MINISTERSTWO ŚRODOWISKA Zleceniodawca PAŃSTWOWY INSTYTUT GEOLOGICZNY Generalny Wykonawca Mapy Hydrogeologicznej Polski w skali 1 : 50 000 Przedsiębiorstwa Geologicznego we Wrocławiu PROXIMA S. A. 50-056 Wrocław, ul. Wierzbowa 15 OBJAŚNIENIA DO MAPY HYDROGEOLOGICZNEJ POLSKI w skali 1: 50 000 Arkusz KANIÓW (0572) Opracowała: DYREKTOR NACZELNY Państwowego Instytutu Geologicznego ................................ mgr Halina Bielecka upr. geol. Nr 050931 Redaktor arkusza: ................................ dr Marek Michniewicz upr. geol. Nr 021035 Państwowy Instytut Geologiczny Sfinansowano ze środków NARODOWEGO FUNDUSZU OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ Praca wykonana na zamówienie Ministra Środowiska Copyright by PIG & MŚ, Warszawa 2002 SPIS TREŚCI I. WPROWADZENIE .............................................................................................................. 4 I.1. CHARAKTERYSTYKA TERENU ...................................................................... 6 I.2. ZAGOSPODAROWANIE TERENU .................................................................... 8 I.3. WYKORZYSTANIE WÓD PODZIEMNYCH .................................................... 9 II. KLIMAT I WODY POWIERZCHNIOWE ................................................................... 11 III. BUDOWA GEOLOGICZNA ......................................................................................... 12 IV. WODY PODZIEMNE ..................................................................................................... 16 IV.1. UŻYTKOWE PIĘTRA WODONOŚNE .......................................................... 17 IV.2. REGIONALIZACJA HYDROGEOLOGICZNA ............................................. 21 V. JAKOŚĆ WÓD PODZIEMNYCH .................................................................................. 25 VI. ZAGROŻENIA I OCHRONA WÓD PODZIEMNYCH. ............................................ 29 VII. WALORYZACJA WÓD PODZIEMNYCH. .............................................................. 34 VIII. LITERATURA I WYKORZYSTANE MATERIAŁY ARCHIWALNE. ............... 38 Spis rycin zamieszczonych w tekście 1. Zestawienie wybranych składników chemicznych wód podziemnych piętra czwartorzędowego przyjętych do analizy statystycznej. 2. Histogramy liczebności i krzywe częstości kumulowanych wybranych wskaźników jakości wody piętra czwartorzędowego. 3. Położenie arkusza na tle fragmentu mapy obszarów Głównych Zbiorników Wód Podziemnych wg A.S. Kleczkowskiego. 4. Parametry oceny waloryzacyjnej głównych pięter i poziomów wodonośnych na arkuszu Kaniów 5. Waloryzacja głównych pięter i poziomów wodonośnych. Załączniki graficzne zamieszczone w części tekstowej Zał. 1.1 Przekrój hydrogeologiczny I-I’. Zał. 1.2 Przekrój hydrogeologiczny II-II’. Zał. 2 Mapa głębokości występowania głównego piętra wodonośnego. Zał. 3 Mapa miąższości i przewodności głównego piętra wodonośnego. Zał. 4 Mapa dokumentacyjna. Zał. 5 Wybrane warstwy informacyjne mapy głównego piętra wodonośnego. 2 Tabele załączone do części tekstowej Tabela 1a. Reprezentatywne otwory studzienne. Tabela 1b. Reprezentatywne studnie kopane. Tabela 1d. Inne reprezentatywne punkty dokumentacyjne umieszczone na planszy głównej (hydrogeologiczne otwory badawcze, otwory bez opróbowania hydrogeologicznego, inne). Tabela 2. Główne parametry jednostek hydrogeologicznych. Tabela 3a. Wyniki analiz chemicznych wód podziemnych wykonanych dla mapy – reprezentatywne otwory studzienne. Tabela 3b. Wyniki analiz chemicznych wód podziemnych wykonanych dla mapy – reprezentatywne studnie kopane. Tabela 4. Obiekty uciążliwe dla wód podziemnych. Tabela A. Otwory studzienne pominięte na planszy głównej. Tabela B. Inne punkty dokumentacyjne pominięte na planszy głównej (hydrogeologiczne otwory badawcze, otwory bez opróbowania hydrogeologicznego, inne). Tabela C1 Wyniki analiz chemicznych wód podziemnych – materiały archiwalne – reprezentatywne otwory studzienne. Tabela C5 Wyniki analiz chemicznych wód podziemnych – materiały archiwalne – otwory studzienne pominięte na planszy głównej. 3 I. WPROWADZENIE Arkusz Kaniów nr 572 Mapy hydrogeologicznej Polski w skali 1:50 000 został wykonany, w latach 2000-2002, w Dziale Hydrogeologii i Ochrony Wód Przedsiębiorstwa Geologicznego we Wrocławiu PROXIMA S.A. Opracowano go zgodnie z umową nr 2-00- 0083 zawartą z Państwowym Instytutem Geologicznym. Państwowy Instytut Geologiczny jest Generalnym Wykonawcą Mapy hydrogeologicznej Polski, realizowanej na zlecenie Ministerstwa Środowiska ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Arkusz mapy zrealizowano zgodnie z wymogami określonymi w Instrukcji opracowania i komputerowej edycji Mapy hydrogeologicznej Polski w skali 1:50 000, wydanej przez Państwowy Instytut Geologiczny w Warszawie w 1999 r. [28] oraz w późniejszych aneksach i informacjach dla wykonawców i redaktorów z lat 2000-2001. Celem mapy jest kartograficzne odwzorowanie warunków hydrogeologicznych, omówienie głównych, użytkowych poziomów wodonośnych, ich zasięgu, charakterystyki ilościowej i jakościowej, sposobów wykorzystania i zagospodarowania zasobów oraz zagrożeń wód podziemnych. Przeprowadzono również waloryzację wód podziemnych, którą ilustruje zamieszczona w tekście ryc. 5. Interpretację warunków hydrogeologicznych przedstawiono graficznie na trzech planszach tematycznych (plansza główna oraz zał. 2 i 3) i dwóch przekrojach hydrogeologicznych (zał. 1.1 i 1.2). Lokalizację wykorzystanych wierceń hydrogeologicznych i geologicznych podano na mapie dokumentacyjnej (zał. 4). Syntetyczne dane dotyczące otworów wiertniczych, studni kopanych, obiektów uciążliwych dla środowiska, wyników analiz fizykochemicznych wód itp., zawierają dołączone do części tekstowej tabele. Mapa hydrogeologiczna została sporządzona na podkładzie mapy topograficznej M 33-6-B arkusza Kaniów nr 572 w skali 1:50 000, w układzie współrzędnych 1942. Do opracowania arkusza wykorzystano materiały archiwalne zebrane w Banku Danych Hydrogeologicznych oraz w Centralnym Banku Danych Geofizycznych, w archiwach: Przedsiębiorstwa Geologicznego we Wrocławiu PROXIMA S.A., Państwowego Instytutu Geologicznego – Oddział Dolnośląski, Przedsiębiorstwa Badań Geofizycznych w Warszawie, w Wydziale Ochrony Środowiska Urzędu Wojewódzkiego 4 w Zielonej Górze i w Urzędach Gmin województwa lubuskiego. Wykorzystano również informacje uzyskane w czasie wizji lokalnej terenu. Materiałami podstawowymi do opracowania arkusza mapy były: - Dokumentacja zasobów dyspozycyjnych międzyrzecza Odry i Bobru w tym GZWP 149 i 301 [3], - Bilans wodno-gospodarczy wód podziemnych zlewni Nysy Łużyckiej wraz z wytycznymi dla warunków korzystania z wód dorzecza [27], - Mapa hydrogeologiczna Polski w skali 1:200 000 arkusz Gubin [10], - Atlas hydrogeologiczny Polski w skali 1:500 000 cz. I i II [24,25], - Szczegółowa mapa geologiczna Polski w skali 1:50 000 arkusz Gubin i Kaniów [7]. Szczegółowy wykaz wykorzystanych publikacji, map, dokumentacji, zamieszczono w rozdziale VIII. Przy sporządzeniu mapy pomocne były wyniki archiwalnych badań elektrooporowych. Wykorzystano je przy konstrukcji przekrojów hydrogeologicznych, określaniu zasięgu występowania poziomów wodonośnych oraz ich miąższości ze szczególnym uwzględnieniem stref kopalnych dolin i wcięć erozyjnych. W ramach prac terenowych sprawdzono lokalizację, stan techniczny, stopień wykorzystania wód podziemnych oraz zebrano informacje o obiektach uciążliwych dla środowiska wodnego. W maju 2001 r. przeprowadzono reperowe pomiary zwierciadła wody, które wykorzystano przy interpretacji warunków hydrogeologicznych. W celu określenia stopnia zanieczyszczenia wód podziemnych głównego, użytkowego poziomu wodonośnego pobrano w 2001 r. próby wody do analiz fizyczno-chemicznych – 10 ze studni wierconych i 5 prób wody ze studni kopanych. Opróbowano wody piętra czwartorzędowego i trzeciorzędowego. Analizy zostały wykonane w Laboratorium Wód Podziemnych przy Przedsiębiorstwie Geologicznym we Wrocławiu PROXIMA S. A. oraz w Laboratorium „Ekolab” w Swarzędzu. Materiałem wyjściowym do opracowania mapy były dane dotyczące 63 otworów studziennych, z których 39 uznano za reprezentatywne, 53 innych otworów wiertniczych (w tym 21 reprezentatywnych), 5 studni kopanych i 5 obiektów uciążliwych dla środowiska. Warunki hydrogeologiczne piętra czwartorzędowego i trzeciorzędowego rozpoznano na podstawie archiwalnych otworów hydrogeologicznych, wykonanych dla celów komunalnych, przemysłowych i rolniczych oraz licznych otworów kartograficznych 5 i poszukiwawczych za węglem brunatnym, a także badań regionalnych przeprowadzonych w ramach opracowania dokumentacji zasobowej międzyrzecza Odry i Bobru [3]. Zweryfikowano niektóre informacje pochodzące z Banku Danych Hydrogeologicznych. Opracowanie komputerowe mapy, w systemie INTERGRAPH, zostało wykonane w Przedsiębiorstwie Geologicznym we Wrocławiu PROXIMA S.A. przez Marka Jędrusiaka. I.1. CHARAKTERYSTYKA TERENU Położenie administracyjne, geograficzne, geologiczne, hydrogeologiczne i hydrograficzne. Zgodnie z podziałem administracyjnym obszar arkusza Kaniów należy do województwa lubuskiego. Obejmuje fragmenty gmin: - Gubin, z wydzielonym miastem Gubin, Krosno Odrzańskie, Bobrowice w powiecie krośnieńskim - Brody, Lubsko - w powiecie żarskim. Powierzchnia arkusza mapy wynosi 318 km2, a określają ją współrzędne geograficzne: 14o45’00’’ – 15o00’00’’ – długości geograficznej wschodniej 51o 50’00’’ – 52o00’00’’ – szerokości geograficznej północnej. Według regionalizacji zwykłych wód podziemnych B. Paczyńskiego [24] obszar ten znajduje się w makroregionie północno-zachodnim,