Newyddion News

Newyddion News

Newyddion CHERISH News RHIFYN 5 / ISSUE 5 IONAWR 2020 / JANUARY 2020 CYNNWYS / CONTENTS CROESO / WELCOME 3 YNGHYLCH CHERISH / ABOUT CHERISH 4 UCHAFBWYNTIAU MEHEFIN–RHAGFYR 2019 / HIGHLIGHTS JUNE–DECEMBER 2019 6 YMGYSYLLTU / ENGAGEMENT 18 CHERISH DAN Y CHWYDDWYDR / CHERISH IN FOCUS 24 FFEIL FFEITHIAU PUFFTY / PUFFTY’S FACT FILE 38 CYFARFOD Â THÎM CHERISH / MEET THE CHERISH TEAM 40 DYDDIADAU AR GYFER EICH DYDDIADUR / DATES FOR YOUR DIARY 43 Gwales yw ynys fwyaf gorllewinol Cymru. Mae’n gartref i bron 80,000 o huganod, sy’n creu carped gwyn yn yr awyrlun hwn. Grassholm is Wales’s most westerly Island. It is home to over 80,000 gannets, creating a carpet of white, as seen on this aerial view. Clawr Blaen: Mae heulwen y gaeaf ym mis Chwefror 2018 yn amlygu clogwyni Hen Dywodfaen Coch a thai hirion cul yr anheddiad ar ynys Gateholm, De Penfro. Yn y pellter canol mae llongddrylliad yr Albion, rhodlong ager, yn gorwedd wedi’i guddio mewn dŵr uchel ar draeth a enwyd ar ei hôl. Gellir gweld Cors Marloes ar y tir mawr yn y cefndir. Front Cover: Winter sunlight in February 2018 highlights the Old Red Sandstone cliffs and narrow longhouses of Gateholm Island settlement, South Pembrokeshire. In the middle distance lies the wreck of the Albion paddlesteamer, on the beach which still bears its name, obscured by high water. Marloes Mere can be seen on the mainland beyond. 3 CROESO i Rifyn 5 Newyddion CHERISH Croeso i bumed rhifyn newyddion CHERISH sy’n nodi diwedd trydedd flwyddyn ein prosiect. Mae’n dda gennym gyhoeddi hefyd mai dyma bwynt hanner ffordd newydd y prosiect gan ein bod ni wedi sicrhau cyllid ychwanegol i alluogi CHERISH i barhau am flwyddyn arall i mewn i 2022. Yn y rhifyn hwn edrychwn ar rai o uchafbwyntiau’r prosiect rhwng mis Mehefin a mis Rhagfyr 2019, gan gynnwys y cloddiad cymunedol yn Ninas Dinlle yng Ngogledd Cymru; digwyddiadau CHERISH ar y ddwy ochr i’r môr; a mwy o deithiau ymchwiliol i rai o ynysoedd a phentiroedd anghysbell Iwerddon a Chymru. I gael y newyddion a storïau diweddaraf – ac i weld ble mae’r tîm CHERISH yn gweithio – cofiwch edrych ar ein gwefan a’n tudalennau Facebook a Twitter. Rhoddir y manylion isod. WELCOME to Issue 5 of CHERISH News Welcome to the fifth issue of the CHERISH newsletter which marks the end of the third year of our project, and the new halfway point, as we’re excited to announce that we have been successful in securing additional funding that enables CHERISH to continue into 2022. This issue brings you the highlights between June and December 2019, including the community excavation at Dinas Dinlle in North Wales; CHERISH events on both sides of the water; and further exploratory trips out to remote islands and headlands across Ireland and Wales. For day-to-day news and features – and to see where the CHERISH team is working – don’t forget to look at our website, Facebook and Twitter pages, details of which can be found below. 4 YNGHYLCH CHERISH / ABOUT CHERISH Prosiect Iwerddon-Cymru chwe blynedd o hyd yw CHERISH is a six-year Ireland-Wales project, bringing CHERISH. Mae’n dwyn ynghyd bedwar partner o’r ddwy together four partners across two nations: the Royal genedl: Comisiwn Brenhinol Henebion Cymru; y Rhaglen Commission on the Ancient and Historical Monuments Ddarganfod, Iwerddon; Prifysgol Aberystwyth: Adran of Wales; the Discovery Programme, Ireland; Aberystwyth Daearyddiaeth a Gwyddorau Daear; ac Arolwg Daearegol University: Department of Geography and Earth Iwerddon. Dechreuodd ym mis Ionawr 2017 a bydd yn Sciences; and Geological Survey Ireland. It began in para hyd fis Rhagfyr 2022. Bydd yn derbyn €4.9 miliwn January 2017 and will run until December 2022. It will gan yr Undeb Ewropeaidd drwy Raglen Gydweithredu receive €4.9 million of EU funds through the Ireland Iwerddon Cymru 2014-2020. Wales Co-operation Programme 2014-2020. Prosiect gwirioneddol drawsddisgyblaethol yw CHERISH CHERISH is a truly cross-disciplinary project aimed at sydd â’r nod o godi ymwybyddiaeth a dealltwriaeth o raising awareness and understanding of the past, present effeithiau newid hinsawdd, stormydd a thywydd garw and near-future impacts of climate change, storminess ar dreftadaeth ddiwylliannol gyfoethog ein môr a’n and extreme weather events on the rich cultural heritage harfordir yn y gorffennol, y presennol a’r dyfodol agos. of our sea and coast. We link land and sea and employ Byddwn yn cysylltu tir a môr ac yn defnyddio amrywiaeth a variety of techniques and methods to study some of o dechnegau a dulliau i astudio rhai o leoliadau arfordirol the most iconic coastal locations in Ireland and Wales. mwyaf eiconig Cymru ac Iwerddon, er enghraifft, sganio These range from terrestrial and aerial laser scanning, laser ar y ddaear ac o’r awyr, arolygon geoffisegol, mapio geophysical survey and seabed mapping, through gwely’r môr, samplu palaeoamgylcheddol, cloddiadau, a to palaeoenvironmental sampling, excavation and monitro llongddrylliadau. shipwreck monitoring. Arolwg morol o’r SS Marine survey of the SS Manchester Merchant. Manchester Merchant. In Ym mis Ionawr 1903, tra January 1903, while en oedd yr SS Manchester route from New Orleans Merchant yn teithio o to Manchester, the cargo New Orleans i Fanceinion, of the SS Manchester credir i’w chargo o 13,000 Merchant – which included pelen o gotwm, 100 13,000 bales of cotton, casgen o dyrpant, sebon, 100 barrels of turpentine, pinwydden byg a grawn soap, pitch pine and gynnau ohono’i hun. grain – is thought to have Ceisiodd y llong loches ym spontaneously ignited. Mae Dingle ac angorodd The vessel sought refuge ger y fynedfa i Harbwr in Dingle Bay and dropped Castlemaine. Dihangodd anchor near the entrance y rhan fwyaf o’r criw yn y to Castlemaine Harbour. badau achub, gan adael Most of the crew took y capten ac ychydig o to the lifeboats leaving aelodau’r criw i sgytlo’r the master and a handful llong mewn dŵr bas ar 15 of crew to scuttle ship Ionawr. Ni chollodd neb in shallow water on 15 ei fywyd. January. There was no loss of life. 5 Yn ystod blwyddyn gyntaf y prosiect buom yn gweithio’n galed During our first year of the project we worked hard with gydag asiantaethau, rhanddeiliaid, tirfeddianwyr a grwpiau agencies, stakeholders, landowners and local groups to finalise lleol i benderfynu ar yr ardaloedd y byddai’r ddwy wlad yn eu our joint-nation working areas. These have been selected on hastudio. Dewiswyd y rhain ar sail bylchau mewn gwybodaeth the basis of knowledge and data gaps (particularly islands a data (yn enwedig ynysoedd a phentiroedd anghysbell), and remote headlands), priority areas of erosion risk or where ardaloedd blaenoriaethol lle mae perygl o erydiad, neu lle mae there is potential to collaborate on survey work. Visit the potensial ar gyfer gwneud gwaith arolygu ar y cyd. Ewch i’r ‘Activities’ section of our project website for a clickable map adran ‘Gweithgareddau’ ar wefan y prosiect i gyrchu map y where you can learn more about each study area. gallwch glicio arno i ddysgu mwy am bob ardal astudio. Ymagwedd integredig at arolygu ar y tir ac o dan y An integrated approach to survey on land and under the sea. môr. Y graffigyn hwn sy’n disgrifio orau yr ymagwedd This graphic best describes the multidisciplinary approach amlddisgyblaethol at gofnodi arfordirol ac arforol a to coastal and maritime recording that CHERISH employs in ddefnyddir gan CHERISH yng Nghymru ac Iwerddon. Wales and Ireland. 6 UCHAFBWYNTIAU MEHEFIN–RHAGFYR 2019 HIGHLIGHTS JUNE–DECEMBER 2019 Arolwg geoffisegol ar draethau Bull Island, Swydd Dulyn. Sylwch ar y teiars llydan arbennig ar gyfer gweithio ar y tywod gwlyb. Geophysical survey underway on the beaches of Bull Island, County Dublin. Note the special wide tyres to cope with the wet sand. 7 CASGLU DATA O’R AWYR, AR Y MÔR AC AR Y TIR / DATA GATHERING FROM THE AIR, ON SEA AND LAND Prif sail y Prosiect CHERISH yw gweithio ar y cyd, gan The CHERISH project is all about joint working, gyfuno sgiliau ac arbenigedd y pedwar partner i weithio combining the skills and expertise of the four partners fel un Tîm Arolygu CHERISH. Caiff technegau arolygu eu to work as a single CHERISH Survey Team. It’s also about cyfuno yn yr ardaloedd astudio hefyd, gan ddefnyddio combining survey techniques in our study areas, using a dull ‘pecyn offer’ i ymdrin â phob agwedd ar bob safle – ‘toolkit’ approach to tackle a site from every angle – the ni waeth pa mor anodd ac anghysbell ydynt! more difficult and remote the better! Bu chwe mis olaf 2019 yn gyfnod prysur iawn i staff The last six months of 2019 were very busy with CHERISH y Prosiect CHERISH. Parhaodd staff y pedwar partner staff across all four partner organisations continuing i gasglu data monitro man cychwyn o’r tir, yr awyr a’r to gather baseline monitoring data from the land, air môr, ac i gyfarfod a gweithio gyda pherchenogion tir, and sea as well as continuing to meet and work with rhanddeiliaid, gwirfoddolwyr, a myfyrwyr i symud y landowners, stakeholders, volunteers and students to prosiect yn ei flaen. continue moving the project forward. Ar 17 Gorffennaf, ymunodd aelodau bwrdd y Rhaglen Ddarganfod â staff ar ymweliad â dwy ardal astudio CHERISH, sef anheddiad canoloesol Clonmines a mwnt Glascarrig, y ddau yn Swydd Wexford. On 17 July members of the Discovery Programme board joined staff on a visit to two CHERISH study areas, Clonmines deserted medieval settlement and Glascarrig motte, both in County Wexford. 8 Gweld o dan y Pridd – Arolygon Geoffisegol Seeing Beneath the Soil – Geophysical Surveys Mae defnyddio technegau geoffisegol i ddarganfod The use of geophysical techniques to discover new nodweddion archaeolegol newydd yn parhau’n rhan archaeology continues to be an important part of our bwysig o’n hymchwil ac yn fodd i ddeall ein safleoedd research, dramatically improving our understanding astudio’n llawer gwell.

View Full Text

Details

  • File Type
    pdf
  • Upload Time
    -
  • Content Languages
    English
  • Upload User
    Anonymous/Not logged-in
  • File Pages
    44 Page
  • File Size
    -

Download

Channel Download Status
Express Download Enable

Copyright

We respect the copyrights and intellectual property rights of all users. All uploaded documents are either original works of the uploader or authorized works of the rightful owners.

  • Not to be reproduced or distributed without explicit permission.
  • Not used for commercial purposes outside of approved use cases.
  • Not used to infringe on the rights of the original creators.
  • If you believe any content infringes your copyright, please contact us immediately.

Support

For help with questions, suggestions, or problems, please contact us