,JOSUNE IRAOLA ETA XABIER BARANDIARAN 1111 Egun komunikabideetan puri-purian daude tertuliak. Eta solaskideak oso gutxitan dira gazteak. Josune eta Xabier, ordea, biak dira gazteak, eta biek ikasketa berberak egin dituzte Bilbon. Beno, Xabierrek bukatu ditu, Josunek oraindik ez. Xabier, EuskoJaurlaritzaren beka baten laguntzarekin, «Gazteek erakundeekiko dituzten jarrerak» doktoradutza-tesia egiten ari da Zientzia Politikoak amaitu ostean. Josune Soziologia ere amaitzen ari da. Biekdute, irailaz geroztik, solaskide bera EuskadiIrratiko «Goizean Behin»saioan, Ramon Labayen Kultura Sailburu-ohia eta HABErensortzailea. Solasaldiko gaiak / Jaime Otamendik aukeratzen ditu, gizarteko gaiak gehientsuenetan, I politikari buruzkoak - ekonomiazkoak ez horrenbeste- eta normalean ""'\ \ egun-egungoak. Gai batzuetan antzeko iritziakdituzte, baina beste batzuetan, -unibertsitatea, 0,7a...- ez: «Alde batetik, Ramon Labayen asko bizi izandakoa da, edozeri erantzuteko prest dago, eta Xabierrek, berriz, izugarri daki, asko lantzen ditu erantzunak, eta bi «rnonstruo»horien aurrean sentitzen naiz...segun ze gai den, motz...Baina neure mugak onartuta, saiatzen naiz neure iritzia ematen» esan digu Josunek. - - Xabierrek beste irrati batean ere egiten du behar, «Segura Irratian».Astearen Harian irratsaioa egiten du asteburuetan, garai batean Hamaikak eta bi egiten zuen bezala. Ekainera arte arituko dira EuskadiIrratian. Ezdakite irailean jarraituko duten: «Azken boladan duda asko izan ditut, ze itzal dut nik hor aritzeko?...» bota digu Josunek. Xabierrek, aldiz, tesia egiten segituko du, EKAko14-16 urte bitarteko gaztetxoen jarrerak aztertzen. EGUN.- Gaur egun. Hoy dTa. KULTURASAILBURU-OHI.- Ex• BEHAR.- Lana. Trabajo. PURI-PURIANEGON.- Estarmuy de Consejero de Cultura. BOLADA.- Denboraldia. moda. GIZARTE.- Sociedad. Temporadci SOLASKIDE.- Solas+kide. Hizketa- EGUN-EGUNGOA." De ITZAL.- Izena. Prestigio.. -lcquno. Contertulio. actualidad. ERAKUNDE.- lnstltuclon. LAN.DU.-Jorratu. Trabajar, JARRERA.- Portaera, jokabidea. elaborar. ·Actitud. · SAIATU.- Ahalegindu. lntentar. 2 IDEA IKUSMIRAN Josune Iraola eta Xabier Barandiaran idJ . 2 ERREPORTAIA Euskararen jarraipena [!I . 4,5 ELKARRIZKETA Mercedes Bar6: «Askotan etxeko barrunbean nor bizi den ere ez dakizue» 111 . 6,7,8,9 ERREPORTAIA Azaleko ileak kentzen rJ, . 10,11 LABURRAK 11 .....................· . 12 ERREPORTAIA Haurtzaro latza Pakistanen il.J . 13 BAI, ESAN I]] ........................................................................................... , 14,15 ELKARRIZKETA Pedro Mari Valencia: «Urte betean erdaldun hutsa euskaldundu» IIJ . 16,17 PORRUSALDA ····························································································18 Juan Inazio lztueta oroituz QJ . 19,20,21 ............................................................................................ 22 ............................................................................................ 23 ,,,,, . 24 ZOKOMIRAN Bernardo Estornes: «Batzuek gure entziklopedia ez zela sekula bukatuko zioten» [I) . 25,26,27 ERREPORTAIA Kotxe isileta garbiak kalean? llJ . 28,29 EZETZASMATU f3 ............................................................................................ 30,31 ABESTIA Urruti nire menditik 11.J . 32 ERREPORTAIA Gure gerezi gozoak IIJ . 33,34,35 IPUINA Heien (Patxi Zubizarreta) !]] . 36,37 JOLASEAN 38,39 ZINEA Zineman ere bidaia da garrantzitsua . (Begona del Teso) I]] . 40,41 KOMIKIAK Gamin, Surfin Usa, Istripu ostean, Antxon (A.Pecharro- man, A.J.Jimenez, P.Gonzalez, J.L.Diaz de Corcuera). 42,43,44,45 SOLUZIOAK ····························································································46 HOROSKOPOA ····························································································47 HABE MAILAKA IRAKURRI Irakurle hori: Dagoeneko badakizu aldizkari honetako erreportaiek eta zenbaki bat dutela artikuluen zailtasuna adierazteko. Beraz, eta HABErenprogramazioa oinarri, zailtasun-mailak lil l1JII]) @ zenbakiak ipiniz adierazten jarraituko dugu. Dena den, ez nahastu programazioaren urratsekin. © Autonomi Elkarteko Ad• IRARKOLA: ministrazio Orokorra: HABE. Artes Graficas Tel. (943) 41 26 00 Rontegui S.A.L. Faxa: (943) 41 26 01 LEGEZKOGORDAILUA: HAD!Helduen Alfabetatze eta BerreuskalduntzerakoErakundea ERREDAKZIOA: Bl-2251/81 Erakunde Autonomiaduna lnokl Ugalde ISSN:0212-6788 F.A.E. lon Imanol Iturrioz MARRAZKIGILEA: Enrike Larrarte AZALEKOARGAZKIA: Xabier Elgezabal 3 EPO·-- EUSKARAREN JARRAIPENA ... 111 «EuskararenJarraipena» liburua laster kalean egongo zela adierazi genuen 245. zenbakian. Eta eskuartean daukagu, liburu mardula eta mamitsua benetan. Bertan aipatzen denez, estrainekoz Euskal Herri osoko -EAE, Iparraldea eta Nafarroa- azterketa soziolinguistikoaren berri ematen du lan honek, datuz, irudiz eta iruzkinez ederki hornitua. Liburua Eusko Jaurlaritzako Kultura Sailaren Hizkuntza Politikarako Sailordetzak argitaratu badu ere, Nafarroako Gobernuko Hizkuntza Politikarako Zuzendaritza eta Iparraldeko Euskal Kultur Erakundea ere Jaurlaritzarekin elkarlanean aritu direla esan behar da. Biondorio nagusiatera ditu gertatzen ari dela euskararen jarraipenari eusteazgain, Mari KarmenGarmendia Kultura erabilera sustatzekopolitikarikez euskarazhitzegiten baitugu sailburuakikerketa aztertu dagoen tokietan. Bestetik, horretarako baldintza egokiak ondoren: «Batetik,euskararen askotan aurkakoa esan bada ere, ditugunean». aldeko hizkuntzapolitikarik euskaldunokgeure hizkuntzari dagoen tokietan euskarasendotu leialtasunhandia diogula Liburuan 199ln egin zen lehen edo berreskuratzenari den egiaztatu da, familiaren bidez soziolinguistikakoinkestaren bitartean, alderantzizkoa euskararenbelaunez belauneko emaitza nagusiakeskaintzendira HIZKUNTZA GAITASUNA Euskaldun elebakarrak / 1 11 Erdal elebidunak ~~ . 11 o/o70 - ' Erdaldun t/~r..I elebakarrak Elebidun I~ J [t:fA'Fllll orekatuak Euskal ~~· elebidunak Elebidun hartzaileak MARDUL- Handia, ederra. SUSTATU.- Eragin,akuilatu. EMAITZA.- Emaria,ondorena. MAMITSU.- Mami+tsu. Estimular. Fruto,resultado. Substancioso. EGIAZTATU.- Frogatu.Comprobar. BENETAN.- Zinetan,egiatan. BELAUNEZ BELAUN.- De ESTRAINEKOZ.- Lehenengo aldiz, generaci6n en generaci6n. lehendabizikoz. IRUZKIN.- Adierazpena. Comentario. HORNITU.- Apaindu. Dotar, 4 enriquecer. SENDOTU.- Indartu. Fortalecer. euskaraz, gazteleraz eta frantsesez. Inkesta horretan HIZKUNTZA GAITASUNA Pirinioen bi aldeetako 5.000 euskaldun eta erdaldunek baino gehiagok parte hartu zuten. Ikerlanean hizkuntz gaitasunaz gain, erabilera eta jarrerak ere 2~. aztertu dira: 1''""""i100 • Gaitasuna: EuskalHerriko iiiiD"I 37.s00 43.3_0p 1'4.800_ bizilagunetan "lo la euskaldun 41•,70 t ~:S'B ?5,33 59,47 6~.7:4 elebakarra da, %21,39a 13.~Q 6.900 ~ §.7QQ, ~1QQ 15,94 elebiduna, %7,7la elebidun 3,23 4:0.4 1 22;9'i hartzailea, eta %69,9la erdaldun 10.'Z0p 20.100 s·.~00 ~.§QO elebakarra. 2,5il' 1(77 2:1.~8 g7,30 • Erabilera: Euskaldunok g.~00 leialtasun handia diogu euskarari. ~·s;s0 • Jarrerak: Bizilagunikgehienak 1•.800 euskararen erabilera sustatzearen alde daude. Oharra: Liburua salgai badago ere, EuskoJaurlaritzak eta Nafarroako Gobernuak liburuaren laburpena doan banatzen dute. Eml:imsrm J11mri'pr1111 -~ IA'Canth11drl1ttl t!rl Emlm11 ·'1I "' c•.,,;,,;,; ,, 1.,,,,,., •••1" ETXEKO ETA LAGUNARTEKO HIZKUNTZA ERABILERA 0 Famn!an euskaraz, EUSKARAREKIKO INTERESA lagunartean erdaraz ETA·JARRERA (la) beu erdaraz Aldeko jarrera eta interes handia edo nahikoa Aldeko jarrera eta interes txikia (245. zenbakian, Bai esan sailean, azaldu zen ingurunearen araberako euskararen erabileraren taula) Ez aldeko ez aurk~~~f~{~~~~ handia edo nahikoa Osoaurkako jarrera eta inolako Interesik ez • Ez aldeko ez aurkako ~ jarrera eta Interes ~-,····~-A inolako txikia interesik ez JARRERA.- Portaera...Actitud. ELEBAKAR.- Ele+bakar. Morrolinque, Eraberean elebidun. LABURPEN.- Labur(tu)+pen. Resumen. Eraberean: luzapen. DOAN.- Dohainik, debalde. Gratuitamente 5 IZK Kuboko Vara etorri da oroin b~urre MERCEDES BARO: «Askotan etxeko barrunbean nor bizi den ere ez dakizue» 11J Mercedes Bar6 Valero orain dela bi urte etorri zen Kubatik EuskalHerrira. Donostiako Anorga Txiki auzoan bizi da bere senar euskaldunarekin eta hamalau urteko alabarekin. Emakume ikasia da bera, eta auzoan errotu nahi duena. Gizonekin ez omen du arazorik; nahikoa erraz onartu dute. Baina emakume lagunik ez dauka oraindik. Elkarrizketahonetan, kanpotar -kubatar eta espainiarra dela diote bere agiriek- baten ikuspuntua ezagutu nahi izan dugu: nola ikusten gaituzten, geure artean nolako arazoak dituzten ... Gure hoztasunak eman dio atentzioa: «Askotan etxeko barrunbean nor bizi den ere ez dakizue. Eta hori ez da ona. Harremanak oso hotzak dira». HABE.- Zer egiten zenuen Kuban hona etorri aurretik? MERCEDESBARO.- Hotel batean lan egiten nuen, jatetxeko zerbitzari, Varaderon. Varaderokoa omen da munduko hondartzarik luzeena. Baina nik bestelako ikasketak ditut, eraikuntzako teknikaria naiz. Eta mekanografia eta ingelesa ere ikasi nituen han. Soldaduzko ere egin nuen. Emakumeak ez daude behartuta, baina denean parte hartzea gustatzen zait. H.- Jende askok egiten al ditu han unibertsitateko ikasketak? M. B.- Bai. Askok. Mediku• -mordoa daukagu, injinariak, teknikariak, arkitektoak ... Orain, ordea, arazoak ditugu Estatu Niri ez zait zurikeriatan ibiltzea gustatzen. Beltza naizelako gustukoa ez Batuen blokeoarekin. banaute, esan dezatela garbi eta kito. ERROTU.-Sustraitu. Enraizar. HOZTASUN.- Frialdad. ATENTZIOAEMAN.- Llamar la atenci6n. ERAIKUNTZA.-Construcci6n. 6 H.- Nola ezagutu