Landschaps- belevenissen Langs de 4 rivieren in Rivierenland Beleef de natuur en het landschap op en rond de oevers van Nete, Dijle, Zenne en Rupel MECHELEN - WILLEBROEK - SINT-KATELIJNE-WAVER - BONHEIDEN Rivierenroute 2013_Opmaak 1 26/07/13 13:35 Pagina 1 FORT VAN DUFFEL 12 18 10 DE DOEDERIJ 8 7 9 11 24 13 6 25 15 17 5 VOORWOORD 16 14 Landschapsbelevenissen is een fietsroute die je meeneemt langs de 4 rivieren die het landschap van Mechelen, Willebroek, Sint-Katelijne-Waver 4 en Bonheiden doorkruisen. Nete, Dijle, Zenne en Rupel wijzen je de weg 25 doorheen hun valleien naar enkele mooie domeinen en parken, historische landschappen met oude hoeves, waardevolle broekbossen en verhalende dijken. Ontdek de groene plekjes in de Mechelse binnenstad en de bos- en 26 Vrouwvliet BO E natuurgebieden in Willebroek. Laat je meeslepen in de historische sfeer van RE het Zennegat en maak kennis met de geschiedenis van domein Roosendael. NK R I 19 J G Kom in het groentemuseum ‘t GROM te weten waarom sommige groenten S 3 T R A liever onder de grond groeien. Breng een bezoek aan BelOrta, de veiling A T in Sint-Katelijne-Waver. Ervaar een uniek stukje Vlaamse riviervallei in het grote fietslus Mechels Broek. Vergeet ook af en toe niet te stoppen om enkele smakelijke ingekorte lus A hoeveproducten te proeven. 1 23 20 ingekorte lus B 22 LIJDENBERGHOEVE De nummers op de kaart verwijzen naar bezienswaardigheden die fietsroute (autovrij) uitgelegd worden in de brochure. We beschrijven een grote lus en 21 fietsroute (onverhard) geven ook een aantal suggesties om deze in te korten. 2 fietsroute (onverhard en autovrij) Laat je leiden door de rivieren en beleef het landschap op je fiets! verbindingsroute of centrumverbinding route afwijkend fietsroutenetwerk te bezoeken, afwijkend van de fietsroute 59 fietsknooppunt 7 kilometeraanduiding MET DANK AAN TOERISME PROVINCIE ANTWERPEN VZW NADRUK OF AANPASSING ONDER GELIJK WELKE VORM IS VERBODEN © TPA - © KAARTONTWERP SMETS & RUPPOL Rivierenroute 2013_Opmaak 1 14/08/13 11:25 Pagina 1 FORT VAN DUFFEL 12 18 10 DE DOEDERIJ 8 7 9 11 24 13 6 25 15 17 5 16 14 4 26 27 Vrouwvliet BO E RE NK R I 19 J G S 3 T R A A T grote fietslus ingekorte lus A 1 20 ingekorte lus B 23 LIJDENBERGHOEVE 22 fietsroute (autovrij) 21 fietsroute (onverhard) 2 fietsroute (onverhard en autovrij) verbindingsroute of centrumverbinding route afwijkend fietsroutenetwerk te bezoeken, afwijkend van de fietsroute 59 fietsknooppunt 7 kilometeraanduiding MET DANK AAN TOERISME PROVINCIE ANTWERPEN VZW NADRUK OF AANPASSING ONDER GELIJK WELKE VORM IS VERBODEN © TPA - © KAARTONTWERP SMETS & RUPPOL Oevers van de Zenne Bij het beheer en de aanleg van parken wordt steeds rekening gehouden met GROTE FIETSLUS - de principes van harmonisch park- en groenbeheer. Voorbeeld hiervan is o.a. de Kruidtuin waarlangs de fietslus op het einde passeert. In de toekomst zullen er nog nieuwe parken bijkomen. 39,5 km Er wordt ook ruimte voor water gecreeërd. Zo herstelt Mechelen historische vlietjes en brengt, door het creeëren van o.a. het Dijlepad en vlonders, de bezoeker terug dichter bij het water. 1. Toerismehuis ‘De Gulden Arent’ Vanop de Grote Markt fiets je richting Ijzerleen. Je volgt deze straat steeds Het startpunt van deze fietstocht ligt in hartje Mechelen bij het toerismehuis rechtdoor over de Dijle en passeert de Guldenstraat en Hoogstraat tot je aan ‘De Gulden Arent’. de Brusselpoort uitkomt. Je steekt hier de drukke baan over en vervolgt je weg Meer informatie vind je op: www.toerismemechelen.be rechtdoor over de Plaisancebrug. Daar sla je voorbij ‘Hotel Het Gulden Anker’ de Ridder Dessainlaan in en volg je deze tot je in het Vrijbroekpark uitkomt. 2. Provinciaal Groendomein Vrijbroekpark Het Vrijbroekpark is een randstedelijk groengebied van 50 ha gelegen ten Zuidwesten van Mechelen. Met zijn lange dreven en grote waterpartijen, heeft het park een bijzondere waarde voor de recreant. Ook de botanische Grote Markt Mechelen Natuur in de Mechelse binnenstad De Mechelse binnenstad zet in op groen en waterbeleving. Door middel van het ontwikkelen van grootschalige groenstructuren waar mogelijk en het strategisch inplanten van kleinschalige groenimpulsen verspreid over de stad wordt in Mechelen gestreefd naar een eindbeeld waarbij de stad een Knuppelpad Vrijbroekpark groene uitstraling krijgt. 4 5 Wandel- en fietsknooppuntennetwerk Zicht aan de Zenne op de kerk van Heffen rozentuin is zeker een bezoekje waard en de avonturier kan het knuppelpad We bevinden ons nu op de oever van de Zenne die prachtig door het in het elzenbroekbos afstappen. landschap en de dorpskernen van Hombeek, Leest en Heffen kronkelt. De ligging aan het water speelde een grote rol bij het ontstaan van de In het Vrijbroekpark volg je even knooppunt 92 tot aan de verkeerstuin waar Zennedorpen. Na de winterse overstromingen bleef er een vruchtbare ook het bureau van Regionaal Landschap Rivierenland gelegen is. sliblaag achter als natuurlijke bemesting voor de zomerse hooilanden. In het najaar werden deze gebruikt als veeweiden. Ook nu nog zie je op de Wandelnetwerk Rivierenland oevers en valleien van de Zenne, op haar alluviale vlaktes en beemden het Regionaal Landschap Rivierenland ontwikkelde samen met enkele vee grazen. De lemige zandbodem van de hoger gelegen akkers en kouters partners een wandelknooppuntenkaart. Deze wandelkaart rijgt de houdt het water en voedingsstoffen lang vast en is daarom ideaal voor mooiste landschappen aan elkaar tot een netwerk van meer dan 300 vollegrondsgroenteteelt. km wandelpaden, verbonden door knooppunten. Je kan zo zelf je route uitstippelen en genieten van de zoetwatergetijderivieren Nete, Dijle, Zenne 3. Robbroek en Rupel die ook in deze fietsbrochure op de voorgrond staan. Meer informatie vind je op: www.rlrl.be Rechts van de Zennedijk, tussen knooppunt 92 en 90, ligt het natuurgebied het Robbroek. Het Robbroek is nog slechts een fractie van de uitgestrekte Fietsnetwerk Toerisme Provincie Antwerpen vochtige natuurgebieden in het Mechelse. In de middeleeuwen bestond Toerisme Provincie Antwerpen is een provinciale vzw die instaat voor de het landschap namelijk uit broekbossen, moerassen en hooilanden. Men voorbereiding, coördinatie en uitvoering van het bovenlokaal toeristisch ontwaterde het moeras met sloten en dwarssloten, trok de Zenne recht en beleid in de provincie Antwerpen. Analoog aan het wandelnetwerk hoopte de dijken op. De waterhuishouding in het Robbroek en de rest van ontwikkelde zij ook een fietsknooppuntennetwerk. De fietsroute van de Zennevallei veranderde hierdoor drastisch. In de jaren 1950-1960 plantte landschapsbelevenissen is een themalus op deze knooppunten. men in het Robbroek vooral populieren. Vanaf de jaren 1990 werden deze Meer informatie vind je op: www.tpa.be terug gekapt. De gallowayrunderen en konikpaarden houden nu al grazend de gevarieerde bloemrijke vegetatie in stand. Voor verbeteringen en suggesties op de routes en de bewegwijzering: Meer informatie vind je op: www.natuurenbos.be www.routedokter.be Fiets vervolgens de lindedreef ten einde en steek dan het brugje over en houd links aan tot je aan de Hombeeksesteenweg uitkomt. Daar sla je rechts af en volg je de grote baan tot onder de brug om vervolgens rechts de dijk op te fietsen. Vanaf hier kan je de fietsknooppunten volgen. Fietsknooppunt 92 > 90 > 79 Zicht op het Robbroek 6 7 Het Broek Bommelaarshoeve rietvelden. Het aandeel populieren zal nog verder verminderd worden Fietsknooppunt 78 > 52 zodat zich een grotere verscheidenheid aan planten- en boomsoorten van broekbossen en hooilanden kan ontwikkelen. Je fietst vanaf Heffen langs het domeinbos Het Broek en de water- Meer informatie vind je op: www.natuurenbos.be sportbaan Hazewinkel richting Heindonk de Dijle tegemoet. 6. Bommelaarshoeve 4. Ontmoetingscentrum De Kettinghe Voor een lekker tussendoortje kan je terecht op het melkveebedrijf van de In kader van de projecten ‘Pure Hubs’ en ‘Mechels Natuurlijk’ werd familie Weymiens. Ze verkopen er vers hoeveijs en lekkere desserten zoals in Heffen het multifunctioneel ontmoetingscentrum ‘De Kettinghe’ rijstpap, yoghurt, chocomousse en platte kaas met fruit. Op bestelling maken opgericht. Op deze locatie werd in ver vervlogen tijden de tol geheven bij ze ook ijstaarten voor alle gelegenheden. de voorbijvarende schepen. Meer informatie vind je op: www.mechelen.be/mechelsnatuurlijk De winkel is open van maandag tot vrijdag van 14u tot 18u, zaterdag van 10u tot 18u en zon- en feestdagen gesloten. 7. Oud gemeentehuis Heindonk Het oud gemeentehuis in Heindonk, deelgemeente van Willebroek, is een beschermd monument. Oorspronkelijk was dit de kapel van het in 1486 gestichte augustinnenklooster Vredendaal. Na het vertrek van De Kettinghe 5. Het Broek Het Broek was een bijna ontoegankelijk gebied doordat het geregeld door de Rupel werd overstroomd. Het landschap veranderde sterk toen tussen 1100 en 1300 de rivier werd ingedijkt. Er ontstonden hooilanden en vloeibeemden. Rond 1920 werden de hooilanden massaal bebost Oud Gemeentehuis Heindonk met populier. Nu bestaat het gebied uit broekbossen, hooilanden en 8 9 Perceelsranden in beheerovereenkomst Stuifzandrug Heindonk de kloosterlingen werd de kapel in 1856 verbouwd tot gemeentehuis, stuifzandgebieden zijn zeldzaam geworden in ons huidig landschap. In de gemeenteschool en onderwijzerswoning. Sinds 1976 wordt het gebruikt als loop van maart 2011 werd het ‘uitgebreid bosbeheerplan 2010-2030’ van ontmoetingscentrum. Willebroek goedgekeurd. De stuifzandrug is hier een onderdeel van. Voor het Meer informatie vind je op: www.onroerenderfgoed.be