14 INFORMATOR PÓâKA Z DVD ēarty siö skoþczyäy Na ten temat juĪ tyle napisano, Īe moĪna spokojnie dodaü jeszcze trochĊ. Chodzi o remake filmu Roberta Wise The Day the Earth Stood Still (1951), który przez minione póáwiecze zyskaá status obrazu kultowego (numer 5 na liĞcie najlepszych filmów SF i numer 67 wĞród najbardziej inspirujących filmów wszechczasów AmerykaĔskego Instytutu Filmowego). Nie byá on nigdy wyĞwietlany w polskich kinach, choü parĊ lat temu pokazaáa go nasza telewizja jako DzieĔ, w którym stanĊáa Ziemia. Jak by nie byáo, film jest oceniany w Polsce niemal tak wysoko, jak w USA (FilmWeb - 7,77/10, IMDb - 8,1/10). Jest rzeczą niezwykle sporną, czy remake takiego klasyka powinien w ogóle powstaü – jednak bardziej sáuszne pytanie brzmi, czy moĪna to byáo zrobiü lepiej niĪ zrobiono. Twórcy filmu najwyraĨniej byli Ğwiadomi problemu zmierzenia siĊ z legendą, co przejawiáo siĊ w postawie umiarkowanej pokory wobec pierwowzoru. Interesujące jest to, Īe niektórych rzeczy nie potrafili zmieniü, mimo intensywnych wysiáków. W dodatkach na páycie DVD moĪna obejrzeü na przykáad caáą kolekcjĊ róĪnych pomysáów wyglądu robota Gorta, jeden bardziej wyrafinowany od drugiego. Po wielu miesiącach ciĊĪkiej pracy koncepcyjnej ktoĞ wreszcie nieĞmiaáo zaproponowaá, Īeby moĪe jednak powróciü do oryginalnego wizerunku, co wszyscy przyjĊli z ulgą. W rezultacie Gort jest czáekoksztaátny, tyle Īe wielokrotnie wyĪszy od swojego poprzednika, a jego struktura skrywa (do czasu) záowrogą niespodziankĊ. JeĞli chodzi o aktorstwo, to najwiĊcej ciĊgów zebraá Keanu Reeves za rolĊ Klaatu, którą odegraá z kamienną twarzą. Powiedzcie mi jednak, jaką mimiką powinien posáugiwaü siĊ obcy w ludzkiej skórze, aby film nie zeĞlizgnąá siĊ w groteskĊ? Dla mnie jest raczej oczywiste, Īe taki przybysz, w przeciwieĔstwie do czáowieka, nie powinien odczuwaü przymusu poruszania caákowicie nieuĪytecznymi miĊĞniami twarzy. Z drugiej strony áatwo zauwaĪyü, Īe Keanu gra oczami, które podobno są zwierciadáem duszy, co (wbrew krytykom) dobrze Ğwiadczy o jego aktorstwie. Nie mam teĪ zastrzeĪeĔ do obsadzenia Johna Cleese w roli profesora Barnhardta. Jest to obecnie nobliwy starszy pan, który swoim pojawieniem na ekranie wcale nie musi od razu wywoáywaü salw Ğmiechu, co, jak sądzĊ, wáaĞnie tym filmem udowodniá. Dobrze teĪ wypadáy pozostaáe dwie gwiazdy: Kathy Bates (Misery i ponad 50 innych filmów) jako sekretarz stanu i Jennifer Connelly w roli doktor Helen Benson, a takĪe Jaden Smith, syn Willa, wystĊpujący po raz drugi na ekranie (i pierwszy raz bez taty). Nazwisko Bates pojawia siĊ w kon- tekĞcie filmu podejrzanie czĊsto. Oprócz Kathy mamy teĪ Tylera (kompozytora) oraz nade wszystko Harry’ego Batesa, autora opowiadania Farewell to the Master (1940), bĊdącego podstawą obu adaptacji filmowych. Nawiasem mówiąc – w no-weli chodziáo nie caákiem o to samo co w filmie. Na odpowiedzialnoĞü Petera Nichollsa, autora Encyklopedii SF, podajĊ, Īe (swobodnie táumacząc) w procesie adaptacji filmowej GKF # 243 15 zostaáa zagubiona ironia, ukazująca puáapki interpretowania w ludzkich terminach relacji pomiĊdzy ogromnym robotem i jego nieludzkim panem. Co zagubiono w remake’u – niech kaĪdy sam zdecyduje. W obecnej wersji filmu Klaatu przylatuje kulistym pojazdem, niebezpiecznie przypominającym (poza wielkoĞcią) ten z filmu Kula (Sphere) Levinsona. Nawet początek obu filmów jest podobny (nagáa mobilizacja naukowców róĪnych specjalnoĞci). O czym to miaáoby Ğwiadczyü (pomijając niedowáad wyobraĨni) nie oĞmielĊ siĊ sądziü. Film Roberta Wise natomiast byá pierwszym, w którym pokazano klasyczny latający spodek. Warto tu dodaü, Īe termin flying saucer zostaá wprowadzony ledwie 4 lata wczeĞniej, po pierwszej obserwacji UFO dokonanej przez Kennetha Arnolda; i jest taki a nie inny bynajmniej nie z powodu ksztaátu pojazdu, lecz raczej charakterystycznego sposobu poruszania siĊ „jak spodek rzucony na wodĊ” (co my okreĞlamy jako „puszczanie kaczek”). I tu dochodzimy powoli do kluczowej kwestii, czyli przesáania filmu, páynącego z ust Klaatu. OtóĪ mówi on dokáadnie to samo, co wszyscy inni zaáoganci latających spodków, pomiĊdzy jedną premierą a drugą. Z początku Obcy wyraĪali zaniepokojenie próbami nuklearnymi (począwszy od relacji George’a Adamskiego z listopada 1952), a nastĊpnie (po rozpoczĊciu tzw. uprowadzeĔ) postĊpującym zanieczyszczeniem Ğrodowiska naturalnego. Tak wiĊc mamy páynne przejĞcie od jednego filmu do drugiego, z fenomenem UFO poĞrodku. Wychodzi na to, Īe przy okazji tej recenzji wytáumaczyáem zagadkĊ drĊczącą przynajmniej czĊĞü ludzkoĞci od ponad póá wieku. OtóĪ winowajcą jest Robert Wise! Niestety, w Īyciu nic nie jest takie proste. Wielu rzetelnych badaczy zmagaáo siĊ z fenomenem uprowadzeĔ, dochodząc nieodmiennie do wniosku, Īe są one realnym zjawiskiem. PoĞwiadcza to na przykáad swoim autorytetem John E. Mack, znany amerykaĔski psychiatra, który zbadaá przy uĪyciu regresji hipnotycznej wiele przypadków uprowadzeĔ przez UFO. W swojej ksiąĪce Abduction - Human Encounters with Aliens (1994) stwierdza on dodatkowo, Īe byü moĪe powinniĞmy ponownie zdefiniowaü pojĊcie realnoĞci. Rzecz w tym, Īe Obcy (kimkolwiek są) potrafią manipulowaü naszym sposobem postrzegania w taki sposób, ĪebyĞmy widzieli to, co chcą, ĪebyĞmy zobaczyli – modelując odpowiednio wygląd swój i swoich pojazdów, a takĪe pozostając niewidzialnymi dla tych, którym nie chcą siĊ ukazaü. Byü moĪe rzecz jest w tym, Īe nie są oni caákiem materialni (!). Jak by nie byáo, początkowo relacje ze spotkaĔ z Obcymi przypominaáy mocno pierwszy film: ze spodka wychodziá czáekoksztaátny osobnik, przedstawiaá siĊ jako Wenusjanin i prawiá o zagroĪeniach, po czym odlatywaá. Potem wyszáo na jaw, Īe Wenus nie nadaje siĊ do zamieszkania, wiĊc tak zwanych Nordyków zastąpili stopniowo mniej przyjaĨni Szarzy, czyli klasyczne ufoludki, pochodzące podobno (wedáug relacji uprowadzonej Betty Hill) z Zeta Reticuli. Jak widaü, ewolucja naszych wyobraĪeĔ pociągaáa za sobą zmianĊ charakteru kontaktów (i vice versa). Jedno tylko siĊ nie zmieniaáo: przesáanie o zagroĪeniu Ziemi i o tym, Īe powinniĞmy siĊ opamiĊtaü póki jeszcze czas. Ostatnio jednak sáyszymy, Īe juĪ go nie mamy i zagáada Ziemi jest nieunikniona, co bardzo dobrze koresponduje z treĞcią drugiego filmu. Krótko mówiąc – Īarty siĊ skoĔ- czyáy, a teraz ktoĞ bĊdzie musiaá po nas posprzątaü. Andrzej PrószyĔski 16 NFORMATOR P.S. JuĪ po napisaniu tego tekstu siĊgnąáem ponownie do recenzji obu filmów zamieszczonej w Informatorze 237 (styczeĔ 2009). Nie mam zamiaru z niczym polemizowaü, chcĊ natomiast zwróciü uwagĊ na skrytykowaną tam „omnipotencjĊ” Klaatu w remake’u. OtóĪ w relacjach uprowadzonych przez UFO Obcy mają jeszcze wiĊkszą wáadzĊ nad ludĨmi i materią niĪ w filmie, na przykáad swobodnie przenikają przez Ğciany. Tego jednak Īaden szanujący siĊ filmowiec nie umieĞciáby w swoim dziele! DzieĔ, w którym zatrzymaáa siĊ Ziemia (1951) The Day the Earth Stood Still ĝrednia ocena: Bardzo dobry (FilmWeb 7,77/10, IMDb 8,1/10) Produkcja: USA Data premiery: 18.09.51 (ĝwiat) ReĪyseria: Robert Wise Scenariusz: Edmund H. North ZdjĊcia: Leo Tover Muzyka: Bernard Herrmann (Záoty Glob – nominacja) Obsada: Michael Rennie – Klaatu Patricia Neal – Helen Benson Billy Gray – Billy Benson Sam Jaffe – profesor Barnhardt Czas trwania: 92 min. DzieĔ, w którym zatrzymaáa siĊ Ziemia (2008) The Day the Earth Stood Still ĝrednia ocena: OK (FilmWeb 5,44/, IMDb 5,6/10) Produkcja: USA Data premiery: 12.12.08 (ĝwiat), 16.01.09 (Polska) ReĪyseria: Scott Derrickson Scenariusz: David Scarpa ZdjĊcia: David Tattersall Muzyka: Tyler Bates Obsada: Keanu Reeves – Klaatu Jennifer Connelly – Helen Benson Jaden Smith – Jacob Benson John Cleese – profesor Barnhardt Kathy Bates – sekretarz stanu Czas trwania: 99 min. John E. Mack, Uprowadzeni – Bliskie spotkania IV stopnia, Amber, 1996 (Abduction – Human Encounters with Aliens, 1994) .