^ TITI LIVII PATAVINI HISTORIARUM LIBRI QUI SUPERSUNT OMNES tOMUS V N D ECIMUS ^i^kA.^x^rv^^ MANNHEMII Cura & Siimptibus Societatis literatas M DCC LXXXI Digitized by the Internet Archive ' in 2011 with funding from LYRASIS members and Sloan Foundation http://www.archive.org/details/titiliviipatavin11livy TITI LIVII PATAVINI HISTORIARUM AB URBE CONDITA LIBER XLI E P I T O M E J.GN IS in (zd^ F&Jl(Z cxjlinctus ejl, TL Scmpwnins Gracchus proconful Cdtibc^ Tos vicios in dcditioncm acctvlt , monu^ memumquc opcrum fuorum ^ Gracchiirim oppidum in ITifpania conjlituit^ Et a Pojiumio Alhino proconfuh Vacccci aC Lujitani fubacli funt, Utcrquc triumpha^ vit. Antiochus , Antiochi filius , ohfcs Romanis a patrc datus , mortuo fratr^ Schuco qui patri dcfitnclo 5 fuccejfcrat ^ in rcgnum Syrice ab urbc dimiffus» Luf trum a ccnforibus conditum cji, Ccnfa funi civium capita duccnta fcxaginta tria millia duccnta nona^inta quatuor, Qj, Voconius Saxa trihunus ptcbis hgcm tu- lit 5 nc quis hxrcdcm mulicrcm in(iitucr€t» A 2 4 E P I T O M E Suajit legem M. Cdto, Exflat oratio ejus, Pmterea res contra Ligures , IJlros^ Sardos 5 & Celtiheros , d complurihus ducibus projpere gejias , & initia helli continet Perjeus Phi^ Macedonici , quod , lippi Jilius j moliehatur. Mijerat enim ad Carthaginienjes legationem ^& ah iis noBc audita erat : Jed & alias Grcecice civita^ tes Jollicitahat. Qui prceter religionem^ quod quam multa templa magnijica muU tis locis erexit , Atlienis Jovis Olympii^ &Antiochi(& Capjtollni^ yilijjmum regem egit. , J A M per omnes Orbis terrarum partes supfL, I, vidtricia populus Romanus circumtulerat arma, diflitasque procul & fejunftas non uno mari regiones longe lateque pervaferat. Sed in tanta fluentium ex voto rerum felicitate moderationis tamen adeptus laudem , aufto- ritate magis quam imperio pollebat : & apud exteras gentes plura confilio , quam vi & terrore gerere fe gloriabatur, In devidos populos regesque non acerbus, munificus erga focios , fibi folum vidoris decus adpe* ,' tens , fuam regibus majeftatem , populis vel in 3equo, vel etiam in impari foedere fuas tamen leges , fua jura libertatemque fervav^rat-s^que adeo armis utramque ma-] ris Mediterran^i oram a Gadibus ad Syriam ufque complpcus , & per immenfos terrarum tra6lus reverentia nomini Romano conciliata, fubjedlos tamen ditioni folos habebat Siciliae, &: circumjedarum Italias infularum, & ple* rseque Hifpania , jugum tamen nondum docili ferentis cervice, populos. Augendae domina- tioni caufam materiamque praebuit potius inconfulta, hoftium & asmulorum pravitas » ,, 6 T I T I L I V I 1 quam ipfms ambitio. Perfei in primis Macs-; donise regnum per fraudem ac fcelus adepd crudelitas in populares omnibus invifa , ve^ fana inter inmenfas opes avaritia^ inconfi- derata in capiendis exfequendisque confiliis levitas , & illum pefTumdedere , & quscum^ que ftante hoc prscipuo Romanse potentieg velut freno ilare poterant. Redundavit enim in alio? ejus cafus , nec fmitimorum tantum ^ fed eorum etiam , qui longius remoti erant ruinam traxit Macedonum exitium fecuta cum Achsis Carthago : atque horum cladi- bus convul fo omnium ftatu , reliqua jam imperia, aliquamdiu obnoxia , poft paulla everfa , in Romanum imperium cunfla celTe- runt. Atque hssc, ut locis temporibusque diverfa , ita re con}un6ia , fub uno afpe£l:a hic ponere libuit , intuenti inminens mox Romanis a Perfeo bellum, undeinitium ma' xime crefcendi res Romanae cepere. Illud bellum tunc coquebat occultum Perfeus : laceffebant magis quam exercebant Romana arma Ligures & Galli. ^ C. 178. , Manlio ^^ r 5. M. Junio Bruto A. Vulfoni M. Junto s. A Manlio confulibus decretse ergo provinciae funt .Gallia Junio. vLymm, GalUa 6c Ligures : Manlio , y? LIBERXLI SUPPLEMENT. I 7 U, giires obtigere. Pfcetoribus , M.Titinio Cur- c /7^, '^ '. vo urbana , Ti. Claudio Neroni peregrina Liv, infra _ ^ . f.. .,. Sicilia, jurifdi6tio evenit : P. ^Elio Liguri c. 5. &7. 6. T. iEbutioCaro Sardinia : M. Titinio (duo Cap. ' enim M.TitiniipraBturamhocannogefTerunt) & Hifpania citerior, T. Fonteio Capitoni ulte- 1-^— ^- rior, Incendium circa forum ortum eft , quo infra C. plurima , Veneris zedes fine & deufta funt & j^^/ q^,^^ uUo veftigio cremata. Veft^ penetralis ignis Epit. hujuslibn, extin6lus. Virgo cujus cuilodia fuerat , jufTu jui, obf. M. ^milii pontificis maximi flagro csfa : $z. fupplicationes de more habitse funt. Luf- Epit. trum hoc anno a cenforibus M. iSmiiio^Le- condiTum, pido, M. Fulvio Nobiliore xonditum efl:. Cenfa funt civium capita ducenta feptuaginta tria millia ducenta quadraglnta quatuor. 3. Legati a Perfeo Macedonum rege vene- Perfeus rex fociiiS' runt poflulantes ut rex fociusque 8l amicus , ^f amicus aCenatu a fenatu adpellaretur , fcedusque cum eo, adpella- quod cum Philippo patre ejus fuerat, reno- tus. varetur. Sufpeftus invifusqiie erat Rcmanis Liv. XL Perfeus, nec dubitabant plerique, quin bel- yl^v^o lum a Philippo tot per annos occultis confi- liis inflru&um , ubi primum daretur occafio viresque ei fuce fatis placuifTent , inlaturus efTet. Tamen, ne quietum & pacis fludiofum A4 8 T I T I L I V ! I U. e,jj4. laceffifTe, belloque caufam ipfi dediffe vide^ -. rentur , poftulata ei fua concefTerunt. Per- feus hoc accepto refponfo firmatum jai» omnino fibi regnum exiftimans, opes apud Grscos parare ftatuit. Cupidus ergo com- parandas eorum amicitise , quotquot aeris alieni caufa , aut judicio condemnati folum verterant, quique ob majeftatis crimina Ma- Polyb. ex- cedonia exceiferant , univerfos in Macedo- virT& vit. niam revocavit , ediais in infula Delo , ac XXVI I^^^P^^^s , & in templo Itonrae Minervae pa- Initto reg. lam propofitis , quibus non modo inpunita- laudiims t^m^^ fed etiam bonorum omnium reflitutio- commerL' ^^^ ^ ^^^ fruflibus ab eo tempore, ex qua quifque exularet, redeuntibus, concedebatr Sed&iis, qui in Macedonia degebant , quid* quid debebatur fifco , remifit ; cunclosque ob crimen Majeftatis vin^los liberavit. His rebus quum multorum animos adrexiffet, GrsBciam in fe convertit omnem & magna fpe impievit. Quin etiam in toto reliqua vitse cuhu regiam dignitatem tuebatur. Nam & fpecies erat honefta , & corpus ad omnia belli pacisque munia obeunda validum & habile , & frontis ac fupercilii decora maturae |am ^tati maieftas. Nihil in ^o paternje Isfc^ LIBER XLI SUPPLEMENT. I 9 viai, efFufaeque in Venerem & vina libidinis. U. e, /74. His laudibus P^rfeus initia pnncipatus com- — mendabat , haud pares inceptis habitura exitus. ii Hifpanias 4. Antequam prstores , qui Grauhi fortiti fiierant , in provincias venirent, magnae ^l^J^^'^'-^ res ibi gefts funt a Poftumio & Graccho. Diodor^ Sed Gracchi pt28cipua laus fuit , qui setate ... apud florens , quum virtute animi & prudentia yaieC. jequales omnes multum anteiret , & ingenti )am tum fama celebrabatur , & majorem in futurum de fe fpem concitabat. Carabin urbem fociam Rom.anorum viginti miliia Appiari, Iber, Celtiberorum obpugnabant. Gracchus ad opem fociis ferendam properavit. llla folli- citudo angebat , quonam modo confilium fuum obfeffis fignificaret, tam ar6la obfidione pre- mentibus urbem hoftibus , ut vix eo nuncius commeare pofTe videretur. Arduum negotium expedivit Cominii audacia. Is equitum tur- mae prsefedus , re prius apud fe perpenfa, & Graccho quid pararet admonito , Hifpanico indutus fago, pabulatoribus hoftium fe in- mifcuit. Cumhis caftra ingreffus , hinc curfu ad urbem contendit , nunciatque adventare Tiberium. Oppidani ex ultima defperatioue lo T I T I L I V I 1 U. Ci $74. ad alacritatem atque^ audaciam hoc nuncio a. C. i-jS, . 1—— excitati , obfirmatis ad fortiter repugnandum animis, die tertio , adventu Gracchi digreffis hoftibus , obfidione exempti funt» Ipfe poftea Gracchus fraude barbarorum adpetitus , peri- cukim viribus arte adjutis ita difcuffit , ut dolus in au61:ores ^''erteret. Complega erat urbs aliquot ante annis condita, fed valida muris & celeribus incrementis auda , in «juam multi Hifpanorum concurrerant , qui prius egentes agro huc illuc vagari cogeban- tur. Ex ea urbe prodeuntes ad viginti homi^ num millia, fupplicum habitu , ramosque olea porrigentes , in confpeftu caftrorum tanqxiam pacem oraturi confliterunt, Mox abje6lis precantium infignibus ex inprovifo adgreffi Romanos , pavore ac tumultu omnia compleverunt. Gracchus fapienti confilio caftra per fimulationem fugss deferuit : quse illi dum folita barbaris aviditate diripiunt, fefeque praeda prspediunt; reverfus fubito, & nihil tale metuentes adortus , plurimos cecidit, atque etiam ipfa urbe potitus eft, Frontin. Sunt qui rem aliter narrent r Gracchum, comperiffet r^^nfi4! <r-i^"^ hoftem inopia laborare, caftra inftruftiffima omnibus efculentis defie^ LIBER XLI SUPPLEMENT. I 12 V. c fuifTe : qu3B adeDtum hoftem , & repertis 57^, mtemperanter repietum gravemque , reducto exercitu Romano, lubito obpreffiim effe. «j. Ceterum,five hsc diverfa efl ejufdem Llv. Epl& XLI. rei geftcB narratio , five alia plane res ac vi^loria , complures certe popuios Gracchus, atque adeo totam Celtiberorum gentem per- domuit, Cepiffe eum & evertiffe trecentas Strabo ^* ex illis urbes, quamquam Polybius gravis ' j^* Trecentas m primis auftor memorat , haud tamen pro certo adfirmare aufim ; nifi fi urbium nomine rum urbes ^ turres : & cailella intelligenda funt quo men- clvtls^ dacii genere & ipfi bellorum duces, & fcrip- Polybins. memora-' tores quoque hiftoriarum res geffas exornare vit^ amant. Nam Hifjiania quidem arido & incul- to folo magnam urbium multitudinem alere non poteft, Repugnant etiam Hifpanorum .mores , fi adcolas noffri maris excipias , feri agreftesque, quum civilibus