GMINA GORZYCE ul. Sandomierska 75 39-432 Gorzyce tel. 15 836 20 75 www.gminagorzyce.pl Gmina Gorzyce powstała w ramach podziału administracyjnego kraju 1972 roku. Jest jedną z czterech gmin powiatu tarnobrzeskiego. Leży w północnej części województwa podkarpackiego. W skład gminy Gorzyce wchodzą miejscowości: • Gorzyce, • Furmany, • Motycze Poduchowne, • Orliska, • Sokolniki, • Trześń, • Wrzawy • Zalesie Gorzyckie. Miejscowości te należą do starodawnych osad powstałych na terenie Puszczy Sandomierskiej, w widłach Wisły i Sanu. Najstarszą z nich jest wieś Sokolniki założona w XII w. najmłodszą zaś Furmany powstałe XVIII w. Wymienione wsie są w większości osadami rolniczymi. Przemysł rozwinął się głównie w Gorzycach, jednak każda z miejscowości ma ciekawą i bogatą historię, powstałą na przestrzeni wieków. MIEJSCOWOŚCI GORZYCE są jedną z najstarszych osad dawnej Puszczy Sandomierskiej. Powstanie miejscowości datuje się na koniec XI w. lub początek XII w. Rodowód miejscowości sięga okresu wczesnopiastowskiego i należy umieścić ją wśród ludności zlokalizowanych wokół grodu sandomierskiego. Były to dobra najpierw książęce, potem królewskie należące do starostwa sandomierskiego obejmującego cały teren Puszczy Sandomierskiej. Początkowo znajdował się tu dworek i folwark książęcy służący księciu na krótki pobyt w czasie łowów. Około 1138 roku za przyczyną księcia Henryka Sandomierskiego we wsi została erygowana pierwsza parafia na terenie całej Puszczy Sandomierskiej. Parafia pw. Św. Franciszka Salezego i Andrzeja Boboli w Gorzycach Wg Jana Długosza w 1138 r. istniała zorganizowana działalność kościoła w miejscowości Gorzyce. Pierwotnie kościół zlokalizowany był na wzgórzu zw. „Pączek". Ostatni wzniesiony tam spłonął w 1794 r. W 1828 r. wybudowano nowy drewniany kościół na obecnym placu kościelnym, który spłonął w 1944 r. Dzisiaj istniejący kościół wzniesiono w latach 1947-50 dzięki staraniom ks. Adama Osetka, ówczesnego proboszcza i dziekana rozwadowskiego, wg projektu inż. Wawrzyńca Dayczaka z Jarosławia. Na zdjęciu dawna plebania usytuowana na wzgórzu zw. „Pączek", wzniesiona w końcu XVIII wieku, klasycystyczna, remontowana w 1954 r. i w latach 80-tych XX w. W okresie międzywojennym w ramach budowy Centralnego Okręgu Przemysłowego powstała w Gorzycach prywatna fabryka, której właścicielami byli inżynierowie z Warszawy z zakładów firmy Lilpop, Rau i Loewenstein, Erazm Mieszczański i Tadeusz Jaroszewski. Fabryka produkowała małe odlewy ze stopów aluminium dla przemysłu lotniczego (m.in. piasty kół do samolotów Łoś ), naczynia kuchenne i proste narzędzia rolnicze. Fabryka przybrała nazwę "Warszawska Odlewnia Metali Półszlachetnych". Po drugiej wojnie światowej zakłady znacjonalizowano i stały się Wytwórnią Sprzętu Komunikacyjnego. W wyniku prywatyzacji w 2001 roku WSK PZL stała się firmą Federal- Mogul. Federal-Mogul FURMANY Osada została założona przez rodzinę Tarnowskich w XVIII w. W latach 70. XX w. miejscowość rozwinęła się dzięki osadnictwu mieszkańców przybyłych i wywłaszczonych z terenów Jeziórka oraz rozbudowie Kopalni i Zakładów Przetwórczych Siarki „Siarkopol”. Dziś ze względu na swoje położenie jest atrakcyjnym miejscem do zamieszkania. Piękne tereny i przyroda to atuty Furman. MOTYCZE PODUCHOWNE To jedna z mniejszych miejscowości gminy. Wieś położona jest nad rozlewiskiem, będącym pozostałością dawnego starorzecza Sanu, a dzisiaj stanowiącym fragment potoku Sanna. Zachód słońca nad jeziorem w Motyczu Poduchownym ORLISKA Nazwa miejscowości pochodzi prawdopodobnie od siedliska Orłów, gnieżdżących się w tej części Puszczy Sandomierskiej. Powstanie osady datuje się na przełom XVIII/XIX w. Kościół w sołectwie Orliska. SOKOLNIKI To najstarsza miejscowość w gminie Gorzyce (1191 r). Nazwa wsi sugeruje, że zamieszkiwała w niej ludność, świadcząca usługi o charakterze łowieckim. Sokolniki to jedna z trzech największych wsi w gminie Gorzyce. Skwer świętego Jana Pawła II. Poziom wody z powodzi z 2001 r. został oznaczony na krzyżu. W 2010 r. woda przykryła figurę papieża i krzyż. TRZEŚŃ Pierwotna nazwa brzmiała Czeresznia, Czeresnia, a w XVI w. Trzesznia. Osada Trześń wzięła swoją nazwę od drzew – czereśni, w które w tym miejscu licznie występowały. Pierwszy dokument świadczący o istnieniu miejscowości pochodzi z 1302 roku. Miejscowość należała do rodu Tarnowskich. Spośród zabytków świeckich, które pozostały na terenie miejscowości należy wymienić dworek, spichlerz oraz budynku gospodarcze po folwarku rodziny Tarnowskich. Spośród obiektów sakralnych na uwagę zasługuje kościół parafialny zbudowany w latach 1893-1899, a erygowany w 1909 r. pod wezwaniem Świętej Rodziny. Z drewnianym dworkiem związana jest ciekawa historia, nawiązująca do 1809 r. W czasie bitwy rozegranej pod Wrzawami między wojskami Księstwa Warszawskiego, a oddziałami żołnierzy austriackich stacjonował tu sztab księcia Józefa Poniatowskiego, dowódcy polskich oddziałów. Rolę pisarza sztabowego pełnił młody wówczas Aleksander Fredro, który w Trześni otrzymał nominację na podporucznika. Obecnie dworek, jak i spichlerz leżą na prywatnej posesji. Posesji, na której tworzony jest przepiękny ogród, a obiektom przywracany jest dawny blask. WRZAWY Nazwa miejscowości Wrzawy jest jedyną nazwą własną występującą na ziemiach polskich. Istnieją różne wersje wyjaśniające pochodzenie nazwy sołectwa. Jedna z nich mówi, że została utworzona od nazwy osobowej „Wrzawa”, druga, że na miejscowość przeniesiona została nazwa wody, która „wrze i kotłuje się tworząc wiry i odmęty”, następną odnosi się do wielości ptactwa wodnego, które czyniło „wrzawę”- i stąd nazwa wsi. Pierwsze wzmianki o miejscowości pochodzą z XII w. Miejscowość okalają Wisła i San tworząc wyjątkowy mikroklimat, szczególnie pożądany dla rolnictwa i upraw warzyw strączkowych. Wiosną 1809 roku miała tu miejsce „bitwa wrzawska”. Wojska polskie liczyły około 7 tysięcy, austriackie około 18 tysięcy ludzi. W bitwie pod Wrzawami książę Józef Poniatowski dobrze wykorzystał teren i uczestniczył bezpośrednio w walce, mimo to na skutek przewagi wroga doznał porażki i musiał cofnąć się na prawy brzeg Sanu . Bitwa Wrzawska miała być ostatnią batalia, w której dowodził i brał udział wódz naczelny armii polskiej książę Józef Poniatowski. Miejsce „bitwy wrzawskiej” upamiętnia obelisk wzniesiony w XIX wieku ku czci poległych żołnierzy księcia Józefa Poniatowskiego. Stoi on na szczycie kopca porośniętego trawą – ufundowany został w 1879 roku przez Kaliksta barona Horocha – ziemianina, właściciela Wrzaw. ZALESIE GORZYCKIE W połowie XVI w. król Zygmunt August nadał Wojciechowi Pirockiemu, burgrabiemu zamku sandomierskiego, młyn z rolami we wsi Gorzyce. Zorganizowany w tym miejscu folwark dał początek nowej osadzie Zalesie. Punktem charakterystycznym dla Zalesia jest most kolejowy na rzece Wisła. Największym atutem zaś przyroda i piękne widoki na Góry Pieprzowe i Sandomierz. Parafia pw. Św. Franciszka Salezego i Andrzeja Boboli w Gorzycach Obecny kościół (murowany) został wybudowany w latach 1947-1950 dzięki staraniom ks. Adama Osetka. Parafia jest organizatorem koncertów organowych, które odbywają się w czasie wakacji, a także inicjatorem Przeglądu Piosenki Religijnej. Przy parafii pracują siostry ze Zgromadzenia Sióstr Świętej Rodziny z Bordeaux. Parafia obejmuje miejscowości: Gorzyce, Motycze Pod., Zalesie Gorzyckie. Parafia pw. Świętej Rodziny w Trześni Parafia erygowana pomiędzy 1302-1325. Obecny kościół wzniesiony w latach 1893-99 wg projektu arch. Jana Sas Zubrzyckiego, w stylu neoromańskim. Parafia obejmuje miejscowości: Trześń, Sokolniki, Furmany i Orliska. Parafia pw. Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski Parafia Wrzawy została erygowana w 1271 roku. Wydzielona z części parafii Gorzyce jako prywatna fundacja rodu Dębno, w którego posiadaniu był wówczas tzw. klucz wrzawski. Na terenie Gorzyc funkcjonuje 7 placówek oświatowych, w których organem prowadzącym jest gmina: - Samorządowe Przedszkole w Gorzycach, - Zespół Szkół w Gorzycach (Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II i Gimnazjum im. Jana Pawła II, - Szkoła Podstawowa nr 1 im. ks. Adama Osetka w Gorzycach, - Zespół Szkolno-Przedszkolny w Trześni, - Zespół Szkolno- Przedszkolny w Sokolnikach - Zespół Szkół we Wrzawach - Szkoła Podstawowa w Furmanach oraz Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych, którego organem prowadzącym jest Starostwo Powiatowe w Tarnobrzegu. Samorządowe Przedszkole w Gorzycach Zespół Szkół w Gorzycach Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II i Gimnazjum im. Jana Pawła II Szkoła Podstawowa nr 1 im. ks. Adama Osetka w Gorzycach Zespół Szkolno-Przedszkolny w Trześni Szkoła Podstawowa w Furmanach Zespół Szkolno- Przedszkolny w Sokolnikach Zespół Szkół we Wrzawach Na terenie gminy Gorzyce: • zameldowanych jest około 13.500 mieszkańców, • zarejestrowanych jest 659 podmiotów gospodarczych, • stopa bezrobocia to około 5%, • do 7 szkół i placówek oświatowych uczęszcza łącznie – 1526 uczniów, w tym: do przedszkoli i oddziałów przedszkolnych - 392, do szkół podstawowych - 785, do gimnazjów - 349, • działa 7 jednostek Ochotniczej straży Pożarnej, 5 z nich należy do Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego. Obszar gminy Gorzyce obejmuje 69 km, w tym około 5000 ha to użytki rolne. Na terenie gminy działa Tarnobrzeska Specjalna Strefa Ekonomiczna EURO-PARK WISŁOSAN. Rejon inwestycyjny Gorzyc w obszarze strefy to około 25 ha, z tego 21 ha to obszar zagospodarowany przez: Alumetal Gorzyce Sp. z o.o. – produkcja aluminium Press + Sintertechnik Sp. z o.o. – produkcja rdzeni solnych do odlewów aluminiowych AHC Polska Sp. z o.o. - obróbka metali, produkcja chemikaliów organicznych i nieorganicznych