• Plenery fi lmowe w gminie Nieporęt • Wyrok na mieszkańcu Wieliszewa Postacie: Wincentym Czubaju • Krystyna Malinowska-Lerman • Zbrodnia palmirska na mieszkańcach Jabłonny • Władysław Żemralski • Wojenne adresy Legionowa (11): • Stanisław Sylwester Gierczyński Rynek – Sienkiewicza róg Piłsudskiego NASZA HISTORIA Miesięcznik historyczny powiatu legionowskiego luty 2021 nr 2 (12) Niemiecka zbrodnia w Serocku 28 lutego 1941 roku Partner wydawnictwa: Więcej o historii lokalnej przeczytasz na: www.gazetapowiatowa.pl Nieporęt Konrad Szostek Plenery filmowe w gminie Nieporęt Bliskość Warszawy oraz walory przyrodnicze i krajobrazowe miejscowości położonych nad Jezio- rem Zegrzyńskim sprawiły, że tereny te były chętnie wybierane przez ekipy filmowe. Przyjeżdżały tu prawdziwe sławy polskiego kina. Wśród filmów nakręconych w filmie obyczajowym „Dziura w jednym z odcinków „Na dobre w gminie Nieporęt można wy- w ziemi” (reż. Andrzej Kondra- i na złe” (reż. Jose Iglesias Vi- odrębnić te, do których jako ple- tiuk, 1970) oraz komedii roman- gil). Nad jeziorem w okolicy Ryni ner filmowy posłużyło Jezioro tycznej „Zakochani” (reż. Piotr powstał też fragment jednego Zegrzyńskie lub otaczające je Wereśniak, 2001). z odcinków serialu kryminalnego ośrodki wypoczynkowe. Jednym Warto wspomnieć o kome- „Kryminalni” (reż. Piotr Were- z najpopularniejszych obrazów dii „Co mi zrobisz jak mnie zła- śniak i inni, 2004-2008). tego typu jest komedia „Rejs” piesz” (reż. Stanisław Bareja, 1978), Przez wiele tygodni w swojej (reż. Marek Piwowski, 1970). Po- w której dyrektorowa Krzakowska bazie w Wólce Radzymińskiej ”sta- czątkowa scena filmu powstała przyjeżdża pociągiem na stację cjonowała” ekipa serialu „Czte- co prawda w Toruniu, ale dalsze w Zegrzu Południowym. Widocz- rej Pancerni i Pies” (reż. Konrad kręcono już na naszym jeziorze. ny jest peron, budynek dworca Nałęcki, 1970). To w gminie Nie- Akwen wybrali także twórcy fan- wraz z placem oraz zabudowania poręt powstały sceny do odcinka tastycznonaukowej, utrzymanej przy ul. Warszawskiej. Co ciekawe 17. „Klin” oraz 18. „Pierścienie”. w klimacie absurdu, komedii pociąg na stację wjeżdża nie od Baraki znajdujące się na osie- „Hydrozagadka” (reż. Andrzej strony Wieliszewa, tylko od stro- dlu wojskowym w Białobrzegach Kondratiuk, 1971). Tytułową za- ny Narwi. Kolejną komedią, która ucharakteryzowano tak, że zagrały gadką jest tajemnicze zniknię- powstawała w naszej okolicy jest wyzwalany przez załogę „Rudego” cie wody w Warszawie. W jej „Piłkarski Poker” (reż. Janusz obóz koncentracyjny w filmowym rozwiązaniu pomaga nieustra- Zaorski, 1989). Fragmenty filmu Kreuzburgu. Podobnie było z po- szony detektyw - superbohater nagrywane były w nieistnieją- jawiającym się w filmie mostem o kryptonimie “As”. Sceny do fil- cym już hotelu „Mazowsze”. Na- zwodzonym. Część scen zagrała mu kręcono w okolicy Białobrze- tomiast Dzika Plaża w Nieporę- przeprawa na rzece Rządzy w Ryni. gów i Zegrza. Zegrzyński most cie pojawiła się w jednej ze scen Ekipa filmowa zamontowała jedy- łukowy oraz fragment Zegrza Po- filmu „Skazany na bluesa” (reż. nie atrapy mechanizmów podno- łudniowego pojawiają się również Jan Kidawa-Błoński, 2005) oraz szenia konstrukcji. Od Ryni do Wól- Postacie: Krystyna Malinowska-Lerman został Komitet Budowy Ośrodka Zdro- (1935-2019) - lekarz medycyny, wia. Otwarcia nowej placówki dokonano społecznik, Honorowy Obywatel 27 września 1980 r. Cały okres pracy zawo- Gminy Nieporęt. dowej Pani doktor wypełniony był jedno- Krystyna Malinowska-Lerman urodzi- cześnie nieprzerwaną aktywnością spo- ła się w 1935 r. Ukończyła liceum im. Marii łeczną. W 1974 r. z jej inicjatywy powstał Konopnickiej w Legionowie, a następnie działający w ramach Polskiego Komitetu Akademię Lekarską w Szczecinie (dziś Pomocy Społecznej pierwszy w Polsce Pomorski Uniwersytet Medyczny). Zwią- Klub Seniora. Przedsięwzięcie to od sa- zana z Nieporętem była od 1962 r. Do- mego początku cieszyło się dużym zainte- kładnie 28 marca objęła stanowisko kie- resowaniem mieszkańców, którzy licznie rownika Ośrodka Zdrowia, jednocześnie przychodzili na organizowane spotkania. odbywając staż podyplomowy w szpitalu W zespole panowała wręcz rodzinna, w Nowym Dworze Mazowieckim. Specja- ciepła atmosfera. Seniorzy uczestni- lizowała się w pediatrii. Jak wspominała czyli w licznych wycieczkach zarówno po latach: Służba zdrowia to była nędza, do ciekawych miejsc w Warszawie, jak na jest przez mieszkańców z rozrzewnie- ośrodek zdrowia był w barakach. Pacjen- i w dalsze zakątki Polski. Pani doktor była niem i pogodnym uśmiechem na twarzy. tów przyjmowałam przy lampce naftowej, również członkiem Gminnej Komisji W podziękowaniu za jej służbę na rzecz bo nie było światła. Gdy kończyłam pracę Rozwiązywania Problemów Alkoholo- mieszkańców w 1997 r. odznaczona zosta- o 21, to nie było już autobusu. Po pracy od- wych. ła przyznanym po raz pierwszy tytułem wozili mnie do Zegrza saniami. Krystyna Malinowska-Lerman była ,,Honorowy Obywatel Gminy Nieporęt”. Przez lata walczyła o to, aby placówka jedną z najbardziej znanych osób w gmi- Pani doktor odeszła w wieku 84 lat, się rozwijała i odpowiadała potrzebom nie. Jej wiedza, doświadczenie, empatia, 9 lutego 2019 r. mieszkańców. W tym celu utworzony otwartość i serce sprawiły, że wspomina- Konrad Szostek 2 Nasza historia luty 2021 Kadr z serialu "Czterej pancerni i pies", reż. Konrad Nałęcki. Scenę nakręcono na terenie osiedla wojskowego w Białobrzegach. ki Radzymińskiej, na „betonówce” gowskim „Hasło Korn” (reż. Wal- terenie fortu ulokowano także wy- i leśnych drogach, kręcono po- demar Podgórski, 1968). Jest to rzutnię rakiet V-2 w 44. odcinku se- ścig za Gustlikiem i Honoratą, pierwszy w kinematografii PRL rialu „Czas honoru” (reż. Michał uciekającymi pięknym, general- obraz ukazujący od kulis pracę Rogalski, 2011). Miejsce to zostało skim mercedesem. Ponadto, mię- kontrwywiadu w zwalczaniu obcej ponadto wykorzystane przez twór- dzy stacją kolejową w Dąbkowiź- siatki szpiegowskiej na propagan- ców „Ojca Mateusza” (reż. Maciej nie a Wólką, przekopano drogę dowym tle wrogiej Polsce działal- Dejczer, 2014) w odcinku 155. Nie- w poprzek tworząc głęboki okop, ności zachodnioniemieckiej. daleko, przy dębie Jan Kazimierz, z którego Gustlik odpierał ataku- W noweli filmowej „Sobie powstawały też sceny do serialu jących Niemców. Po zakończeniu Król” (reż. Janusz Łęski, 1973) „Korona królów”. zdjęć droga została zasypana, ale główny bohater jadący do nowo Warto zaznaczyć, że w polskiej nigdy nie odtworzono jej betono- poznanej dziewczyny, przejeżdża kinematografii są filmy, których wej nawierzchni, przez co do dzisiaj samochodem ulicą Jana Kazimie- akcja rzekomo dzieje się za na- można bez trudu odnaleźć miejsce rza w Nieporęcie, po czym zostaje szym terenie. Przykładem może kręcenia tego fragmentu. Na po- zatrzymany przez patrol policji być „Zezowate szczęście” (Niepo- trzeby odcinka „Klin” powstała też stojący przy wiadukcie kolejowym. ręt, Zegrze) oraz „Vabank II czyli scena w kwitnącym sadzie, znaj- Jedzie również ulicą Wczasową riposta” (Zegrze). W rzeczywisto- dującym się na skrzyżowaniu dro- w Białobrzegach, a autostopowicza ści żadna ze scen nie powstała we gi Białobrzegi-Radzymin z drogą zbiera z Drogi Krajowej 61, gdzie wspomnianych miejscowościach. do Dąbkowizny. Nagrywano ją pod w oddali widać stalowy wiadukt W telegraficznym skrócie przed– koniec czerwca, więc konieczne linii kolejowej Legionowo-Tłuszcz. stawiłem Szanownym Czytelni- było ręczne przyozdobienie gałęzi Ten sam most, z przejeżdżającym kom produkcje filmowe i seria- w kwiaty. Do odcinka „Pierścienie” od strony Nieporętu pociągiem, wi- lowe powstałe na terenie gminy w lesie pod Rynią zaaranżowano doczny jest też w odcinku 4. „Przez Nieporęt. Mam nadzieję, że bę- szpital polowy. Za plener posłużył granicę” serialu „Przygody psa dzie to zachęta do ich obejrzenia też fort w Beniaminowie. Cywila” (reż. Krzysztof Szmagier, i zwrócenia uwagi na sceny kręcone Skrzyżowanie ulicy Jana Ka- 1970). Prawdopodobnie na terenie na naszym terenie. zimierza z ulicą Zegrzyńską oraz fortu w Beniaminowie powstała wjazd na most na Kanale Żerań- też większość odcinka 7. ”Niewy- Konrad Szostek skim pojawiają się w filmie szpie- pały” wspomnianego serialu. Na Ważniejsze źródła: 1. M. Pakuła, Plenery filmowe w powiecie legionowskim, „Rocznik Legionowski” 2017, tom X, 2. D. Wróbel, Deszcze niespokojne potargały sad, a my na tej wojnie...czyli pancerni nad Zalewem Zegrzyńskim, „Wieści Nieporęckie” 2013, nr 3 (104), 4 (108), 3. www.filmweb.pl. Nasza historia luty 2021 3 Serock KALENDARIUM Sławomir Jakubczak 1 lutego 1922 r. - Antoni Xię- żopolski, urodzony w Wieli- Niemiecka zbrodnia szewie, został mianowany pro- fesorem zwyczajnym i objął równocześnie kierownictwo Za- w Serocku kładu Budowy Lokomotyw Poli- techniki Warszawskiej. 1 lutego 1970 r. – wędkarze z Le- 28 lutego 1941 roku gionowa w grupie 300 członków Polskiego Związku Wędkarskiego Okrutna zbrodnia dokonana przez Niemców wzięli udział w akcji wyrąbywa- na Polakach 28 lutego 1941 r. w serockim wąwozie nia przerębli na Zalewie Zegrzyń- skim dla ratowania ryb przed wstrząsnęła mieszkańcami. Pamięć o niej żyje śnięciem pod lodem. do dzisiaj. W tym roku przypada 80. rocznica mordu dokonanego na 22 naszych rodakach. 3 lutego 1897 r. – w Brzesku w Małopolsce urodził się ppłk Serock doświadczał wojennych gdzie większość z nich straciła życie. Romuald Najsarek. Od 1936 r. okrucieństw od początku wrze- W dniu 8 października 1939 r. służył w Centrum Wyszkolenia śnia 1939 r. W dniu 5 września 1939 r. miasto Serock i gmina wiejska Ze- Łączności