AKDENĠZ ÜNĠVERSĠTESĠ SOSYAL BĠLĠMLER ENSTĠTÜSÜ Çisem ÇAĞ ROMA ĠMPARATORLUK DÖNEMĠ KÜÇÜK ASYA‘SINDA BĠR KENT MEMURĠYETĠ OLARAK STRATĒGOS‘LUK Eskiçağ Dilleri ve Kültürleri Ana Bilim Dalı Doktora Tezi Antalya, 2018 AKDENĠZ ÜNĠVERSĠTESĠ SOSYAL BĠLĠMLER ENSTĠTÜSÜ Çisem ÇAĞ ROMA ĠMPARATORLUK DÖNEMĠ KÜÇÜK ASYA‘SINDA BĠR KENT MEMURĠYETĠ OLARAK STRATĒGOS‘LUK DanıĢman Dr. Öğr. Üyesi Nuray GÖKALP ÖZDĠL Eskiçağ Dilleri ve Kültürleri Ana Bilim Dalı Doktora Tezi Antalya, 2018 Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğüne, Çisem ÇAĞ'ın bu çalıĢması, jürimiz tarafından Eskiçağ Dilleri ve Kültürleri Ana Bilim Dalı Doktora Programı tezi olarak kabul edilmiĢtir. BaĢkan : Prof. Dr. Mustafa ADAK (Ġmza) Üye (DanıĢmanı) : Dr. Öğr. Üyesi Nuray GÖKALP ÖZDĠL (Ġmza) Üye : Dr. Öğr. Üyesi NurĢah ġENGÜL (Ġmza) Üye : Doç. Dr. Fikret ÖZCAN (Ġmza) Üye : Dr. Öğr. Üyesi Emre ERTEN (Ġmza) Tez BaĢlığı: Roma Ġmparatorluk Dönemi Küçük Asya‘sında Bir Kent Memuriyeti Olarak Stratēgos‘luk Onay : Yukarıdaki imzaların, adı geçen öğretim üyelerine ait olduğunu onaylarım. Tez Savunma Tarihi : 21/09/2018 Mezuniyet Tarihi : 18/10/2018 (Ġmza) Prof. Dr. Ġhsan BULUT Müdür AKADEMĠK BEYAN Doktora Tezi olarak sunduğum ―Roma Ġmparatorluk Dönemi Küçük Asya‘sında Bir Kent Memuriyeti Olarak Stratēgos‘luk‖ adlı bu çalıĢmanın, akademik kural ve etik değerlere uygun bir biçimde tarafımca yazıldığını, yararlandığım bütün eserlerin kaynakçada gösterildi- ğini ve çalıĢma içerisinde bu eserlere atıf yapıldığını belirtir; bunu Ģerefimle doğrularım. ……/……/ 2017 Ġmza Çisem ÇAĞ T.C. AKDENĠZ ÜNĠVERSĠTESĠ SOSYAL BĠLĠMLER ENSTĠTÜSÜ TEZ ÇALIġMASI ORĠJĠNALLĠK RAPORU BEYAN BELGESĠ SOSYAL BĠLĠMLER ENSTĠTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ’NE ÖĞRENCĠ BĠLGĠLERĠ Adı-Soyadı Çisem ÇAĞ Öğrenci Numarası 20128603304 Enstitü Ana Bilim Dalı Eskiçağ Dilleri ve Kültürleri Programı Doktora Programın Türü ( ) Tezli Yüksek Lisans (X) Doktora ( ) Tezsiz Yüksek Lisans DanıĢmanının Unvanı, Adı-Soyadı Dr. Öğr. Üyesi Nuray GÖKALP ÖZDİL Roma Ġmparatorluk Dönemi Küçük Asya’sında Bir Kent Memuriye- Tez BaĢlığı ti Olarak Stratēgos’luk Turnitin Ödev Numarası 1013623432 Yukarıda baĢlığı belirtilen tez çalıĢmasının a) Kapak sayfası, b) GiriĢ, c) Ana Bölümler ve d) Sonuç kısımla- rından oluĢan toplam 147 sayfalık kısmına iliĢkin olarak, 04/10/2018 tarihinde tarafımdan Turnitin adlı intihal tespit programından Sosyal Bilimler Enstitüsü Tez ÇalıĢması Orijinallik Raporu Alınması ve Kullanılması Uygula- ma Esasları‘nda belirlenen filtrelemeler uygulanarak alınmıĢ olan ve ekte sunulan rapora göre, tezin benzerlik oranı; alıntılar hariç % 3 alıntılar dahil % 9‗dur. DanıĢman tarafından uygun olan seçenek iĢaretlenmelidir: ( x ) Benzerlik oranları belirlenen limitleri aĢmıyor ise; Yukarıda yer alan beyanın ve ekte sunulan Tez ÇalıĢması Orijinallik Raporu‘nun doğruluğunu onaylarım. ( ) Benzerlik oranları belirlenen limitleri aĢıyor, ancak tez/dönem projesi danıĢmanı intihal yapılmadığı kanısında ise; Yukarıda yer alan beyanın ve ekte sunulan Tez ÇalıĢması Orijinallik Raporu‘nun doğruluğunu onaylar ve Uy- gulama Esasları‘nda öngörülen yüzdelik sınırlarının aĢılmasına karĢın, aĢağıda belirtilen gerekçe ile intihal ya- pılmadığı kanısında olduğumu beyan ederim. Gerekçe: Benzerlik taraması yukarıda verilen ölçütlerin ıĢığı altında tarafımca yapılmıĢtır. Ġlgili tezin orijinallik raporu- nun uygun olduğunu beyan ederim. 04/10/2018 (imza) DanıĢmanın Unvanı-Adı-Soyadı Dr. Öğr. Üyesi Nuray GÖKALP ÖZDİL Canım Babamın Anısına…. i Ġ Ç Ġ N D E K Ġ L E R KISALTMALAR LĠSTESĠ .................................................................................................... iii ÖZET ........................................................................................................................................ iv SUMMARY ............................................................................................................................... v TEġEKKÜR ............................................................................................................................. vi ÖNSÖZ .................................................................................................................................... vii GĠRĠġ ......................................................................................................................................... 1 BĠRĠNCĠ BÖLÜM STRATĒGİA 1.1. Klasik Dönem ............................................................................................................ 4 1.2. Hellenistik Dönem ..................................................................................................... 8 1.2.1. Hellenistik Dönem‘de Küçük Asya‘daki Durum ................................................. 10 1.2.2. Hellenistik Dönem Kent Stratēgos‘larının Sorumlulukları .................................. 12 ĠKĠNCĠ BÖLÜM ROMA ĠMPARATORLUK DÖNEMĠ 2.1. Arkhe Olarak Stratēgia ............................................................................................. 24 2.2. Stratēgos Heyeti ....................................................................................................... 33 2.3. Stratēgos‘ların Sorumlulukları ................................................................................. 35 2.3.1. DanıĢma ve Halk Meclislerine Öneri Sunma ....................................................... 44 2.3.2. Mali Sorumlulukları ............................................................................................. 47 2.4. Arkhon ve Stratēgos ................................................................................................. 51 2.5. Stratēgos ÇeĢitleri .................................................................................................... 60 2.5.1. Birincil Derece Görevler ..................................................................................... 60 2.5.1.1. ΢ηξαηεγὸο ἖πὶ Σ῵λ Ὃπισλ (Stratēgos Epi Tōn Hoplōn) ................................ 62 2.5.1.1.1. Smyrna .................................................................................................. 63 2.5.1.2. ΢ηξαηεγὸο πὶ η ο Υώξ αο (Stratēgos Epi Tēs Khōras) .................................... 66 2.5.1.2.1. Alabanda .............................................................................................. 68 2.5.1.2.2. Panamara .............................................................................................. 69 2.5.1.2.3. Stratonikeia .......................................................................................... 70 ii 2.5.1.2.4. Aphrodisias .......................................................................................... 71 2.5.1.2.5. Tralleis ................................................................................................. 75 2.5.1.2.6. Iasos ..................................................................................................... 75 2.5.1.3. Ννκνζ ηεο ΢ηξαηεγὸο (Nomothetes Stratēgos) ............................................... 76 2.5.2. Ġkincil Derece Görevler ...................................................................................... 77 2.5.2.1. ΢ηξαηεγὸο ἖πὶ Σ ο Εἰξήλεο (Stratēgos Epi Tēs Eirēnēs) ................................ 77 2.5.2.2. Νπθηὸο ΢ηξαηεγφο (Nyktostratēgos) ............................................................... 80 2.6. Stratēgos‘ların Görev Süreleri .................................................................................. 84 2.6.1. Yineleme ............................................................................................................... 87 2.7. Diğer Memuriyetler ile EĢ Zamanlı Görev ............................................................... 89 2.8. Gönüllü Olarak Üstlenilmesi .................................................................................... 92 2.9. Memuriyete GiriĢ Ġçin Yapılan Harcamalar ............................................................. 94 2.10. Stratēgia‘yı Aynı Aile Üyelerin Birlikte Üstlenmesi ............................................... 96 2.11. Stratēgos‘lar arasında HiyerarĢi ............................................................................... 96 2.11.1. Protos Stratēgos .................................................................................................. 97 2.12. Cursus Honorum‘ları ................................................................................................ 99 2.13. Stratēgos‘lara Atfedilen Sıfatlar ............................................................................. 102 2.14. Stratēgion ............................................................................................................... 103 2.15. Adak Sunulan Tanrılar ve ĠliĢkileri ........................................................................ 104 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM TESTIMONIA T1. HELLENĠSTĠK DÖNEM YAZITLARI .......................................................................... 106 T2. ROMA ĠMPARATORLUK DÖNEMĠ YAZITLARI ...................................................... 139 T3. STRATĒGOS ÇEġĠTLERĠ ............................................................................................... 272 SONUÇ .................................................................................................................................. 301 KAYNAKÇA KISALTMALARI ........................................................................................ 307 KAYNAKÇA......................................................................................................................... 312 ÖZGEÇMĠġ .........................................................................................................................