Rapport RijnGouwelijn De RijnGouwelijn en mogelijke verstoring van elektrische apparatuur. Opdrachtgever : Projectbureau RijnGouwelijn Datum : 07-01-2010 Rapport nr. : 08-RA-017 Versie : 2.2 Auteur : Jetze Tjalma, Pieter Karssen Classificatie : Openbaar Postbus 3083 2130 KB Hoofddorp Scorpius 90 2132 LR Hoofddorp Nederland Tel 023 554 2255 Fax 023 557 1069 Website www.adse.nl E-mail [email protected] Rapportinformatie Colofon Rapport 08-RA-017 Versie 2.2 Datum 07-01-2010 Titel RijnGouwelijn Project nr. PZ 0102 Opdrachtgever Projectbureau RijnGouwelijn Aat Bron Bargelaan 22 2333 CT Leiden Opdrachtnemer ADSE Projectteam ADSE Jetze Tjalma Pieter Karssen Filenaam Rapport 08-RA-017 - EMC aspecten bij de RijnGouwelijn. Classificatie Openbaar Rapport autorisatie Naam Datum Handtekening Gemaakt door Jetze Tjalma 3-11-2009 Gecontroleerd door Pieter Karssen 07-01-2010 Goedgekeurd door Jetze Tjalma 07-01-2010 Gewijzigd door Jetze Tjalma 07-01-2010 Rapport nr. 08-RA-017 | Versie nr. 2.2 | Datum 07-01-2010 i Samenvatting De RijnGouwelijn is een Lightrail systeem tussen Gouda, Leiden en de kust en wordt een belangrijke openbaar vervoerlijn in de regio. De RijnGouwelijn-Oost vormt de schakel tussen Gouda en Alphen aan den Rijn en Leiden. Hiervoor zijn al concrete bouwvoorbereidingen in gang gezet. Vanaf eind 2010 is het mogelijk gebruik te maken van het gedeelte tussen Gouda en Alphen a/d Rijn. In 2015 moet het gehele tracé gereed zijn, met inbegrip van de verbinding door Leiden via het Hooigracht-Langegracht (HoLa) tracé en de geplande aansluitende verbinding van de A44 naar Katwijk en Noordwijk. Dit rapport beschrijft aspecten rond elektromagnetische compatibiliteit (EMC) bij de RijnGouwelijn. De EMC betreft een aantal hoofdbestanddelen: het RijnGouwelijn systeem, bestaande uit de tram en infrastructuur, de omgeving en de afstand tussen het RijnGouwelijn systeem en omgeving (zie Figuur 4). De eis is dat daarbij elektrische systemen in het RijnGouwelijn systeem en de omgeving elkaar niet mogen storen. Doel De RijnGouwelijn organisatie heeft ADSE gevraagd om helderheid te geven over de eventuele risico’s als gevolg van EMC en aanbevelingen te doen voor opheffing, beperking of beheersing daarvan voor het tracé tussen de A4 en de A44. Dit rapport geeft aan of er sprake is van een risico dat apparatuur wordt gestoord door EMC en waar dat risico zich voordoet. Vervolgens worden aanbevelingen gedaan om eventuele risico’s te voorkomen of te beperken door aanpassingen aan het tracé, aan het rollend materieel of aan (locatie van) de apparatuur in de omgeving. ADSE beantwoordt de vragen door eerst de basiseisen te beschrijven die in de Europese en nationale regelgeving zijn neergelegd. Daarna worden aanvullende eisen beschreven die voortvloeien uit omgevingsfactoren enerzijds en economische- en exploitatie-eisen anderzijds. Vervolgens wordt een risicoanalyse verricht, gebaseerd op het Hooigracht-Langegracht tracé door Leiden. Op basis van de risicoanalyse worden conclusies getrokken en aanbevelingen gedaan. De eisen aan het systeem worden vervolgens gekoppeld aan contractpartijen (leveranciers). Hoofdconclusies 1. Er is geen of verwaarloosbaar risico op EM-storing voor alle standaard of normale apparatuur (huishoudelijke, industriële en medische apparatuur) gelet op het feit dat de afstand tussen bron (Rijngouwelijnsysteem) en ontvanger 3 meter of meer is. 2. Risico’s kunnen ontstaan bij: a. Apparatuur waarbij de bestaande normen niet volledig dekkend zijn; b. Kabels en leidingen, die nabij en parallel aan het tracé lopen, als gevolg van retourstromen. 3. Speciale apparatuur, waarvoor geen norm geldt (tracé door Leiden, LUMC, Bio-Science Park en industrie langs het tracé). Rapport nr. 08-RA-017 | Versie nr. 2.2 | Datum 07-01-2010 ii Hoofdaanbevelingen ADSE doet de volgende aanbevelingen voor de inperking van de risico’s voor tracé en rollend materieel 1. Houdt een minimale afstand van 15 meter tussen zender en RijnGouwelijn systeem om mogelijke beïnvloeding door antenne stralingspatronen uit te sluiten, gelet op de toegelaten veldsterkte van GSM-R zendstations van max. 30 V/m. Een zorgvuldige plaatsing van GSM-R zendstation antennes langs de lijn is hiervoor nodig. 2. Pas de eisen aan de RijnGouwelijn en haar hoofdelementen (voertuig, infrastructuur) aan: • Om te voldoen aan Europese en nationale regelgeving en overige eisen. • Om de huidige omgevingsfactoren mee te nemen waarmee een goede basis wordt verkregen voor EMC tijdens de exploitatie van de RijnGouwelijn • Om bliksembescherming te detailleren in het Pakket van Eisen. 3. Breng de bestaande kabels, leidingen in de omgeving in beeld gericht op de beheersing van de effecten van retourstromen. Dit effect is met name belangrijk voor kabels en leidingen die nabij en parallel aan het tracé (zullen) lopen. 4. Ontwikkel een gestructureerde aanpak van de EMC aspecten om compatibiliteit van de RijnGouwelijn te realiseren. ADSE heeft met dit rapport een aanzet gegeven. 5. Doe nader onderzoek naar welke speciale apparatuur daadwerkelijk een risico vormt: schrijf bedrijven aan, organiseer een informatiebijeenkomst, houdt interviews bij bedrijven die mogelijk dergelijke apparatuur hebben en tref zo nodig passende maatregelen. Rapport nr. 07-RA-017 | Versie nr. 2.2 | Datum 07-01-2010 iii Inhoudsopgave Samenvatting...................................................................................ii Doel ........................................................................................................................ii Hoofdconclusies .....................................................................................................ii Hoofdaanbevelingen.............................................................................................. iii 1 Inleiding ....................................................................................... 1 1.1 Achtergronden ................................................................................................. 1 1.2 Doel- en vraagstelling ...................................................................................... 2 1.3 Aanpak en leeswijzer ....................................................................................... 2 2 EMC en de RijnGouwelijn ............................................................ 3 2.1 EMC................................................................................................................. 3 2.2 De RijnGouwelijn ............................................................................................. 4 3 Eisen en normen.......................................................................... 6 3.1 Europese eisen en normen .............................................................................. 6 3.2 Nationale eisen en normen .............................................................................. 6 3.3 Aanvullende eisen............................................................................................ 7 4 Risico inventarisatie ..................................................................... 8 4.1 Methodiek ........................................................................................................ 8 4.2 Risico’s ............................................................................................................ 8 4.2.1 Emissie RijnGouwelijn versus susceptibiliteit omgeving ................................ 8 4.2.2 Medische apparatuur .................................................................................... 9 4.2.3 Emissie omgeving versus susceptibiliteit RijnGouwelijn ................................ 9 4.2.4 Emissie RijnGouwelijn infrastructuur versus susceptibiliteit voertuig ........... 10 4.3 Apparatuur waarbij de bestaande normen niet volledig dekkend zijn ............. 10 4.4 Onderzoekapparatuur .................................................................................... 11 5 Conclusies & aanbevelingen...................................................... 12 5.1 Conclusies ..................................................................................................... 12 5.2 Aanbevelingen ............................................................................................... 12 Referenties ................................................................................... 13 Afkortingen.................................................................................... 15 Bijlagen......................................................................................... 16 Bijlage 1 Eisen Spoorwegwet.............................................................................. 17 Bijlage 2 Programma van Eisen.......................................................................... 19 Bijlage 3 EMC eisen voor de RijnGouwelijn ........................................................ 20 Bijlage 4 Emissieprofiel en susceptibiliteit ........................................................... 23 Bijlage 5 Voorgestelde aanpassingen aan eisen................................................. 28 Bijlage 6 Tekening tracédeel A4 - Leiden............................................................ 29 Rapport nr. 07-RA-017 | Versie nr. 2.2 | Datum 07-01-2010 iv 1 Inleiding 1.1 Achtergronden De RijnGouwelijn zal als Lightrail tramverbinding rijden op een traject tussen Gouda, Leiden en de kust. De RijnGouwelijn-Oost vormt de schakel van Gouda en Alphen aan den Rijn naar Leiden waarvoor bouwvoorbereidingen in gang zijn gezet. Vanaf eind 2010 is het mogelijk gebruik te maken van het deel tussen Gouda en Alphen a/d Rijn. Volgens