategjise se Zhvillimit te Turizmit 2011- 2021 : Qellimi 1 Një destinacion i njohur, mbështetur në trashëgiminë e tij kuturore, natyrore dhe shpirtërore, ku ofrohen shërbime unike dhe cilësore në përputhje me standartet ndërkombëtare. Qellimi 2 Zhvillimi gjithëvjetor dhe i harmonizuar i turizmit duke patur parasysh parimet e zhvillimit të qëndrueshëm Qellimi 3 Një mirëqenie dhe jetë sociale më të mirë për banoret e Beratit, duke krijuar mundësi punësimi dhe rritje të nivelit të të ardhurave nga zhvillimi i turizmit. Tregjet Turistike 6 Mbështetur te sondazhet e vizitorëve: - 55 % Janë nga Europa - 29 % e turistëve janë shqiptarë që jetojnë në vende të tjera - 8% e turistëve janë nga kontinente të tjera (duke përfshirë Azinë, Amerikën) - 8% e turistëve janë shqiptarë (tregu i brendshëm) Mundesite dhe rreziqet per zhvillimin e turizmit ne Berat Atraksionet në qytet të listuara në Listën e UNESCO-s përbëjnë një pikë të fortë të zhvillimit turistik, përfshirë edhe burimet natyrore , bashkëjetesën fetare , kulinarinë dhe produktet , historitë dhe vlerat shpirtërore Por keto pika te forta jane te shoqeruara edhe me rrezikun e demtimit per shkak te mungeses se fondeve per rikonstruksion te aseteve historike, demtim te pyjeve , akses te dobet ne pikat me interes nga pikepamja kulturore dhe natyrore , mungese te sherbimeve turistike vecanerisht ne fshatrat turistike. Zhvillimi i produkteve dhe përmirësimi i cilësisë Mbrojtja dhe të përmirësimi i objekteve kulturore në Qendrën Historike. Mbrojtja dhe përmirësimi i objekteve natyrore Krijimi i tureve lokale. Përmirësimi i kapaciteteve të restoranteve duke i shërbyer turistëve të huaj. Identifikimi dhe rritja e kërkesave për suvenire Promovimi i kuzhinës tradicionale të Beratit Zhvillimi i produkteve të reja turistike Shfrytëzimi dhe infrastruktura Përmirësimi dhe ruajtja e infrastrukturës turistike në mënyrë të përgjegjshme Krijimi apo përmirësimi i shfrytëzimit të objekteve kryesore turistike Identifikimi i elementëve të infrastrukturës turistike sipas Master Planit Urban Përmirësimi i sinjalistikes turistike 7 Marketingu dhe promovimi Rritja e vizibilitetit të Beratit si një destinacion turistik përmes pjesëmarrjes në promovimin e aktiviteteve të rëndësishme Nxjerrja e një ‘Marke’ për Beratin dhe zhvillimi i paketave turistike. KONKLUZIONE DHE REKOMANDIME Kryerja e një sondazhi të operatorëve turistikë të brendshëm dhe të jashtëm dhe analizimi i prirjeve të turistëve të pavarur për të identifikuar produktet natyrore që kërkohen nga turistët. Përgatitja e një plani për zhvillimin e ndjeshëm të objekteve turistike sipas kërkesave të turistëve dhe nga aktivitetet e aventurave të thjeshta në malet përreth Beratit Akomodimi (p.sh. Eko-qendrat e pushimit, kampingjet, shtëpizat e gjuetisë, qëndrimet në ferma, strehët rurale) Rrugët me rëndësi historike (p.sh. nga Berati në Korçë) Aktivitete të aventurave të thjeshta (p.sh., rafting, kanotazh, hiking, dhe çiklizëm ) Zhvillimi dhe promovimi i SME-ve në agrobiznes dhe agroturizëm Përgatitja dhe lehtësimi i logjistikës për operatorët turistikë dhe vizitorët. Zhvillimi i disa aktiviteteve gjatë vitit në interes të qytetarëve Beratas, dhe turistëve vendas dhe të huaj. 8 Qëllimi: Qëllimi i ndërtimit të këtij punimi është njohja e historisë,traditës kulturore të qytetit të Beratit dhe kërkimi i mundësive të reja për një zhvillim sa më të qendrueshëm etnokulturor të këtij qyteti. Objektivat e punimit konsistojnë në dhënien apo gjetjen e rrugëve që do të garantonin përmirësimin e imazhit te Beratit në fushën etnokulturore, rritja e vizibilitetit të Beratit si një destinacion turistik duke konsoliduar kështu kontributin e qytetit të Beratit në kulturën kombëtare dhe atë ndërkombëtare. Hipotezat: A do të mundej qyteti i Beratit të reflektojë më mirë dhe më kumbueshëm historinë e tij qindravjecare dhe vlerat e tij autentike nëse përmirësohet performanca e institucioneve, operatorëve turistike në treg dhe nëse rritet ndërgjegjia e opinionit publik lidhur me njohjen dhe