NATUURHISTORISCH MAANDBLAD. OVER DEN OPBOUW VAN DE STEENKO- welke te Ham, Bocholtz, Banerheide, Overeys, LENLAGEN IN ZUID-LIMBURG EN HARE Winthagen (Vrouwenheide;, Schimmert, Kel- OVEREENSTEMMING MET DIE VAN DE mont en Geulle (Zuid-Limburg) zijn verricht. AANGRENZENDE BELGISCHE De groep kan beschouwd worden van boven af te sluiten, hetzij met een echt mariene schet- STEENKOLENBEKKENS. penbank, welke in boorgat V van de mijn door Laura gelegen is circa 55 Meter onder laag C. Blankevoort. XIV, dan wel met het lingula-bankjt vlak bo- In Zuid-Limburg is het productieve Boven- ven laag XII of ± 25 Meter boven laag XIV carboon over een dikte van rond 30ÜÜ Meter van evengenoemde Laura-boring (ook met de proefondervindelijk aangetoond en wel over boring Bocholtz gevonden), hetwelk aldus ge- legen is rond 80 Meter boven eerstgenoemde circa 1000 Meter door mijnbouw; het overige 1 gedeelte door diepboringen. schelpenbank of rond 400 Meter boven het De bovenste carboon-afzetting; in Zuid-Lim- mariene niveau, dat door mij als grensschei- burg is gevonden in een boorgat tusschen ding wordt aangenomen tusschen blok A en Raath en Etzenrade, gemeente Jabeek; de on- blok B. derste in een boorgat bij Gulpen, boven op Aangezien eerstgenoemde schelpenbank, wat de kolenkalk van V;,sé, welke bij Houthem op de ligging in het profiel aangaat, meer overeen- een diepte van rond 200 Meter onder den stemt met die, welke gelegen is boven laag beganen grond is gebleken aanwezig te zijn. D é s i r é e uit het Luiksche kolenbekken ot laag Genoemd circa 3000 Meter dik carboon-mas- Bouxharmont van het Plateau van Herve, sief, bestaande uit banken leisteen en zand- en in België het •Faisceau" van Norderwijck steen, uit fossiele planten en plantenwortels aansluit aan de •Petite Stampe stérile" (stigmaria) en uit steenkolenlagen, kan van het boven evengenoemde laag, wil ik ook gaarne oppervlak van de kolenkalk uit gerekend, be- de 55 Meter onder laag XIV van de Laura- schouwd worden te zijn opgebouwd uit een boring gelegen mariene schelpenbank als grens zevental rotsblokken (quartiers de houiller), tusschen blok B en het zich daarop bevindend welke van elkaar als het ware zijn gescheiden blok C accepteeren. door een lingula- of een mariene schelpenbank. Aldus bevat de groep Bocholtz in Zuid-Lim- In bijbehoorende profiel-teekening is hetgeen burg geen ontginbare steenkolenlagen. hieronder volgt verduidelijkt. In België zijn het behalve de kolenlaag Dé- s iiré e, hiervoren genoemd, de kolenlagen Tusschen het onderste Carboon-blok A of Violette of Boutenante en Boulotte de GROEP GULPEN en het daarop liggende of Douce Veine, welke tot deze groep, het blok B of de groep Bocholtz, bevindt zich •Faisceau" van Norderwijck (Stainier\ behoo- een zeeschelpenbank, een z.g. marien niveau, "en, dat gerekend wordt tot de •Assise de hetwelk met een diepboring V in het mijnveld Chatelet". Vermoedelijk zijn deze drie kolen- Laura circa 75 Meter boven een laag genum- lagen, die welke als kolenstrepen genummerd merd XV is ontdekt en met diepboringen laat- IV b, c en d met het boorgat Winthagen zijn stelijk te Gulpen, Schimmert, Kelmont en doorsneden. Geulle (Zuid-Limburg) uitgevoerd, werd weer- gevonden. Het derde blok C of de GROEP EIJGELS- Ofschoon zich boven laatstgenoemde laag XV HOVEN, is het uit de Oranje-Nassau-mijn I, nog tal van dergelijke mariene niveaux +lin- de Domaniale mijn en de mijn Willem bekende gula's bevinden, evenals in evengenoemde diep- carboonblok onder het lingula-niveau van de boringen, wensch ik eerstgenoemd niveau, ge- laag Steenknip = Stenay of Estenaye van legen circa 400 Meter boven de kolenkalk, als Luik = Veine de Nooz van Herve = L a m- grensscheiding tusschen blok A en blok B aan biotte van de Basse Sambre = Gros Pier- te nemen. re van Charleroi = S on n ens c h e i n in West- In het boorgat van de Laura, ca. 25 Meter falen. De groep is in Limburg in het bizonder ver- onder de 80 c.M. dikke kolenlaag XV, ligt de kend door middel van diepboringen uitgevoerd kolenlaag XVI, dik 50 c.M., belde voor zoover in het mijnveld Laura, bij Bocholtz, Banerheide, thans bekend, de eenige steenkolenlagen van Winthagen, Ubachsberg (Vrouwenheide), Hel- deze onderste groep. Blijkens de ongunstige lebroek, Grijzegrubben (Nuth), Nagelbeek uitkomsten van de vele in dit onderste carboon- (Schinnen) en Beek. Ze bevat onder het overal blok verrichte diepboringen hebben ze voor den bekende steriele, 95 tot 150 meter dik kolen- mijnbouw geen practische waarde. Waarschijn- loos gedeelte onder Steenknip in het meest lijk zijn het de lagen Six Mai en D r i Veine gunstige geval verscheidene min of meer ont- uit de Belgische •Assise d'Andenne", welke ginbare steenkolenlagen, t.w. de lagen VI tot Stainier tot het •Faisceau" van Westerloo re- en met XIV van diepboring V Laura of XI kent. tot en met XVI van boring IV van de Laura, van welke steenkolenlagen de dikte varieert HettweedeblokBcfde GROEP BOCHOLTZ van 50 tot 120 c.M. is bekend uit meergenoemde diepboring V van In het algemeen zijn van genoemde steenko- de mijn Laura, alsmede uit de diepboringen lenlagen, zooals uit de resultaten van de meeste NATUURHISTORISCH MAANDBLAD. diepboringen blijkt, er elders niet meer dan laag VIII van de Staatsmijn Wilhelmina sz • laag XIV van de Staatsmijn Hendrik =~- drie, soms zelfs slechts één of zelfs geen en- ~ laag X van de Staatsmijn Emma-West • kele ontginbaar. • laag XIII van de Staatsmijn Maurits. In België zijn het de kolenlagen Oiseau Rauchenwerk Dure Veine • laag VIII en IX van de mijn Laura es de Pr o ie ot Co wette, Petite Delsem- Qroot-Athwerk • laag V van de Oranje-Nassaumijn I = me ot Venta, Grande Delsemme of = laag V en VI van de Oranje-Nassaumijn II =-; Grand Joli Chêne en Lairesse, behoo- = laag X en XI van de Staatsmijn Wilhelmina. rende tot het •Faisceau" van Beeringen, die Met de lagen Rauschenwerk en Groot Ath- onder de groote •Stampe Sterile" van de •As- werk analoog lijken mij de lagen XIII en XIV sise de Chatelet" worden aangetroffen en met Emma West en de onlangs in de Staatsmijn bovengenoemde Limburgsche steenkolenlagen Maurits ontdekte lagen XVI en XVII. als analoog kunnen worden beschouwd in dien zin, dat Oiseau de Pr o ie = laag VII, Pe- Merl = laag XI van de mijnen Laura-Julia = Malgarnie = laag VI van de Oranje-Nassaumijn I = tite Delsemme = laag VIII, Grande := laag IX van de Oranje-Nassaumijn II ï= Delsemme = laag IX en Lairesse • laag = laag XII van de Staatsmijn Wilhelmina. XIII ot XIV van meergenoemde Laura-boring Steenknip = laag XIII van de mijnen Laura-Julia • gesteld zou kunnen worden. Estenaye ^ laag XI van de Oranje-Nassaumijn 11. Opmerkelijk is dat boven de laag Lairesse De kolenlagen, met de onlangs (1926; ver- in het gebied van Seraing en Herve evenals richte boring Vlodrop van af het niveau van boven de laag XIII of eigenlijk boven laag 550 Meter tot 345 Meter daarbeneden, door- XII van de Laura-boring het geval is, een sneden, houd ik voor de lagen Huls tot en lingula-bank is opgemerkt. met Merl. De kolenlagen van de hiervoren beschreven De kolenlagen van deze Wilhelmina- ot Do- drie groepen, welke dus gelegen zijn onder maniale groep bezitten kool van minder dan de laag Steenknip bevatten in Zuid-Limburg 20 «ju vluchtige bestanddeeien, d.w.z. halfvette, magere- en anthracietkool. halfmagere en magere kool. Het blok D, de zoogenaamde Wilhelmina- De groep komt met het •Faisceau" van groep, m.i. juister de GROEP DOMANIALE, Genck van de •Assise de Charleroi" overeen, gelegen tusschen het niveau van Steenknip en bevattende in het bekken van Luik•Seraing het 420 ot rond 400 Meter daarboven gelegen o.m. de kolenlagen: Naviron, Pery, B e- lingula-niveau, welk niveau door Dr. Josigmans chette, Houlleux, Dure Veine, Mal- ontdekt is in de Staatsmijn Hendrik boven laag garnie, Castagnette en Estenaye. XII, in de Staatsmijn Emma boven laag VII of Als vaststaand kan worden aangenomen, dat Vila, in de Staatsmijn Maurits boven laag VII Grand Naviron == Sandberg, Pery == Lan- of VII i, alsmede+ 50 Meter boven laag C van de genberg, Bechette = Meester, Houlleux Oranje-Nassaumijn I, kennen we voornamelijk = Furth, Dure Veine = Rauschenwerk, uit de ondergrondsche ontsluitingen in de Malgarnie = Merl, Castagnette == Staatsmijnen Maurits, Emma-West, Hendrik en Mühlenbach en Estenaye = Steenknip. Wilhelmina, de Oranje-Nassaumijnen I en II, Met het mariene niveau van Naviron of de mijnen Laura en Willem en de Domaniale Quaregnon komt overeen laatstgenoemd lin- mijn. gula-niveau boven Sandberg. Het is hetzelfde De groep bevat de uit het Wormdistrict en niveau, dat men in Noord-Frankrijk onderden de oude Domaniale mijn bekende steenkolen- naam P o i s s o n n i è re en in Westfa'.en onder lagen Sandberg tot en met Steenknip, de dikte dien van Catharina kent. der ontginbare lagen varieert van 42 tot 185 Het blok E of de GROEP HENDRIK be- c.M. vat o.m. de kolenlagen III tot en met XI van Door de onderzoekingen van den voorma- de Staatsmijn Hendrik, van welke de kolenla- ligen Dienst der Rijksopsporing van Delfstof- gen VI tot en met XI volgens Dr. Jongmans fen, Oud-Directeuren Mr. van Waterschoot van identisch zijn met de kolenlagen B, A, I tot en der Gracht en Dr. Tesch en van het Geolo- met VI van de Staatsmijn Emma-West en met gisch Bureau voor het Nederlandsch Mijnge- de 3e tot en met de 10e kolenlaag van de Oran- bied, Directeur Dr. Jongmans, is bekend, dat je-Nassaumijnen III en IV. De dikte der ont- de laag: ginbare lagen bedraagt 50 tot 170 c.M. LaagJ I van de Staatsmijn Maurits is in ver- Sandbars; • de 11e laag van de Oranje-Nassaumijn III • ütnodKsviron laag XII van de Staatsmijn Hendrik band met de gelijkstelling van het niveau van - laag VII van de Staatsmijn Emma-West • laag VII van de Maurits met dat van laag XII laag VII van de Staatsmijn Maurits.