Dokumenty 22 Nr 1 1946 stycze ń 2, Warszawa. — Pismo Konserwatora Generalnego Minister- stwa Ku ltury i S ztu ki prof. Jana Zachwatowicza do konserwatora UWB w sprawie zabezpieczenia malowideł i sztukaterii w zabud owaniach monasteru w Su pra ślu. Oryginał, maszynopis. UW B 1944-1950, sygn. 2407, k. 44. Ministerstwo Kultury i Sztuki prosi Obywatela Konserwatora o jak najszybsze spowodowanie przykrycia dachu pałacu zabytkowego w Sup- ra ślu w celu zabezpieczenia malowideł oraz sztukaterii, które nara Ŝone na działanie atmosferyczne ulegaj ą zniszczeniu. Ministerstwo prosi Oby- watela Konserwatora o wykonanie zdj ęć fotograficznych plafonu w wy- mienionym pałacu w stanie obecnym i nadesłanie ich do Ministerstwa wraz z relacją o przebiegu robót zabezpieczaj ących. Zabezpieczenie wg nadesłanego w swoim czasie kosztorysu miało kosztować 290.000 zł, jednak konstrukcja dachu ma w tym kosztorysie charakter nie prowizoryczny lecz stały. Ze wzgl ędu na szczupło ść kredytów nale Ŝy opracowa ć projekt prowizorycznego zabezpieczenia dachem tylko tej cz ęś ci budynku, gdzie znajduje si ę plafon polichromowany. Z ramienia Pa ństwowej Pracowni Konserwacji Zabytków wysłany zostaje do Supra śla ob. Jankowski, który ma wykona ć zdj ęcia fresków z ruin cerkwi oraz zabezpieczenie malowideł na plafonie — plafon ten musi jednak w tym celu by ć zabezpieczony dachem. Ministerstwo upowa Ŝnia Konserwatora W ojewódzkiego do zu Ŝytkowania asygnowanych kredytów z § 11 oraz przewiduje specjalny kredyt na ten cel w lutym rb. Nale Ŝy wobec tego opracowa ć projekt i kosztorys na zabezpieczenie sali i poda ć preliminowan ą sum ę Ministerstwu, jednocze śnie zlecaj ąc wykonanie robót jako bardzo pilnych dla umo Ŝliwienia przyst ąpienia do zabiegów konserwatorskich. Konserwator Generalny P rof. dr Jan Zachwatowicz Nr 2 1946 stycze ń 13, Białystok. — Protokół zebrania inteligencji nale Ŝą cej d o PPR w Białymstoku w sprawie prowadzenia działalno ści w środowiskach inteligenckich. Oryginał, maszynopis. KW PPR w Białymstoku 1944-1948, sygn. 3/V/3, k. 33-34. Obecnych: 48. P orz ądek dzienny: 1/ zagajenie, 2/ praca Partii w śród inteligencji, 3/ dyskusja. Do punktu 1. Zabranie zagaił tow. Puszkiewicz. 23 Do punktu 2. Prelegent tow. Duma ński omówił wytyczne tow. Wiesława w sprawie zdobycia inteligencji, b ędącej poza nawiasem Partii i stronnictw, do współpracy w odbudowie Polski Demokratycznej, podkre ślaj ąc jak wielkie znaczenie ma ta kwestia dla naszej P artii w chwili, gdy jeszcze nie mamy własnej, pochodz ącej ze środowiska robotniczego i chłopskiego. Nast ępnie poruszył przegran ą akcj ę wci ągni ęcia młodzie Ŝy chłopskiej i robotniczej na studia do szkół wy Ŝszych w bie Ŝą cym roku szkolnym. Referent proponuje opracowanie na ten rok konkretnego planu, maj ącego na celu pobudzenie u robotników i chłopów zainteresowania nad swoim wykształceniem. Charakteryzuje cechy inteligencji, które s ą przeszkod ą do wst ąpienia w nasze szeregi, np.: pyszałkowato ść , zarozumiało ść , niewiara w powodze- nie nowych poczyna ń społecznych, obawa przed usuni ęciem ich w cie ń w dobie zaktywizowania si ę rzesz robotniczo-chłopskich w Ŝyciu pa ństwo- wym. Trzeba zastosowa ć atmosfer ę Ŝyczliwo ści do inteligencji bezpar- tyjnej. P artia powinna si ę zainteresowa ć spraw ą poprawy bytu materialnego inteligencji, która wykazuje zawsze pewn ą niezaradno ść w Ŝyciu codziennym i b ędzie wdzi ęczna tym, którzy przyjd ą jej z pomoc ą. Do inteligencji musi si ę podchodzi ć całkiem odmienn ą metod ą ni Ŝ do robotników i chłopów, bowiem jest ona przeczulona w przyjmowaniu agitacji stosowanej cz ęsto przez nas, jej si ę zdaje, Ŝe w naszej klasyfikacji społecze ństwa nie ma dla niej miejsca. T rzeba im wyja śni ć, Ŝe bez jej udziału demokracji nie zbudujemy, a Ŝeby mogli odczu ć sw ą pozycj ę. Złe warunki materialne wi ększo ści inteligencji w okresie przedwojennym powinny zdecydowanie pchn ąć j ą w nasze szeregi. Trzeba tylko zainteresowa ć si ę wszystkimi sprawami Ŝycia kulturalnego inteligenta, które s ą dla niego niezb ędne. Czy P artia nie mo Ŝe otoczy ć opiek ą zabytki przedhistoryczne w Ełku, Ŝeby zjednało [to] nam uczonych, widz ąc trosk ę P PR równie Ŝ i w tej dziedzinie. Sposoby do zjednania inteligencji s ą dwojakie: poprzez stron ę materialn ą i psychologiczn ą. P ropaganda przeznaczona dla inteligencji powinna być doskonale op- racowaną, gdy Ŝ s ą oni krytycznie usposobieni, wra Ŝliwi na wszystkie bł ędy j ęzykowe i logiczne, oprócz tego s ą źle do nas ustosunkowani. Prelegent wysłany do nich powinien włada ć dobrze j ęzykiem polskim, konieczn ą jest sprawa urz ądzania dysput, gdy Ŝ inteligenci s ą bardzo słabo uświadomieni społecznie (analfabetyzm socjalny). 24 Trzeba rozpocz ąć popularyzacj ę marksizmu w śród inteligencji. Jednym słowem mieli śmy dotychczas złe drogi podej ścia do inteligencji, które trzeba gruntownie zmieni ć. Natomiast je Ŝeli chodzi o nasz ą inteligencj ę wewn ątrz Partii, to jest wskazanym, a Ŝeby wi ęcej pracowa ć nad sob ą, gdy Ŝ nas cechuje tak zwany gazetowy styl, bez gł ębszego analizowania problemów. Białostocka gazeta powinna podawa ć konkretne wyniki zdobyczy na polu pracy, ni Ŝ by ć przeładowan ą sprawozdaniami z rozmaitych konferencji. Do punktu 3. T ow. Sawicka zabieraj ąc głos o świetla rol ę inteligencji w naszym Ŝyciu dziejowym, jej tendencje dostosowania si ę do warunków bytowania, „b ędącą mniej opłacaln ą, a doskonale si ę czuj ącą”. Nast ępnie przedstawia ró Ŝnice inteligencji w Polsce Centralnej i na Kresach. Musimy zdoby ć inteligencj ę do konkretnej pracy dla celów ogólno- pa ństwowych, szczególnie pobudzi ć masy nauczycielskie w Zw[i ązkach] Zaw[odowych]. Prócz tego trzeba podnie ść poziom tematów w gazecie białostockiej, zaprzesta ć rabunkow ą polityk ę wewn ątrz naszej Partii do naszej inteligencji, pchaj ąc j ą cz ęstokro ć do pracy nie b ędącej jej zamiłowaniem i najbli Ŝszym zainteresowaniem. Jeszcze raz zwraca uwag ę, Ŝe musimy opanowa ć doły zwi ązkowe nau- czycielstwa. Na zako ńczenie tow. Sawicka podaje projekt zało Ŝenia wy Ŝ- szej szkoły w Białymstoku. Z kolei zabiera głos tow. Łapot wykazuj ąc jak mało my ślimy nad od- cinkiem pracy w śród inteligencji, podkre śla nasze złe ustosunkowanie si ę do niej, pewn ą wrogo ść . Nam trzeba zdoby ć inteligencj ę niepartyjn ą, chwiejną, wyczekuj ącą czego ś. Musimy umiej ętnie dobiera ć prelegentów przeznaczonych dla agitacji w śród inteligencji. Nauczycielstwo nale Ŝy otoczy ć szacunkiem i opiek ą, i zwi ększy ć starania nad popraw ą jego bytu, gdy Ŝ tym post ępowaniem najbardziej zjednamy t ą grup ę inteligencji dla nas, ni Ŝ jak ąś agitacyjną mow ą. P owinni śmy poszuka ć nauczycieli ciesz ących si ę w śród swego środowi- ska autorytetem, a Ŝeby przez pozyskanie ich do Partii mogliby śmy roz- szerzy ć swe wpływy dla naszych pogl ądów i pracy demokratycznej. Ko- niecznym byłoby zainteresowa ć si ę w Białymstoku szkoł ą malarstwa, ich wystawą, wykazuj ąc dla inteligencji zainteresowanie mas robotniczych sztuk ą, która nie powinna by ć monopolem tylko dla tak zwanej wy Ŝszej sfery, ale całego narodu. T ak samo trzeba, Ŝeby Partia zainteresowała si ę Wydziałem Kultury i Sztuki 1. 25 Tow. Łaszewicz zwraca uwag ę na mało kulturalny tryb Ŝycia naszych towarzyszy, nie zwracanie uwagi na formy towarzyskie w codziennym obcowaniu, które b ądź co b ądź jest wa Ŝnym czynnikiem w zdobywaniu sobie ludzi. Nast ępnie rzuca pytanie, czy mamy lub staramy si ę o znajomo ść w śród nauczycielstwa. Tow. Rusnak porusza pokutuj ące szkodliwe mniemanie u niektórych partyjniaków, Ŝe ten kto przestrzega tryb higieniczny Ŝycia, to nie mo Ŝe by ć pepeerowcem, gdy Ŝ to jest prze Ŝytek bur Ŝuazyjny. Członek P artii musi zadba ć nad swoj ą kultur ą, higien ą i formami obyczajowymi itp. Tow. Orłowska uwa Ŝa, Ŝe czas ju Ŝ sko ńczy ć z demokracj ą niech ęci do inteligencji b ędącą spadkiem przeszło ści, w której widzieli śmy nieraz in- teligenta bezpo średnio nastawianego przez Rz ąd kapitalistyczny przeciwko nam. Musimy stworzy ć atmosfer ę przyci ągaj ącą! Trzeba szczególnie zainteresowa ć si ę aprowizacj ą nauczycielstwa, w któr ą powinien wgl ądn ąć tow. P ugawko. Referaty dla inteligencji mo Ŝe wygłasza ć robotnik, dobrze do tego przygotowuj ąc si ę. Na wst ępie powinien zaznaczy ć kim jest i co umie, Ŝeby rozładowa ć ewentualne drwiny z jego sposobu mówienia i utworzy ć atmosferę wzajemnego zrozumienia. Agitacj ę nale Ŝałoby przeprowadza ć faktami, na przykład sukcesy odbudowy przemysłu w województwie białostockim (nawiasem mówi ąc Komitet Miejski nie zainteresował się do tej pory produkcj ą na fabrykach, aby móc ten materiał przedstawi ć czy do prasy, czy w agitacji). Dnia 16 stycznia 1946 roku Stronnictwo Demokratyczne urz ądza odczyt na temat: „Rocznica wyzwolenia Warszawy”, na którym obecno ść naszych towarzyszy jest obowi ązkowa, aŜeby wzi ąć udział w dyskusji nad referatem. Tow. Orłowska wytycza konkretne zadania codzienne dla inteligencji. 1. Utworzenie Koła prelegentów dla inteligencji — z opracowaniem te- matów — pod kierownictwem tow. Duma ńskiego. 2. Uprawiać masowo polityczną robot ę przez nasz ą inteligencj ę b ędącą na stanowiskach admi- nistracyjnych, nie wstydzi ć si ę wykaza ć swej przynale Ŝno ści do P PR, aby mówi ć w imieniu Polskiej Partii Robotniczej. 3. Utworzy ć grup ę specjaln ą nauczycieli do pracy na terenie zawodowego Zwi ązku Nauczycieli P olskich i wśród nauczycielstwa w szkołach. 4. Utworzy ć grup ę lekarzy, za utworzenie odpowiedzialny tow. Menkes. 5. Zainteresowa ć si ę szkoł ą piel ęgniarek przy ulicy Lipowej, a Ŝeby w programie znalazły si ę referaty polityczne obrazujące nasz ą rzeczywisto ść demokratyczn ą. 6. Opracowa ć referaty przedstawiające 26 nasz stosunek do Zwi ązku Radzieckiego z wykazaniem gł ębokiego patriotyzmu naszego w trosce o przyszło ść narodu. Tow. Puszkiewicz zwraca uwag ę na to, Ŝeby śmy mogli zjedna ć inteli- gencję musimy zainteresowa ć si ę własnym wykształceniem, lecz niestety trudne warunki lokalowe a Komitetu Miejskiego PP R nie pozwalaj ą na prowadzenie ani kół dyskusyjnych, ani odczytów czy jakichkolwiek imprez kulturalnych podnosz ących świadomo ść pepeerowca.