PATRONAT HONOROWY - ARCYBISKUP KRAKOWSKI STANISŁAW KARDYNAŁ Dz1w1sz HONORARY PATRONAGE URDINALSTANISŁAW Dz1w1sz, ARCHBISHOP OF KRAKOW requiem• Giuseppe Verdi Premiera / Premiere 29 października/ October 201 O Opera Krakowska Opera Krakowska instytucja kultury Województwa ......-....::'--'---' Małopolskiego 3 ;:o m requiem ,() Giuseppe Verdi c MESSA DA REQUIEM Katarzyna Oleś-Blacha (sopran/ soprano) Anna Lubańska (mezzosopran/ mezzo-sopran o ) Vasyl Grokholskyi /Tomasz Kuk/ Tadeusz Szlenkier (tenor) P (/) Volodymyr Pankiv /Bartosz Urbanowicz (bas/ bass) (/) p Orkiestra i Chór Opery Krakowskiej o Krakow Opera Orchestra and Choir p ;:o oraz/ and m ,() Chór Mieszany Katedry Wawelskiej c Mixed Choir of the Wawel Cathedra! pod kierownictwem And rzeja Ko rzeniowskiego conducted by Andrzej Korzeniowski Chór Kameralny Capella Cracoviensis Cham ber Choir of Capella Cracoviensis kierownictwo muzyczne, dyrygent / Music Director, Conductor Tomasz Tokarczyk przygotowanie chórów / Choir Master Zygmunt Magiera kierownictwo artystyczne / Stage Direction and Design Laco Adamik I Barbara Kędzierska I Bogusław Nowak światło/ Lighting Designer Stanisław Zajączkowski 5 Giuseppe Verdi Giuseppe Verdi • MESSA DA REQUIEM MESSA DA REQUIEM ;o asystent kierownika muzycznego/ Music Director's Assistant m Sebastian Perłowski Giuseppe Verdi ( 1813-1901 ), twór• Giuseppe Verdi ( 1813-1901 ), compos- D ca 28 oper, skomponował swoje er of 28 operas, created his Requiem C Requiem na przełomie lat 1873/ 1874. in late 1873 and early 1874, already m asystent reżysera/ Director's Assistant Było to już po triumfalnym sukce­ after the triumphant success of Aida ~ Bożena Walczyk-Skrzypczak sie Aidy ( 1871 ), dzieła, którym praw­ (1871 ), the work wh ich he had probably dopodobnie chciał wówczas zakoń­ meant as the conclusion of his career as -...... asystent scenografa/ Set Designer's Assistant czyć karierę kompozytora operowego. an opera composer. As we all know, this ~ Jak zresztą wiadomo - stało się inaczej. was not the case, as Verdi left behind Izabela Firek )> Verdi pozostawił bowiem w spuściźnie two more absolutely brilliant music dra- Vl jeszcze dwa genialne dramaty muzyczne: mas: Otello(1887) and Falstaff(1893). Vl inspicjent/ Stage Manager Otella ( 1887) i Falstaffa ( 1893 ). )> Agnieszka Sztencel Requiem was written in memory Requiem napisane zostało dla uczcze­ of Alessandro Manzoni (1785- 1873), O )> nia pamięci Alessandro Manzonie­ korepetytor solistów/ Soloist Coach a great ltalian poet and patriot whose go ( 1785-1873 ), wielkiego poety i pa­ works, much like those of Verdi , ;o Olha Tsymbalyuk trioty włoskiego, którego dzieła, po­ were the in spiration for the Risorgi- m dobnie jak dzieła Verdiego, stanowi­ mento movement, striving for ltaly's D akompaniatorzy chóru/ Choir Accompanists ły inspirację dla ruchu „Risorgimento" independence and unity. Manzoni's C - dążeń w kierunku niepodległości i zjed­ most celebrated novel, The Betrothed Magdalena Kurek m n.oczenia Italii . Najsłynniejsza powieść (I promessi sposi, 1827), which Verdi ~ Monika Płachta Manzoniego - Narzeczeni (I promes­ read as a very young man, made a Olha Tsymbalyuk si sposi - 1827), z którą Verdi zapoznał tremendous im pression on the com­ się we wczesnej młodości, wywarta na poser and influenced his work, as he nim, jak sam później wyznał, ogromne later confessed. His admiration for wrażenie i wpłynęła na jego twórczość . the great man of letters never left him. Uwielbienie dla wielkiego pisarza towa­ The two artists met only once in person premiera/ Premiere - 29 października/ October 201 O rzyszyło kompozytorowi przez całe życie. - in 1868 in Milan. Duża Scena/ Main Stage Obaj twórcy spotkali się osobiście tylko raz - w roku 1868 w Mediolanie. The world prem1ere of Verdi 's Requiem took place on the first an­ Prawykonanie Requiem Verdiego odby­ niversary of Manzoni's death, on 22 ło się w pierwszą rocznicę śmierci Man­ May 1874, at the San Marco Church in zoniego, w dniu 22 maja 1874 roku, Mi lan. The composer conducted him­ w kościele Świętego Marka w Medio­ self, and the soloists included Teresa lanie. Dyrygował sam kompozytor, Stolz and Maria Waldmann, known for a wśród wykonawców były Teresa Stolz their performances as Aida and Am­ i Maria Waldmann, znane jako Aida neris in the La Scala premiere of Aida. i Amneris z premiery Aidy w La Sca­ The success was tremendous, and re­ li. Sukces był ogromny, podobnie jak peated three days later, when Requiem w trzy dni później , gdy Requiem wy­ was performed for the first time at konano po raz pierwszy w La Scali . La Scala. Ever since, and doubtlessly Od tego czasu utwór ten znacznie czę­ in lin e with the composer's inten­ ściej gości - niewątpliwie zgodnie z in- tion, the piece has been present more 7 tencją kompozytora - w salach teatrów in opera theatres and philhar- operowych lub na estradach filharmo­ monic hal ls than in churches. lt has ;o nii, niż w kościołach. Wykonywany był even been performed at the famous m nawet na słynnej Arenie w Weronie. Arena in Verona. ,O c Chociaż Requiem Verdiego należy Although Verdi's Requiem is certainly m z pewnością do dzieł o charakterze re­ a work of re li gious nature - after al l it is S ligijnym - oparte jest wszak na litur­ based on a liturgical text - it can hardly gicznym tekście - to jednak nie może be classified as church music. Due to its -...... być zaliczane do muzyki kościelnej. size, the musical structure of its various Zarówno z uwagi na swoje rozmiary, parts and the uniquely personal tone S budowę muzyczną poszczególnych czę­ of expression, it cannot be fitted into )> VI ści jak i wyjątkowo osobisty ton ekspre­ the framework of a mourning mass VI sji, nie mieści się ono w ramach mszy in the ecclesiastical meaning of the )> żałobnej w kościelnym rozumieniu. term. But then it is not "an op- Ale nie jest również „operą przebraną era dressed up in a cassock" either, O w szaty liturgiczne", jak początkowo as it was rather maliciously described )> złośliwie je określił Hans von Bulow, by Hans von Bu low, for which he sub- ;o za co zresztą później kompozytora prze­ sequently apologized to the composer. m prosił. D There is of course a connection c Oczywiście istnieje związek między between Verdi 's operas and his twórczością operową Verdiego a Jego Requiem, and this in more than one m Requiem i to w dwojakim sensie. sense. Primaril y because the music in S Przede wszystkim dlatego, że muzy­ this work is ofa decidedly dramatic na­ ka ma w tym dziele charakter zdecydo­ ture. As opposed to many other com­ wanie dramatyczny. W przeciwieństwie positions of this type, it is not about do wielu innych tego typu utworów gentle meditation on death and res­ nie chodzi tutaj o łagodną medytację urrection, but rather about showing na temat śmierci i zmartwychwstania, the tragedy of the human lot through lecz o ukazanie tragedii ludzkiego losu a realistic vision of what is inevitable. poprzez realistyczną wizję tego, co nie­ Verdi's Requiem is not so much a mass uniknione. Requiem Verdiego to nie jest for the dead as a memento for the liv- msza za zmarłych, lecz raczej memen­ ing. Extreme emotions are expressed to dla żywych. Skrajne uczucia znajdują in this music with tremendous power, w tej muzyce niezwykle silny wyraz i są and are vividly contrasted. Faith and żywo skontrastowane. Sąsiadują ze sobą fear, rebellion and resignation, suffering wiara i strach, bunt i rezygnacja, cierpie­ and mercy seem to be coexisting side by nie i miłosierdzie. side here. Z operą wiążą Requiem również po pro­ What also links th is Requiem to opera stu cechy indywidualnego stylu kom­ are simply the features of Verdi's indi­ pozytorskiego Verdiego. Przede wszyst­ vidual style as a composer, above all kim typ melodyki: bujnej, żywiołowej, the melodics: exuberant, li ve ly, highly o wielkiej śpiewności. Nic dziwnego za­ tuneful. No wonder then that, in their tem, że niektóre fragmenty przyporni- expression, some fragments resem- 9 k" . li . bl e such scenes from his operas as: nają wyrazowo ta 1e sceny z Jego oper „Quid sum miser." Zakończenie tej czę ś ci beautifu l tenor arioso "lngemisco", the jak: chór mnichów z Don Carlosa, ob­ the monks' choir in Don Carlos, stanowi Largo „Lacrymosa", odznacza­ duo "Recordare", and the trio "Quid ;o raz klasztorny z the mo nastery image in La forza del Mocy przeznaczenia, ją c e się wyjątkowo szlachetną melody­ sum miser". This part is concluded by m a nawet „Miserere" z destino, or even the "Miserere" in Trubadura czy ką, a mające charakter gorącej modlitwy the Largo "Lacrymosa", marked by D „De profundis" z Nieszporów sycylij­ li trovatore or the "De profundis" za potępionych . uniquely fi ne melodics, its charac- C skich. i n T he Sicilian Vespers. ter being that of a ferve nt prayer for m Część Ili - „Offertorium" - wyróżnia się the damned. Wydaje się , że w Verdi w po­ In the Requiem, Verdi seems to be ex­ Requiem nastrojem skupienia i pełne jest iście dobny sposób wyraża swoją muzyką pressin g with hi s music the thoughts natchnionych melodii prowadzonych Part Three -"Offertory" - stands out ....._ myśli i uczucia zawarte w tekście litur­ and emotions found in the liturgical przez czworo solistów. thro ug h its mood of concentratio n gicznym, jak w operach ukazywał prze­ text in a sim ilar way as he conveys the and truly inspired melodies, carried ~ życia swoich bohaterów oraz konflik­ experiences of a nd the confl icts be­ Część IV - „Sanctus" - eksponująca chór, by fo ur soloists. ~ ty między nimi . W rezultacie bogata ob­ tween the characters in hi s operas. rozwija się dość żwawo w formie po­ Vl razowość średniowiecznej łacińskiej po­ As a resul t, the rich imagery of medi­ dwójnej fugi . Part Four - "Sanctus" - moves the choir )> ezji , wzbogacona przez humanistyczną eval Latin poetry, fu rther enriched by to the musical foreground, and develops wyobraźnię kompozytora, przekształ­ the composer's huma ni st imagi nation, Część V - „Agnus Dei " - przywraca kli­ in a rather live ly man ner, in the form of a O ciła się w muzykę , której intensywność is transformed into music whose in­ mat spokojnej modlitwy, powierzając ją double fugue.