Panoptikum nr 15 (22) 2016 Szymon Makuch Uniwersytet Wrocławski W poszukiwaniu przełomu. Rola Gali Piosenki Popularnej i Chodnikowej w historii disco polo Uwagi wstępne %JTDPQPMPKFTUOJFXƤUQMJXJFKFEOZN[ΉCBSE[JFK[OBOZDIJΉQBNJƬUBOZDIGFOPNF- OØXMBU99XJFLVXΉ1PMTDF8JFMPUZTJƬD[OF BΉOBXFUNJMJPOPXF OBLBEZLBTFU NBHOFUPGPOPXZDI PCFDOPƽƥXΉPHØMOPQPMTLJFKUFMFXJ[KJ1PMTBU LPODFSUZXΉTFULBDI NOJFKT[ZDIMVCXJƬLT[ZDINJFKTDPXPƽDJ X[CVS[FOJFLSZUZLØXNV[ZD[OZDIoUP HØXOFTLPKBS[FOJB[ΉUZNOVSUFN LUØSFHPTJMOBFLTQBOTKBUSXBBNOJFKXJƬDFKEP SPLV V[OBXBOFHP[BTZNCPMJD[OZQVOLUQS[FTJMFOJB QPLUØSZNEPT[PEP XZSBdžOFHPTQBELV[BJOUFSFTPXBOJBUƤNV[ZLƤ 1. 1PXT[FDIOJF[OBOƤOB[XƬUFHPHBUVOLVXZNZƽMJƥNJBXBƽDJDJFMXZUXØSOJ Blue Star, Sławomir Skręta, w 1993 roku2/BXJƤ[ZXBƥNJBBEPQPQVMBSOFHPLJM- LBMBUXD[FƽOJFKJUBMPEJTDP1JFSXPUOJFTUPTPXBOPPLSFƽMFOJBvNV[ZLBUBOFD[OBw „muzyka dyskotekowa” czy „muzyka chodnikowa” (ponieważ kasety sprzedawano na ulicznych straganach)3. 1S[FENJPUFNOJOJFKT[FHPBSUZLVVKFTUQSØCBPLSFƽMFOJBSPMJ(BMJ1JPTFOLJ1P- pularnej i Chodnikowej z 29 lutego 1992 roku w rozwoju muzyki disco polo. Licz- 1 8ΉSPLVOBLBEZQZUJΉLBTFU[ΉNV[ZLƤEJTDPQPMPTQBEBZPΉPEQSPDFOUEPQSPDFOU BΉQVCMJD[OPƽƥDPSB[D[ƬƽDJFKTLBOJBBTJƬLVNV[ZDFQPQƟSØEP3-FT[D[ZƵTLJ Pogrzeb disco polo, [w:] Czy zmierzch kultury ludowej? SFE"%PCSPƵTLJ PNLJB T 2 R. Leszczyński, Disco polo story, [w:] Czy zmierzch kultury ludowej? SFE"%PCSPƵTLJ PNLJB s. 128. Na marginesie warto dodać, że Skręta jeszcze w 1994 roku zarejestrował nazwę „disco polo” XΉ6S[ƬE[JF1BUFOUPXZN KFEOBLQPMBUBDIVOJFXBLJOJPOPEFDZ[KƬ V[OBKƤD LJFoKBLPOB[XBHBUVOLV NV[ZD[OFHPoOJFQPXJOOBQPEMFHBƥPDISPOJF;PC)' Disco polo dla każdego, „Rzeczpospolita” HSVEOJB 3 8Ή SFLMBNJF [BNJFT[D[POFK XΉ v4PXJF ,JFMFDLJNw OS T [OBMB[PTJƬOBUPNJBTU PHPT[FOJF PΉ LPODFSDJF v1JPTFOLJ $IPEOJLPXFK JΉ 1PEXØSLPXFKw OBLUØSZNXZTUƬQPXBMJNJƬE[Z innymi Andrzej Rosiewicz, Jacek Skubikowski i Marlena Drozdowska. 178 3. Disco polo Szymon Makuch ne błędy i uproszczenia, jakie można napotkać w tekstach prasowych oraz nauko- XZDIEPUZD[ƤDZDIE[JFKØXUFHPHBUVOLV [NVT[BKƤEPXFSZGJLBDKJLJMLVQPHMƤEØX JΉNJUØXOBUFNBUQVOLUØX[XSPUOZDIXΉIJTUPSJJNV[ZLJDIPEOJLPXFK Sytuacja na rynku muzycznym lat 90. Przemiany ustrojowe po 1989 roku umożliwiły małym przedsiębiorcom rozpo- D[ƬDJFE[JBBMOPƽDJXΉTGFSBDIEPUƤE[BSF[FSXPXBOZDIEMBNPOPQPMVQBƵTUXPXFHP %VLJF[BQPUS[FCPXBOJFOBNV[ZLƬoHSBOƤOBXFTFMBDID[ZXJFKTLJDIEZTLPUFLBDI – sprawiło, że błyskawicznie wzrosła podaż kaset magnetofonowych nieznanych XD[FƽOJFK[FTQPØX Grupy zaliczane do omawianego gatunku powstawały jeszcze przed ostatecz- OZNVLT[UBUPXBOJFNTJƬEJTDPQPMP#BZFS'VMMHSBPESPLV 5PQ0OF[Bƽ SP[QPD[ƤLBSJFSƬEXBMBUBQØdžOJFK OJFEVHPQPUFNOBHSZXBKƤDQPQVMBSOFQPMTLJF QJPTFOLJXΉEZTLPUFLPXZDIBSBOLJBDKBDISFBMJ[PXBOZDIQPETJMOZNXQZXFNØX- czesnego italo disco. W 1990 roku grupa wydała dwie kasety – No Disco no.1 oraz Poland Disco no.2. Na drugiej znalazły się między innymi piosenki Biały miś, Santa Maria czy Złoty krążek,BTFUBQPEPCOPTQS[FEBBTJƬXΉOBLBE[JFT[FƽDJVNJMJP- OØXFH[FNQMBS[Z XMJD[BKƤDXΉUPKFEOBLLPQJFQJSBDLJF PGJDKBMOJFTQS[FEBOP tysięcy sztuk)4/JFEVHPQPUFNE[JBBMOPƽƥSP[QPD[ƬBXZUXØSOJB#MVF4UBS LUØSB do połowy lat 90. była zdecydowanym liderem rynku „chodnikowego”5. Mimo PHSPNOFKQPQVMBSOPƽDJJΉƽXJFUOFKTQS[FEBLJZNV[ZLBDIPEOJLPXBCZBJHOPSPXBOB QS[F[UFMFXJ[KƬJΉXJƬLT[PƽƥSP[HPƽOJSBEJPXZDI BΉEPSPLVNPLJOBNØXJƥ PΉOJFMJD[OZDIƽMBEBDISFDFQDKJXΉQSBTJFDPE[JFOOFKJΉNBHB[ZOBDILVMUVSBMOZDI. Disco polo „miało być zjawiskiem sezonowym, wypryskiem lat 90. – dekady VTUSPKPXFKJΉFLPOPNJD[OFKQS[FNJBOZ XΉLUØSFKOBOPXPEFGJOJPXBMJƽNZXT[ZTULP także nasze gusta muzyczne”7.PLJOBCZP[FULOƤƥTJƬ[ΉPQJOJBNJTLSBKOZNJo[B- SØXOP[ΉPLSFƽMFOJBNJUZQVvBOBMGBCFUZ[NNV[ZD[OZwD[ZvQSPTUBDLBSP[SZXLBw KBLJΉUF[BNJPΉvPESBE[BOJVTJƬLVMUVSZMVEPXFKw vPEUSVUDFOBBOHMPTBTLƤLVMUVSƬw8. Przewagę wydawały się mieć jednak głosy krytyczne. Robert Leszczyński wprost QJTB LJFvFMJUZ XJE[ƤDXΉFLTQBOTKJEJTDPQPMP[BMFXQS[FSBLJBKƤDFHPCF[HVƽDJB CSP- OJZUFMFXJ[KJQVCMJD[OFKJΉSBEJPXFKx+FEZOLJjQS[FENV[ZLƤDIPEOJLPXƤKBLLTJƤE[ 4 Informacja pochodzi z oficjalnej strony zespołu: http://www.topone.pl, (dostęp: 20.09.2015). 5 A. Kowalczyk, Krótka historia disco polo, http://archiwum.wiz.pl/1997/97093200.asp, (dostęp: 20.09.2015). %MBQS[ZLBEVXΉNBHB[ZOJFv#FTUTFMMFSwXΉSPLV[BNJFT[D[POPMJTUƬvQS[FCPKØXKBSNBSLØXw OB LUØSFKXZNJFOJPOPUZMLPUZUVZQJPTFOFL8ƽSØEOJDI[OBMB[ZTJƬNJƬE[ZJOOZNJBiały miś, Biełyje Rozy, Taka mała, Miła moja, Mydełko Fa, Złoty krążek, Ciao Italia. Pojawiła się też informacja, że XΉ4BMJ,POHSFTPXFKPECZBTJƬvHBMBQJPTFOLJDIPEOJLPXFKJΉØLJLPXFK w OBLUØSƤMJTUƬQJPTFOFL VPLJZMJ ,S[ZT[UPG +BƽMBS +BSPTBX ,VLVMTLJ PSB[ (SBLJZOB 5PSCJDLB ƟSØEP ; "ESKBƵTLJ Show Biznes, „Bestseller” 1992, nr 4, s. 28. 7 R. Sankowski, Hip-disco i polo-hop, czyli Polska podzielona IUUQXZCPSD[BQM )JQ@ disco_i_polo_hop__czyli_Polska_podzielona.html, (dostęp: 20.09.2015). 8 J. Kończak, Disco polo naciera! v(PT1PNPS[Bw OS T 179 W poszukiwaniu przełomu. Rola Gali Piosenki Popularnej i Chodnikowej ... Panoptikum nr 15 (22) 2016 Kordecki Częstochowy”98ΉEJTDPQPMPQSØCPXBOPT[VLBƥVOPXPD[FƽOJPOFKXFS- sji wiejskiego folkloru10. "OES[FK$ZCVMTLJKFTJFOJƤSPLVQJTBXSƬD[PΉOPXZDI [XZDJƬTLJDIGBMBDI vQJPTFOLJDIPEOJLPXFK QPXSBDBKƤDZDIEPEZTLPUFLEJOP[BVSØXSPDLBJΉQJPTFOLJ biesiadnej, imieninowo-daczowej (legionowej, ułańskiej, ZMP-owskiej, AK-ow- skiej, partyzanckiej, pijackiej) oraz disco polo, muzyki lekkiej, łatwej i przyjemnej, XZƤD[OJFSFMBLTPXFK XΉXZLPOBOJV#BZFS'VMM 5PZ#PZT 'BOBUJD "UMBOUJT 4LBOFS i innych discopolowych homo ludens”11.PDOƤLSZUZLƬQPEBESFTFNEJTDPQPMP TLJFSPXBOJFDPXD[FƽOJFK"SUVS(ØSTLJOBBNBDIv8JBEPNPƽDJ,VMUVSBMOZDIw12. %PLPOBPOJSPOJD[OFKUZQPMPHJJPENJBOUFKNV[ZLJ XTLB[VKƤDQPOBEUP LJFEJTDP QPMPUPNV[ZLBSPE[ƤDFKTJƬLMBTZƽSFEOJFK OPXZDICJ[OFTNFOØXD[ZUBKƤDZDIIBS- MFRVJOZJΉXJFT[BKƤDZDIOBƽDJBOJFJLPOZ(FOFSBMOJFBVUPSUFOPEOJØTTJƬ[ΉQPHBSEƤ EPPQJTZXBOFHPUFNBUV QS[ZPLB[KJQPQFOJCƬEZS[FD[PXF QS[ZQJTVKƤDBVUPS- TUXPQFXOZDIQJPTFOFLJOOZN[FTQPPN OBQS[ZLBENZMƤDVUXPSZHSVQ7BCBOL i Milano)13.JBKFEOBLSBDKƬ HEZQS[FXJEZXB LJFXΉQS[ZT[PƽDJEJTDPQPMPEP- D[FLBTJƬPQSBDPXBƵOBVLPXZDI1PMFNJLƬ[Ή(ØSTLJNQSPXBE[J"SUVSƖXJƬUOJDLJ XΉQSPXPLBDZKOJF[BUZUVPXBOZNUFLƽDJF Wrzód czy wirus?) na łamach tego same- HPUZHPEOJLB#ZKFEOBLXΉTXZDIQPHMƤEBDIKFT[D[FPTUS[FKT[Z1JTB LJFvQPMTLJF EJTDPUPXJFMLJCJ[OFT LUØSFHPQS[FENJPUFNKFTUUPXBSPΉXBSUPƽDJBDIBSUZTUZD[- nych nie wyższych od ulicznego krawężnika”14 EPEBKƤD LJFUFOOVSUNV[ZD[OZvOJF KFTUXS[PEFN MFD[XJSVTFN[BSBLJBKƤDZNQSPTUBDUXFNJΉCSBLJFNTNBLVw15VLBT[ ,MFTZL LPOUZOVVKƤDUƬEZTLVTKƬ [XSBDBVXBHƬOBXZNZƽMBOJFQS[F[ƖXJƬUOJD- LJFHPBCTUSBLDZKOFHPƽSPEPXJTLBGBOØXUBL[XBOFKBNCJUOFKNV[ZLJCF[CMJLJT[F- go scharakteryzowania go. Autor Wrzoda czy wirusa? pisał z pozycji inteligenta HBSE[ƤDFHP vVMJD[OZNJw OBHSBOJBNJ MFD[ OJF TQSFDZ[PXB LSZUFSJØX V[OBXBOJB NV[ZLJ[BBNCJUOƤ BΉPECJPSDØX[BPCEBS[POZDIEPCSZNHVTUFN TQSPXBE[BKƤD BSHVNFOUBDKƬXZƤD[OJFEPPTUSFK NBPNFSZUPSZD[OFKLSZUZLJ4UƤEUFLJ,MFTZL QPSØXOBUƬSFUPSZLƬEPQS[FNØXJFƵ8BEZTBXB(PNVLJ. W latach 1992–1998 w samym katowickim Spodku odbyło się około dwu- E[JFTUVLPODFSUØXEJTDPQPMP NJƬE[ZJOOZNJKarnawałowe Disco Polo, Disco Polo w Lany Poniedziałek, Ostatki z Disco Polo, Świąteczna Gala Disco Polo, Wakacyjne Disco Polo itd.)17 D[ƬTUPQS[ZQFOFKTBMJ DPQPLB[VKFTLBMƬQPQVMBSOPƽDJHBUVOLV 0ΉQPXPE[FOJVEJTDPQPMPƽXJBED[ZUBLLJFMJD[CBTQS[FEBXBOZDIQZUJΉLBTFU%MB 9 R. Leszczyński, dz. cyt., s. 132. 10 /BUFNBUSFMBDKJEJTDPQPMP[ΉUXØSD[PƽDJƤMVEPXƤ[PC08BDIDJƵTLB Disco polo kontynuacją folkloru? Rozwój muzyki chodnikowej i jej charakterystyka w kontekście rodzimej twórczości ludowej, „Warmińsko- Mazurski Kwartalnik Naukowy. Nauki Społeczne” 2012, nr 3, s. 87–102. 11 A. Cybulski, Piosenka i życie v%[Jƽw OS T 12"(ØSTLJ Bóg, honor, ojczyna… i disco polo v8JBEPNPƽDJ,VMUVSBMOFw OS T 135BNLJF 14 A. Świętnicki, Wrzód czy wirus? v8JBEPNPƽDJ,VMUVSBMOFw OS T 155BNLJF ,MFTZL Ani wrzód, ani wirus v8JBEPNPƽDJ,VMUVSBMOFw OS T 17 %BOFQPDIPE[Ƥ[FTUSPOZIUUQXXXTQPEFLFVTQPEFLMBUB@IUNM EPTUƬQ 180 3. Disco polo Szymon Makuch QPSØXOBOJB8ΉSPLVTQS[FEBOPUZTJƬDZT[UVLQZUZ Ho!HSVQZ)FZ LBTF- ta Manaamu (Róża [OBMB[BUZTJƤDFOBCZXDØX OBUPNJBTUBMCVNZEJTDPQPMP [XZLMFPTJƤHBZQVBQPLPPUZTJƬDZTQS[FEBOZDIT[UVL18. Rynek muzyczny lat 90. był trudnym terenem. Dawne gwiazdy Polski Ludowej zostały odcięte od wynagrodzeń finansowanych z publicznego budżetu, przez co XJFMF[FTQPØXSP[QBEPTJƬ BΉJDID[POLPXJFFNJHSPXBMJXΉQPT[VLJXBOJVƽSPELØX do życia. Z jednej strony coraz wyraźniejsze były wpływy zachodniej muzyki pop, [ΉESVHJFKoSØTQPQZUOBQSPTUF TXPKTLJFEJTDPQPMP DPTLVULPXBPEZOBNJD[OZN rozwojem tego gatunku. Przełomowe momenty w historii disco polo? 8Ή IJTUPSJJ NV[ZLJ [B QS[FPNPXF NPNFOUZ CZXBKƤ VXBLJBOF OB QS[ZLBE QSFNJFSZXZCJUOZDIBMCVNØXMVCTJOHMJ EFCJVUZ&MWJTB1SFTMFZB 4FY1JTUPMT Ne- vermind /JSWBOZ EBUZƽNJFSDJTZOOZDINV[ZLØX +JNJ)FOESJYJΉ+BOJT+PQMJO XΉSPLV,VSU$PCBJOXΉSPLV FXFOUVBMOJFXJFMLJDIXZEBS[FƵNV- [ZD[OZDI 'FTUJXBMXΉ8PPETUPDLXΉSPLV 1PEPCOZDIQS[FPNPXZDINP- NFOUØXNPLJOBEPT[VLJXBƥTJƬXΉE[JFKBDIEJTDPQPMP19 LUØSFHPIJTUPSJBQP[XBMB OBXZPESƬCOJFOJFQFXOZDIFUBQØXSP[XPKVUFHPHBUVOLV/BMFLJZKFKFEOBLUSBL- UPXBƥ[ΉPEQPXJFEOJƤEP[ƤPTUSPLJOPƽDJ8JBEPNPƽDJPΉSZOLVEJTDPQPMP [XBT[D[B z pierwszej połowy lat 90., często pochodziły z nieoficjalnych wypowiedzi, sza- DVOLØXD[ZUBL[XBOFKQPD[UZQBOUPGMPXFK#SBLJOGPSNBDKJXΉNFEJBDIJΉPHSPNOB TLBMBQJSBDUXBVUSVEOJBZSFBMOƤPDFOƬXBSUPƽDJFLPOPNJD[OFKUFHPSZOLV/JFKFE- OPLSPUOJFNØXJPOPPΉNJMJPOPXFKTQS[FEBLJZLBTFU VX[HMƬEOJBKƤDXΉUZNKFEOBL T[BDVOLJEPUZD[ƤDFTQS[FEBLJZOJFMFHBMOZDILPQJJ/JFVMFHBXƤUQMJXPƽDJ LJFIJTUPSJB EJTDPQPMPQFOBKFTUOJFEPNØXJFƵJΉIJQPUF[ LUØSFUSVEOP[XFSZGJLPXBƥ T[D[F- HØMOJFLJFOBXFUXΉXZXJBEBDI[ΉNV[ZLBNJD[ƬTUPCSBLPXBPLPOLSFUOZDIEBOZDI PΉOBLBEBDILBTFU TVNBDI[FTQS[FEBLJZJΉMJD[CJFLPODFSUØX Witold Filar pierwszy etap disco polo umieszcza między schyłkiem lat 80. a latami 1992–1993.