4. Ta Huy Thinh

32(1): 17-25 T¹p chÝ Sinh häc 3-2010 DANH môc ÇC LOµI Bä NGùA (MANTODEA, INSECTA) ë VIÖT NAM T¹ Huy ThÞnh ViÖn Sinh th¸i vµ Tµi nguyªn sinh vËt Bä ngùa (Mantodea) lµ mét bé c«n trïng ¨n nghiªn cøu c¬ b¶n trong khoa häc tù nhiªn, m thÞt, ®Æc tr−ng bëi cÆp ch©n tr−íc kiÓu b¾t måi. sè 106.12.15.09 do NAFOSTED tµi trî. Theo hÖ thèng ph©n lo¹i cña David Oliveira, Giglio - Tos vµ Beier (1996), bé Bä ngùa ®−îc I. PH¦¥NG PH¸P NGHI£N CøU chia thµnh 8 hä lµ Chaeteessidae, Mantoididae, Metallyticidae, Amorphoscelidae, Eremiaphilidae, MÉu vËt ®−îc thu thËp b»ng vît hoÆc bÉy Empusidae, Hymenopodidae vµ Mantidae [3, 12, ®Ìn ë çc tØnh kh¸c nhau ë miÒn B¾c, miÒn 13]. Ehrmann (2002), Svenson vµ Whiting (2004) Trung vµ miÒn Nam ViÖt Nam trong kho¶ng ® n©ng mét sè ph©n hä cña hä Mantidae lªn thêi gian tõ 2000 - 2010. MÉu vËt ®−îc l−u gi÷ thµnh hä, khi Êy bé Bä ngùa bao gåm 15 hä. Bé t¹i ViÖn Sinh th¸i vµ Tµi nguyªn sinh vËt. HÖ Bä ngùa cã trªn 2300 loµi ® c«ng bè trªn thÕ thèng ph©n lo¹i ®−îc sö dông theo Giglio - Tos giíi, thuéc 434 gièng [4, 5]. Bä ngùa sèng ë çc vµ Beier (2003). Tªn tiÕng ViÖt cña çc taxon lµ sinh c¶nh rÊt kh¸c nhau, tõ trong rõng rËm tíi do t¸c gi¶ ®Æt lÇn ®Çu. Mét sè tªn gièng cã tªn trªn sa m¹c; chóng còng cã h×nh th¸i rÊt ®a d¹ng: tiÕng Anh th−êng sö dông còng ®−îc ghi chó mµu s¾c gi¶ vá c©y, gi¶ hoa, h×nh d¹ng c¬ thÓ cã trong ngoÆc ®¬n ®Ó ng−êi ®äc dÔ tham kh¶o. thÓ gi¶ kiÕn hoÆc gi¶ que cñi, gi¶ l¸ t−¬i, l¸ kh«, Çc loµi ghi nhËn míi cho khu hÖ ViÖt Nam çnh cã thÓ tiªu gi¶m.... Lµ c«n trïng b¾t måi, ¨n ®−îc ghi chó b»ng dÊu sao (*). thÞt nhiÒu nhãm c«n trïng kh¸c nªn bä ngùa ®ãng vai trß quan träng trong ®iÒu hßa sè l−îng II. KÕT QU¶ NGHI£N CøU quÇn thÓ vËt måi. Trong §«ng y, kÐn trøng bä ngùa lµ mét vÞ thuèc gäi lµ tang phiªu tiªu, cã Danh môc çc loµi c«ng dông bæ thËn, gi÷ tinh khÝ, gi÷ må h«i. Hä Bä ngùa hoa - Hymenopodidae Nh÷ng nghiªn cøu vÒ bä ngùa ë n−íc ta ch−a (Flower mantis) nhiÒu. ViÖn B¶o vÖ thùc vËt (1976) cho biÕt 4 loµi bä ngùa b¾t gÆp ë miÒn B¾c ViÖt Nam [15], trong Ph©n hä Hymenopodinae ®ã cã mét loµi chØ cã ë vïng Cæ B¾c; trong danh Hymenopus Serville, 1831 - Bä ngùa hoa s¸ch c«n trïng ë v−ên quèc gia Çt Tiªn ® ghi Phong lan (Orchid mantis) nhËn 5 loµi, mÆc dï cã sai chót Ýt vÒ danh ph¸p [17]; trong danh s¸ch c«n trïng ë v−ên quèc gia 1. Hymenopus coronatus (Olivier, 1792) - Bä B¹ch M ghi nhËn 4 loµi [8], trong ®ã cã 2 loµi ngùa hoa Phong lan kh«ng cã kh¶ n¨ng b¾t gÆp ë vïng §«ng Ph−¬ng; Basionym: Mantis coronata Olivier, 1792; trong S¸ch §á ViÖt Nam (2000) cã dÉn mét loµi Synonym: Hymenopus coronatoides Wang et lµ Mantis religiosa [1]. Cã 30 loµi ® ®−îc çc al., 1994. t¸c gi¶ n−íc ngoµi ®Ò cËp ®Õn khi nghiªn cøu mÉu vËt ViÖt Nam l−u gi÷ t¹i çc b¶o tµng trªn VËt mÉu nghiªn cøu: Phong Nha (Bè Tr¹ch, thÕ giíi [2, 9, 12 - 14, 16, 18]. Tæng céng cã 32 Qu¶ng B×nh) - 1 mÉu; Sa S¬n (Sa Thµy, Kon loµi bä ngùa ® ®−îc ghi nhËn ë ViÖt Nam cho Tum) - 1 mÉu; HiÕu Liªm (VÜnh Cöu, §ång tíi thêi ®iÓm nµy. Nai) - 1 mÉu; Phó Lý (VÜnh Cöu, §ång Nai) - 2 Bµi nµy c«ng bè kÕt qu¶ nghiªn cøu cña t¸c mÉu. gi¶ tõ çc cuéc ®iÒu tra trong çc n¨m gÇn ®©y. Ph©n bè: Ên §é, Trung Quèc, Th¸i Lan, C«ng tr×nh ®−îc hç trî kinh phÝ cña ®Ò tµi Malaixia, In®«nªxia. 17 Creobroter Westwood, 1889 - Bä ngùa çnh Saussure, 1898; Theopropus flavicans Giglio - ®èm (Asian Flower mantis) Tos, 1927; Theopropus rubrobrunneus Beier, 1931. 2. Creobroter apicalis (Saussure, 1869) VËt mÉu nghiªn cøu: Sa S¬n (Sa Thµy, Kon Basionym: Mantis apicalis Saussure, 1869. Tum) - 2 mÉu; Phó Lý (VÜnh Cöu, §ång Nai) - VËt mÉu nghiªn cøu: Khe Sanh (H−íng 2 mÉu. Hãa, Qu¶ng TrÞ) - 1 mÉu; A Ngo (§a Kr«ng, Ph©n bè: Mianma, Malaixia, In®«nªxia. Qu¶ng TrÞ) - 2 mÉu. Ph©n bè: Ên §é, Nªpal, Bangladesh, Trung Ph©n hä Epaphroditinae Quèc, In®«nªxia. Parablepharis Saussure 1870 - Bä ngùa khiªn r¨ng 3. Creobroter gemmatus (Saussure, 1869) 6. Parablepharis kuhlii (de Haan, 1842) Basionym: Mantis gemmatus Saussure, 1869; Synonym: Mantis geminata Stoll, 1813; Basionym: Mantis kuhlii de Hann, 1842. Creobroter geminata (Stoll, 1813); Creobroter VËt mÉu nghiªn cøu: H−íng Phïng (H−íng gemata (Stoll, 1813); Creobroter gematus (Stoll, Ho¸, Qu¶ng TrÞ) - 1 mÉu. 1813) Ph©n bè: Ên §é, Mianma, Malaixia, VËt mÉu nghiªn cøu: S¬n Thä (Thä Xu©n, In®«nªxia. Thanh Ho¸) - 1 mÉu; T©n Thµnh (Th−êng Xu©n, Thanh Ho¸) - 1 mÉu; Xu©n Hoµ (Nh− Xu©n, Ph©n hä Acromantinae Thanh Ho¸) - 4 mÉu; Thanh Mü (Thanh Ch−¬ng, Acromantis Saussure, 1870 - Bä ngùa çnh NghÖ An) - 3 mÉu; H−íng Linh (H−íng Ho¸, b»ng (Flower mantis) Qu¶ng TrÞ) - 1 mÉu; A Roµng (A L−íi, Thõa thiªn - HuÕ) - 3 mÉu; Ph−íc Mü (Ph−íc S¬n, 7. Acromantis formosana (Shiraki, 1911)* Qu¶ng Nam) - 2 mÉu; Cha Val (Nam Giang, Basionym: Micromantis formosana Shiraki, Qu¶ng Nam) - 3 mÉu; Rê C¬i (Sa Thµy, Kon 1911. Tum) - 1 mÉu; Sa Nh¬n (Sa Thµy, Kon Tum) - 2 mÉu; Sa S¬n (Sa Thµy, Kon Tum) - 2 mÉu; Phó VËt mÉu nghiªn cøu: S¬n Thä (Thä Xu©n, Lý (VÜnh Cöu, §ång Nai) - 25 mÉu; HiÕu Liªm Thanh Ho¸) - 1 mÉu; Xu©n Hoµ (Nh− Xu©n, (VÜnh Cöu, §ång Nai) - 2 mÉu. Thanh Ho¸) - 2 mÉu; Thanh Mü (Thanh Ch−¬ng, NghÖ An) - 3 mÉu; Vò Quang (vò Ph©n bè: Ên §é, Mianma, Trung Quèc, Quang, Hµ TÜnh) - 1 mÉu; Tr−êng S¬n (Qu¶ng In®«nªxia. Ninh, Qu¶ng B×nh) - 4 mÉu; A Ngo (§a Kr«ng, 4. Creobroter urbanus (Fabricius, 1775) Qu¶ng TrÞ) - 1 mÉu; A Roµng (A L−íi, Thõa thiªn - HuÕ) - 5 mÉu; Ta Bhinh (Nam Giang, Basionym: Mantis urbana Fabricius, 1775. Qu¶ng Nam) - 1 mÉu; Cha Val (Nam Giang, VËt mÉu nghiªn cøu: Xu©n Hßa (Nh− Xu©n, Qu¶ng Nam) - 4 mÉu; Kh©m §øc (Ph−íc S¬n, Thanh Hãa) - 7 mÉu; Ho¸ Quú (Nh− Xu©n, Qu¶ng Nam) - 1 mÉu; Ph−íc Mü (Ph−íc S¬n, Thanh Hãa) - 3 mÉu; Thanh Mü (Thanh Qu¶ng Nam) - 3 mÉu. Ch−¬ng, NghÖ An) - 1 mÉu; Vò Quang (Vò Ph©n bè: Trung Quèc Quang, Hµ TÜnh) - 2 mÉu. 8. Acromantis grandis Beier, 1930 Ph©n bè: Ên §é, Mianma, Trung Quèc, Malaixia, In®«nªxia. VËt mÉu nghiªn cøu: Tr−êng S¬n (Qu¶ng Ninh, Qu¶ng B×nh) - 2 mÉu; Khe Sanh (H−íng Theopropus Saussure, 1898 - Bä ngùa çnh vÖt Ho¸, Qu¶ng TrÞ) - 1 mÉu; A Roµng (A L−íi, (Banded Flower Mantis) Thõa thiªn - HuÕ) - 4 mÉu; Ph−íc HiÖp (Ph−íc 5. Theopropus elegans (Westwood, 1832)* S¬n, Qu¶ng Nam) - 1 mÉu; Cha Val (Nam Giang, Qu¶ng Nam) - 4 mÉu; Sa Nh¬n (Sa Thµy, Basionym: Blepharis elegans Westwood, Kon Tum) - 1 mÉu; Sa S¬n (Sa Thµy, Kon Tum) 1832; Synonym: Theopropus praecontatrix - 4 mÉu; Phó Lý (VÜnh Cöu, §ång Nai) - 2 mÉu; 18 M §µ (VÜnh Cöu, §ång Nai) - 1 mÉu. Synonym: Mantis grisea Lichtenstein, 1802; Mantis oratoria Theopompa Ph©n bè: Ên §é, Nªpal. Stoll, 1813; blanchardi Wood - Mason, 1891. 9. Acromantis indica Giglio - Tos, 1915* VËt mÉu nghiªn cøu: Tam §¶o (Tam §¶o, VËt mÉu nghiªn cøu: A Roµng (A L−íi, VÜnh Phóc) - 1 mÉu; Cóc Ph−¬ng (Nho Quan, Thõa thiªn - HuÕ) - 2 mÉu; Cha Val (Nam Ninh B×nh) - 2 mÉu. Giang, Qu¶ng Nam) - 1 mÉu; Sa Thµy (Sa Thµy, Ph©n bè: Ên §é, Trung Quèc, In®«nªxia. Kon Tum) - 1 mÉu; Sa Nh¬n (Sa Thµy, Kon Tum) - 1 mÉu; Sa S¬n (Sa Thµy, Kon Tum) - 5 14. Theopompa servillei (de Hann, 1842)* mÉu; Phó Lý (VÜnh Cöu, §ång Nai) - 13 mÉu; Basionym: Mantis servillei de Hann, 1842. HiÕu Liªm (VÜnh Cöu, §ång Nai) - 2 mÉu. VËt mÉu nghiªn cøu: Phó Lý (VÜnh Cöu, Ph©n bè: Ên §é, Mianma, Malaixia. §ång Nai) - 2 mÉu; M §µ (VÜnh Cöu, §ång Odontomantis Saussure, 1871 - Bä ngùa kiÕn Nai) - 1 mÉu; HiÕu Liªm (VÜnh Cöu, §ång Nai) (Ant mantis) - 1 mÉu. 10. Odontomantis monticola Beier, 1933* Ph©n bè: Ên §é, Mianma, Th¸i Lan, Malaixia, In®«nªxia.

4. Ta Huy Thinh

Details

Download

Copyright

We respect the copyrights and intellectual property rights of all users. All uploaded documents are either original works of the uploader or authorized works of the rightful owners.

Support