GAZİ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR ÖĞRETMENLİĞİ ANABİLİM DALI KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ’NDE BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR SİSTEMİNİN YAPISAL ANALİZİ DOKTORA TEZİ Hazırlayan Serhat DENİZ Ankara Ekim, 2012 GAZİ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR ÖĞRETMENLİĞİ ANABİLİM DALI KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ’NDE BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR SİSTEMİNİN YAPISAL ANALİZİ DOKTORA TEZİ Serhat DENİZ Danışman: Yrd. Doç. Dr. Fatih YENEL Ankara Ekim, 2012 JÜRİ ONAY SAYFASI Serhat DENİZ’in “Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde Beden Eğitimi ve Spor Sisteminin Yapısal Analizi başlıklı tezi 31 EKİM 2012 tarihinde, jürimiz tarafından Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenliği Anabilim Dalında Doktora Tezi olarak kabul edilmiştir. Adı Soyadı İmza Başkan : Prof. Dr. A. Azmi YETİM ............................. Üye : Prof. Dr. Temel ÇALIK ............................. Üye (Tez Danışmanı): Yrd. Doç. Dr. Fatih YENEL ............................. Üye : Yrd. Doç. Dr. Tekin ÇOLAKOĞLU ............................. Üye : Yrd. Doç. Dr. Hakan SUNAY ............................. ÖNSÖZ Bu çalışmaya merhum Sayın Prof. Dr. Faik İmamoğlu’nun Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti gençliğine yeni bir kaynak yaratacak bir çalışma olacağı önerisi ile başladım. Öğrencilik hayatım boyunca bir hoca öğrenci ilişkisinden daha fazla baba oğul ilişkisi içerisinde olduğum hocama doktora çalışmamın bittiğini gösteremediğim için çok üzgünüm. Bu çalışmada benden hiçbir yardım ve fedakârlığı esirgemeyen tez danışmanım Sayın Yrd. Doç. Dr. Fatih Yenel’e ve Prof. Dr. A. Azmi Yetim’e sonsuz teşekkür ederim. Tez içerisinde yer alan mülakat çalışmama katılan tüm katılımcılara mülakatı cevaplamak için bana ayırdıkları zaman ve verdikleri içten, samimi cevaplar için, teşekkür ederim. Tez çalışmamdaki araştırmalarım devam ederken beni hiç yalnız bırakmayarak benden fedakârlığını esirgemeyen sevgili eşim Ayden’e ve tez sürecinde zamanlarından çaldığım canım oğullarım Ege ve Kuzey’e sevgilerimi sunarım. Ayrıca tezimin yazım aşamasında yardımcı olan Dr. Mustafa Yaşar Şahin’e ve Halil Sarol’a teşekkür ederim. Tüm tahsil hayatım boyunca maddi ve manevi olarak benim yanımda olan aileme, özellikle babam Gülay Deniz’e ve tezimi yazarken bana yardımcı olan herkese teşekkür ederim. Serhat DENİZ Prof. Dr. Faik İmamoğlu anısına... ÖZET KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ’NDE BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR SİSTEMİNİN YAPISAL ANALİZİ DENİZ, Serhat Doktora, Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenliği Anabilim Dalı Tez Danışmanı: Yrd. Doç. Dr. Fatih YENEL Ekim – 2012, 168 sayfa Bu araştırma, KKTC’de Beden Eğitimi ve Spor Sisteminin alanının paydaşları perspektifinden yapısal analizinin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. Okul sporlarında geçmiş yıllara göre katılımın ve başarı oranının düşmesi, beden eğitimi derslerinin verimliliğinin azalması ve spor yönetimindeki istikrarsızlık, beden eğitimi ve spor yönetimi sisteminin analiz edilerek, sorunlarının tespit edilmesi gerekliliğini ortaya çıkarmıştır. Bu araştırma, elde edilen verilerin çözümlenmesinde kullanılan teknikler açısından nitel bir çalışmadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak araştırmacı tarafından geliştirilen, alanlarında uzman üç akademisyenden gelen dönütlerle şekillenen ve geçerlik değerlendirilmesi yapılan, 13 soruyu kapsayan yarı yapılandırılmış mülakat formu kullanılmıştır. Toplanan veriler içerik analiz tekniği ile çözümlenmiştir. Soru formunun hazırlanma sürecinde ise çalışma alanı ile ilgili literatür taranmış ve incelenmiştir. Bunun yanında, konuya ilişkin sistematik bir çerçeve oluşturulurken, literatür çalışmaları sırasında Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti spor federasyonlarının birçoğunun arşivlerinin olmaması ve yazılı kaynaklarının yetersiz olması nedeniyle federasyonlar hakkındaki bazı bilgilere kişisel görüşmelerle sözel olarak ulaşılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu nitel yöntemde çalışmanın amacına uygun olarak, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde spor yönetiminden ve beden eğitimi faaliyetlerinden sorumlu olan kurum ve kuruluş yöneticileri, Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanı, Dışişleri Bakanı, Spor Koordinatörü, Spor Dairesi Müdürü, Milli Günleri Anma ve Spor Etkinlikleri Amiri, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Milli Olimpiyat Komitesi Başkanı, 4 Federasyon Başkanı, 2 emekli beden eğitim öğretmeni, 1 çalışan beden eğitimi öğretmeni, olmak üzere toplam 13 kişi oluşturmaktadır. Görüşmeler sonucunda elde edilen metinler çözümlenerek, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde beden eğitimi ve sporun yapısal analizini ortaya koyacak kategoriler oluşturulmuş ve bu kategoriler ilgili temalar altında toplanmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre katılımcılar; eğitim ve sporun ayrı bakanlıklar altında örgütlenmesi, spor örgütünde alanında uzman kişilerin görev yapması ve spor federasyonlarının arşivlerinin oluşturulması gerektiği konusunda ortak görüş bildirirken, devletin spor yönetimindeki rolünü, müdahaleci değil destekleyici olması şeklinde ifade etmişlerdir. Bunun yanında KKTC’ye yönelik sportif ambargoların olduğunu ve sportif başarısızlıklarda ambargoların bahane edildiğine vurgu yapmışlardır. Diğer yönüyle de Uluslararası Spor Federasyonu’na kuruldukları yıllarda üye olan ulusal spor federasyonlarının, üyeliklerini kaybetmelerinin sorumlularının dönemin spor yöneticilerinin olduğunu belirterek, ambargoların beden eğitimi ve sporun gelişimine engel olduğu görüşünde birleşmişlerdir. Ancak uluslararası alanda yaşanan bu sorunlara rağmen halen birçok federasyonun uluslararası spor federasyonlarına üyeliğinin devam ettiği ve Uluslararası Spor Federasyonu’na üye olmayan bazı federasyonların uluslararası organizasyonlara katılmasının önemli bir durum olduğunu ifade etmişlerdir. Katılımcılar, beden eğitimi ve sporun gelişmesi için ilköğretimde beden eğitimi derslerini beden eğitimi bölümlerinden mezun kişiler tarafından verilmesinin daha doğru olacağını düşünürken, Türkiye Cumhuriyeti Spor Federasyonlarının desteğinin önemine değinmişlerdir. Ayrıca federasyon ve kulüplerin yönetim kademelerinin belirlenmesinde siyasetin varlığının sorun teşkil ettiğini belirtmişlerdir. Araştırma grubu Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde spor politikasının olmadığı, spor tesisleri politikasının yetersiz olduğu ve devletin beden eğitimi ve spora ayırdığı bütçenin istenilen seviyede olmadığı konusunda görüşlerini bildirmişlerdir. Kurumlar arası koordinasyonun önemine vurgu yaparak, eğitimsel açıdan federasyon ve kulüplerin okullar ile işbirliği içerisinde olması gerektiği, yerel yönetimlerin beden eğitimi ve spora daha fazla katkı yapması için yasal düzenleme yapılmasının şart olduğu, bunun yanında Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde Spor Turizminin geliştirilmesi için Turizm ve Spor örgütlerinin işbirliği yapmaları gerektiği konusunda görüşlerini ortaya koymuşlardır. ABSTRACT THE STRUCTURAL ANALYSİS OF PHYSİCAL EDUCATİON AND SPORTS SYSTEM İN THE TURKISH REPUBLİC OF NORTHERN CYPRUS DENİZ, Serhat Doctorate, Department of Physical Eucation and Teaching Sports Tez Danışmanı: Assistant Professor Doctor. Fatih YENEL October – 2012, 168 pages This research is done for the purpose of identifying the structural analysis of Physical Education and Sports System in the Turkish Republic of Northern Cyprus from the stakeholders’ perspective. The decrease in the participation in school sports and success rates compared to the past, reduced productivity of physical education classes, and instability of sports management presented the necessity of analyzing physical education and sports management system to identify the issues. This research is a qualitative study due to the techniques used to resolve the obtained data. Data collecting tool of a semi-structured interview form, developed by researcher, has been used in this reseach, which includes 13 questions shaped by the feedback from 3 academics who are experts in their field, and of which, their validity has been determined. Collected data has been resolved by content analysis technique. During the preparation of the used semi-structured interview form, related literature has been screened and examined. Additionally, while forming systematic frame related to the subject, due to the lack of the Turkish Republic of Northern Cyprus federations’ archives and insufficent written resources, some information about the federations has been reached by verbal personal interviews. The research’s study group, according to the purpose of qualitative study methods, is composed of 13 people, who are directors of institutions and organizations responsible for sports management and physical education activities in Turkish Republic of Northern Cyprus, National Education Youth and Sports Minister, Foreign Minister, Sports Coordinator, Sports Department Manager, National Days Commemoration and Sports Activities Chief, Turkish Republic of Northern Cyprus National Olympics Committee President, 4 Federation Presidents, 2 retired physical education taechers and 1 currently working physical education teacher. Categories have been created and gathered under the related themes to present the structural analysis of physical education and sports in the Turkish Republic of Northern Cyprus by resolving the text obtained from the interviews. While participants giving consenseus about organizing education and sports under different ministeries, people, who are experts in their field, taking role in sports organization, and creating the archives of sports federations, they also expressed their thoughts that government should not be interfering to the sports federations and clubs, but they should contribute in a supportive way. Furthermore,