Nr. 1, januari 2001 De molen en de dijk De twintigste Molen - contactdag van De Hollandsche Molen Vier meter molenlandschap 3a Maandblad over molens en hun opvolgers 4de jaargang, nr. 1 Inhoud pagina Molens Actueel 3 Column: Wvdl’s retroperspectieve bui 9 De molen en de dijk 10 COLOFON J.S. Bakker Vier meter molenlandschap - (3a) 13 Redactie & administratie: J.S. Bakker Moerdijkstraat 39 2751 BE Moerkapelle, Tel./fax: +31 (0)79-5931303 Zoeker 20 E-mail adres: [email protected] Ambacht: Luchten, tochten en ventileren 21 Verschijning: elf maal per jaar, als regel op de eerste woensdag van de De twintigste Molencontactdag van De Hollandsche Molen 22 maand. Gedurende de maanden juli en augustus verschijnt Willem Roose één gecombineerd nummer Uitgave: Najaarsvergadering Ambachtelijk Korenmolenaarsgilde 26 De 'Molenwereld' is een uitgave van de Stichting Molenwereld Willem Roose Benedenrijweg 521 2987 VA Ridderkerk Tel.: 0180-411018 Uitgever: dhr. Sj. J. Veerman Redactioneel Neptunushof 28 2931 XS Krimpen a/d Lek Tel.: 0180-524509 Dit nummer opent de vierde jaargang. Ook in 2001 hopen we op E-mail adres: [email protected] een productieve samenwerking tussen lezers en redactie. Zeker voor Eindredacteuren: wat betreft de nieuwsvoorziening is de redactie afhankelijk van de dhr. J.S. Bakker medewerking vanuit het veld. Die nieuwsvoorziening is meer dan al- Moerdijkstraat 37 2751 BE Moerkapelle, leen ‘nieuws’ U vestigt daarmee ook de aandacht op allerlei meer Tel/fax 079-5931303 E-mail adres: [email protected] en minder gewenste praktijken waarmee anderen hun voordeel dhr. W.A. Roose kunnen doen. Het molenwereldje is te klein om langs elkaar heen te Vest 65 2801 VE Gouda werken. Niet alleen de mensen, maar ook de molens zelf zijn gebaat Tel.: 0182-522041 bij goede communicatie. E-mail adres: [email protected] We zijn op de wereld om elkaar te helpen is een cliché. Het beroerde Advertenties: van clichés is dat ze vaak zo afgezaagd zijn dat hun in oorsprong J. Ottevanger kernachtige boodschap niet meer overkomt. In dit geval: wilt u met Molenviergang 2 2761 BK Zevenhuizen een molen, met molens wat bereiken dan kunt u dat als regel niet al- Tel.: 0180-638180 / Fax: 0180-638179 E-mail adres: [email protected] leen af. De heer Van der Flier, oud-voorzitter van De Hollandsche Mo- len, heeft die Vereniging ooit eens een ‘Gideonsbende’ genoemd, Abonnementen: het begrip van Bijbelse oorsprong voor een (te) kleine groep die Tel.: +31 (079)-5931303 (na 18.00 uur) / Fax: +31 (079)-5931303 door gezamenlijke krachtsinspanning het onmogelijk geachte be- Nederland ƒ 97,50 per jaar (incl. 6% BTW) reikt. De Molenwereld wil in 2001 op haar terrein daartoe bijdragen, (Leden van de Vereniging 'De Hollandsche Molen', maar ook wij kunnen het niet alleen... het Gilde van Vrijwillige Molenaars en het Ambachtelijk In dit nummer van de Molenwereld wordt uw aandacht gevraagd Korenmolenaarsgilde betalen ƒ 95,-) voor de wisselwerking tussen een dijk en een molen. Daarbij gaat het België: 1850 Bfr per jaar (incl. 6% BTW) Overige landen op aanvraag niet alleen om het verleden, maar ook hoe je de erdoor ontstane problemen oplost. Daarnaast doet Willem Roose verslag van een De abonnementsprijs dient bij vooruitbetaling te worden tweetal bijeenkomsten van molenorganisaties. Er is meer noodzake- voldaan. lijk dan alleen maar draaien voor een molen. En daar komt veel bij Abonnementen kunnen op ieder gewenst moment ingaan en worden automatisch verlengd tenzij een abonnement kijken dat allemaal vragen oproept. uiterlijk 1 december van het lopende abonnementsjaar Verder is als middenplaat de derde aflevering van het Zaanse pano- schriftelijk wordt opgezegd rama anno 1915 opgenomen, met natuurlijk weer een uitvoerige be- De in het lopende abonnementsjaar (van januari t/m schrijving van meer en minder bekende zaken van bestaande en december) reeds verschenen nummers worden na ontvangst van het abonnementsgeld direct toegezonden, verdwenen Zaanse molens. JSB indien nog voorradig Afsluitdatum van de kopij voor het februarinummer van de Molen- Prijs losse nummers: in Nederland ƒ 12,50; in België 250 Bfr wereld: 12 januari 2001; kort nieuws (Molensactueel) mag een (exclusief porto) weekje later.- Donateurs van de Stichting Molenwereld ontvangen het blad gratis bij een minimum-donatie van ƒ 125,- Op schenkingen en legaten aan de Stichting Molenwereld is In aansluiting op de foto van de voorpagina het openvoorkeuve- artikel 24 lid 4 van de Successiewet van toepassing lens van de molen van Nijeveen. De steunder met windpeluw en Bankrelatie: halssteen zijn verwijderd. Waardoor de tandkrans van de zelfkrui- Voor Nederland: Postbank 4506935 / Rabobank 3750.30.867 ing goed zichtbaar is (foto André Nibbelink). Voor België: Postcheque 000-1746998-28 Bij de omslag voorzijde: Al zijn de molens in grote lijnen hetzelfde Kopij: Zenden aan de redactie van de Molenwereld, gebleven, de arbeid van de molenmaker is ingrijpend veranderd Moerdijkstraat 39, 2751 BE Moerkapelle door intree van nieuwe technieken en hulpmiddelen. Desondanks komt het nog altijd aan op specialistisch vakmanschap en precisie, Lay-out en Druk: zoals hier nij het herstel van een voeghoutkop aan de molen van Vis Offset, Alphen aan den Rijn Nijeveen. (foto Ivan de Boer). ISSN 1387-2974 Bij de omslag achterzijde: De Waterloosmolen bij Rijpwetering in vol © COPYRIGHT 2001 Stichting Molenwereld Moerkapelle bedrijf. Half november vorig jaar herleefden hier oude tijden, toen Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt op welke wijze dan ook zonder de molen in de strijd tegen de wateroverlast in de polder voluit voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever meedeed. En dan te bedenken dat de tijd niet heel erg lang achter ons ligt, waarin met de Waterloosmolen ‘geen land was te bezeilen’ (foto Jeroen van Dijke). MOLENS ACTUEEL Informatie bestemd voor deze rubriek: schriftelijk: Molenwereld, Moerdijkstraat 39, 2751 BE Moerkapelle, fax 079-5931303 telefonisch: W. Roose, tel. 0182-522041 E-mail adres: [email protected] De stenen molen van Bellingwolde, een voor Groningen zeldzaam molentype. Het klassieke beeld van een stilgezette molen die in verval raakt is nu wel achterhaald. Ook molens waarvan werd verondersteld dat ze in een ‘veilige ha- ven waren aangeland’ kunnen het soms nog zwaar voor hun kiezen krijgen. De stelling hangt met stalen kabels aan de lange spruit! (foto H. Noot, 17 juni 2000). Molens te Bellingwolde en Veelerveen opgeknapt Na jaren van verpaupering, kan eindelijk Veldkamps Meuln te Bellingwolde worden opgeknapt. De Rijksdienst voor de Monu- mentenzorg heeft onlangs de beschikking afgegeven aan de gemeente Belling- wedde, eigenaar van de molen. De bijna 150 jaar oude molen verkeert al lange tijd in zeer slechte staat van onderhoud. Door vallend gesteente en een op instorten staande stelling, was een gevaarlijke situ- atie ontstaan rond de molen waardoor deze met hekken is afgezet. Het speciaal door buurtbewoners opgerichte actieco- mitè Behoud Veldkampsmeuln heeft eind 1999, tijdens een commissievergadering, negenhonderd handtekeningen aan de burgemeester overhandigd in een poging de molen versneld van de ondergang te De molen van Veelerveen staat met redden. De restauratie, die enkele tonnen kale roeden, maar hij zal dit leed snel gaat kosten, wil de gemeente zo snel mo- te boven zijn. gelijk in gang zetten. (foto H. Noot, 17 juni 2000). Er is ook goed nieuws te melden over Nie- mans Meuln te Veelerveen. Deze acht- westkant van de molen, aan de overzijde kante stellingmolen, welke inmiddels ook al van het Noord-Willemskanaal, gekapt kun- weer enige tijd met kale roeden staat te nen worden. Dit vanwege de windvang. Verder verzoeken de molenaars om bij de wachten op betere tijden, zal in 2001 ge- Verder zal overleg met Rijkswaterstaat/Wa- restauratie een (draaibare) wervel onder restaureerd worden. H. Noot. terschap en eventueel Shell plaatsvinden de koningspil aan te brengen, dit om bij omtrent het verwijderen van de bosscha- zwakke wind de molen onbelast te kunnen ges aan de noordzijde van de molen tus- laten draaien. H. Noot. Biotoopproblemen Witte Molen sen het benzinestation van Shell en de mo- te Glimmen len, dit vanwege de windvang en overlast (homo-ontmoetingsplaats). Er zal een be- Nieuwe bestemming voor De vrijwillige molenaars P. van Tongeren en stek voor De Witte Molen opgesteld wor- sarrieshut Leermens H. Noot van poldermolen De Witte Molen den, dit in verband met de eventuele mo- te Glimmen, hebben in overleg met Mo- gelijkheid om in een van de komende jaren Accijnzen waren in het voorbije eeuwen lenstichting Gorecht besloten om actie te in aanmerking te komen voor subsidie (via een van de belangrijkste inkomsten van de ondernemen inzake de biotoopproblema- de Dienst Landelijk Gebied). overheid. Onder die accijnzen springt die tiek. Vooral de kap en de roeden zijn toe aan op ‘t gemaal er uit; te weten op meel voor Reeds sinds jaren is er vanuit de zuid- en restauratie. Vrijwillig molenaar Piet van Ton- menselijke consumptie. Deze belasting zuidwesthoek sprake van ernstige windbe- geren wil de stroomlijnneuzen vervangen werd via de molenaars geheven. De lemmering door hoog opgaand ge- zien voor fokwieken omdat hij van mening hoogte van de belasting en het systeem boomte. is dat dit systeem bij een door bomen ver- vraagt als het ware om knoeierij. Door het In overleg met de eigenaar (Rijkswaters- stoorde windtoevoer sneller zal aanlopen. aanstellen van controleurs (cherchers, ver- taat) en de gemeente (Tynaarlo) zal nage- Zijn mening zal te zijner tijd als aandachts- gelijk rechercheur) probeert men dit tegen gaan worden of de bomen aan de zuid- punt bij de bestekbesprekingen worden te gaan. In Groningen wordt dit cherchers meegenomen. 4de jaargang 2001 nr. 1 3 museumbestemming voor de Oudheidkun- dige en Cultuurhistorische Stichting Fivelgo. MOLVolgens EBicker CaartenN (De molen in onsS volksleven, Leiden 1958) zijn in GroningenACTUEEL meerdere sarrieshutten bewaard geble- ven, maar de combinatie molen-sarrieshut is in de meeste gevallen verbroken door het verdwijnen van de molen; dat geldt helaas ook voor de Leermenster Molen.