Arkusz EŁK (183)

Arkusz EŁK (183)

P A Ń STWOWY INSTYTUT GEOLOGICZNY P A Ń STWOWY INSTYTUT BADAWCZY OPRACOWANIE ZAMÓWIONE PRZEZ MINISTRA Ś R O D O W I S K A OBJA ŚNIENIA DO MAPY GEO ŚRODOWISKOWEJ POLSKI 1:50 000 Arkusz EŁK (183) Warszawa 2012 Autorzy: Irena Grzegorzewska *, Genowefa Sideł*, Jerzy Wójtowicz *, Jerzy Król**, Izabela Bojakowska***, Paweł Kwecko***, Izabela Tomassi-Morawiec*** Główny koordynator MG śP: Małgorzata Sikorska-Maykowska *** Redaktor regionalny planszy A: Albin Zdanowski*** Redaktor regionalny planszy B: Olimpia Kozłowska*** Redaktor tekstu: Joanna Szyborska-Kaszycka*** * – HYDROGEOTECHNIKA, Sp. z o.o., ul. Ks. P. Ściegiennego 262A, 25-116 Kielce ** – Przedsi ębiorstwo Geologiczne PROXIMA SA, ul. Wierzbowa 15, 50-056 Wrocław *** – Pa ństwowy Instytut Geologiczny-Pa ństwowy Instytut Badawczy, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa ISBN Copyright by PIG and M Ś, Warszawa 2012 Spis tre ści I. Wst ęp (Irena Grzegorzewska) ............................................................................................ 3 II. Charakterystyka geograficzna i gospodarcza (Irena Grzegorzewska) .............................. 4 III. Budowa geologiczna (Irena Grzegorzewska) .................................................................. 6 IV. Zło Ŝa kopalin (Irena Grzegorzewska, Jerzy Wójtowicz) ............................................... 10 V. Górnictwo i przetwórstwo kopalin (Irena Grzegorzewska, Jerzy Wójtowicz) ............... 14 VI. Perspektywy i prognozy wyst ępowania kopalin (Jerzy Wójtowicz) ............................. 15 1. Kopaliny okruchowe .............................................................................................. 15 2. Surowce ilaste ceramiki budowlanej...................................................................... 20 3. Kreda jeziorna (gytie)............................................................................................. 20 4. Torfy....................................................................................................................... 21 VII. Warunki wodne (Irena Grzegorzewska) ...................................................................... 21 1. Wody powierzchniowe........................................................................................... 21 2. Wody podziemne.................................................................................................... 22 VIII. Geochemia środowiska............................................................................................... 26 1. Gleby ( Paweł Kwecko )......................................................................................... 26 2. Osady ( Izabela Bojakowska )................................................................................ 28 3. Pierwiastki promieniotwórcze ( Hanna Tomassi-Morawiec ) ............................... 32 IX. Składowanie odpadów ( Jerzy Król ) .............................................................................. 35 X. Warunki podło Ŝa budowlanego (Genowefa Sideł) ......................................................... 40 XI. Ochrona przyrody i krajobrazu (Irena Grzegorzewska) ............................................... 41 XII. Zabytki kultury ( Genowefa Sideł )................................................................................ 44 XIII. Podsumowanie (Irena Grzegorzewska, Jerzy Król)................................................... 46 XIV. Literatura .................................................................................................................... 48 I. Wst ęp Arkusz Ełk Mapy geo środowiskowej Polski w skali 1:50 000 opracowano w firmie Hy- drogeotechnika Sp. z o.o. w Kielcach (plansza A) oraz w Pa ństwowym Instytucie Geologicz- nym – Pa ństwowym Instytucie Badawczym w Warszawie i Przedsi ębiorstwie Geologicznym „Proxima” SA we Wrocławiu (plansza B) zgodnie z Instrukcj ą…, 2005. Przy opracowywaniu niniejszego arkusza wykorzystano materiały archiwalne arkusza Ełk Mapy geologiczno- gospodarczej Polski w skali 1:50 000 (Gabry ś-Godlewska, Stec, 2006). Mapa geo środowiskowa składa si ę z dwóch plansz – plansza A zawiera zaktualizowaną tre ść Mapy geologiczno-gospodarczej Polski, a plansza B warstw ę informacyjn ą „ZagroŜenia powierzchni ziemi”, opisuj ącą tematyk ę geochemii środowiska i warunki do składowania odpadów. Na planszy A dane zgrupowane s ą w nast ępuj ących warstwach informacyjnych: kopali- ny, górnictwo i przetwórstwo, wody powierzchniowe i podziemne, warunki podło Ŝa budow- lanego oraz ochrona przyrody i zabytków kultury. Dane i oceny geo środowiskowe zaprezentowane na planszy B zawieraj ą elementy wie- dzy o środowisku przyrodniczym, niezb ędne przy optymalnym typowaniu funkcji terenów w planowaniu przestrzennym poszczególnych jednostek administracji pa ństwowej. Przedsta- wione na mapie naturalne warunki izolacyjno ści podło Ŝa s ą wskazówk ą nie tylko dla bez- piecznego składowania odpadów, lecz tak Ŝe powinny by ć uwzgl ędniane przy lokalizowaniu innych obiektów, zaliczanych do kategorii szczególnie uci ąŜ liwych dla środowiska i zdrowia ludzi, lub mog ących pogorszy ć stan środowiska. Informacje dotycz ące zanieczyszczenia gleb są u Ŝyteczne do wskazywania optymalnych kierunków zagospodarowania terenów zdegrado- wanych. Mapa geo środowiskowa adresowana jest przede wszystkim do instytucji, samorz ądów terytorialnych i administracji pa ństwowej zajmuj ących si ę racjonalnym zarz ądzaniem zaso- bami środowiska przyrodniczego. Analiza jej tre ści stanowi pomoc w realizacji postanowie ń ustaw o zagospodarowaniu przestrzennym i prawa ochrony środowiska. Informacje zawarte na mapie mog ą by ć wykorzystywane w pracach studialnych przy opracowywaniu strategii rozwoju województwa oraz projektów i planów zagospodarowania przestrzennego, a tak Ŝe w opracowaniach ekofizjograficznych. Przedstawione na mapie informacje środowiskowe mog ą by ć pomocne przy wykonywaniu wojewódzkich, powiatowych i gminnych programów ochrony środowiska oraz planów gospodarki odpadami. Mapa powstała na podstawie interpretacji i reinterpretacji materiałów archiwalnych, opracowa ń publikowanych oraz zwiadu terenowego. Konsultacje i uzgodnienia dokonywane 3 były w Urz ędzie Marszałkowskim Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego w Olsztynie oraz w starostwach powiatowych i urz ędach gmin, w granicach, których poło Ŝony jest teren arku- sza. Korzystano równie Ŝ z materiałów znajduj ących si ę u konserwatorów zabytków archeolo- gicznych i architektonicznych, konserwatora przyrody oraz w nadle śnictwach. Zebrane in- formacje zostały zweryfikowane w czasie wizji terenowej przeprowadzonej na przełomie wrzesie ń – pa ździernik 2011 r. II. Charakterystyka geograficzna i gospodarcza Obszar obj ęty arkuszem Ełk le Ŝy w północno-wschodniej cz ęś ci Polski i wyznaczony jest współrz ędnymi: 22 o15’–22 o30’ długo ści geograficznej wschodniej i 53 o40’–53 o50’ szero- ko ści geograficznej północnej. Administracyjnie wi ększa cz ęść obszaru arkusza le Ŝy w województwie warmi ńsko- mazurskim, w powiecie ełckim i obejmuje fragmenty gmin: Ełk, Kalinowo, Prostki oraz mia- sto Ełk. Południowo-wschodnia cz ęść arkusza poło Ŝona jest w województwie podlaskim, w powiecie grajewskim w gminach Grajewo i Rajgród. Pod wzgl ędem fizycznogeograficznym (Kondracki, 2000) teren nale Ŝy do podprowincji Pojezierza Wschodniobałtyckie, makroregionu Pojezierze Mazurskie, mezoregionu Pojezierze Ełckie (fig. 1). Pojezierze Ełckie w przewa Ŝaj ącej cz ęś ci stanowi silnie pagórkowatą wy Ŝyn ę, miejsca- mi poro śni ętą zwartymi kompleksami le śnymi z licznymi jeziorami. Morenowe wzgórza osi ągaj ą tu wysoko ści bezwzgl ędne ponad 180 m n.p.m. Teren odwadniany jest przez prze- pływaj ącą przez obszar arkusza z północy na południowy wschód rzek ę Ełk oraz jej dopływy. Pod wzgl ędem klimatycznym omawiany obszar nale Ŝy do regionu XII – Mazursko- Podlaskiego charakteryzuj ącego si ę mał ą zmienno ści ą wyst ępowania poszczególnych typów pogody. Średnia roczna temperatura powietrza wynosi 6 – 7°C, przy średniej temperaturze w lipcu 17 – 18°C i średniej temperaturze w styczniu do -5°C. Średnia roczna suma opadów atmosferycznych zawiera si ę w przedziale 550 – 600 mm. Wiatry wiej ą najcz ęś ciej z kierun- ków zachodnich (30%) i południowych (25%). Pokrywa śnie Ŝna utrzymuje si ę do 90 dni w roku (liczba dni z pokryw ą śnie Ŝną o prawdopodobie ństwie wyst ąpienia 50%). Średni czas trwania zimy termicznej ( średnia dobowa temperatura poni Ŝej 0°C) wynosi ponad 100 dni, a średni czas trwania lata termicznego ( średnia dobowa temperatura powy Ŝej 15°C) dochodzi do 90 dni (Atlas…, 1995). Okres wegetacyjny trwa około 180–190 dni. 4 Fig. 1. Poło Ŝenie arkusza Ełk na tle jednostek fizycznogeograficznych wg J. Kondrackiego (2000) 1 – granica podprowincji, 2 – granica makroregionu, 3 – granica mezoregionu, 4 – obszar miasta, 5 – rzeki i jeziora prowincja: Ni Ŝ Wschodniobałtycko-Białoruski (84) podprowincja: Pojezierza Wschodniobałtyckie (842) makroregion: Pojezierze Litewskie (842.7) mezoregion: Równina Augustowska (842.74) makroregion: Pojezierze Mazurskie (842.8) mezoregiony: Kraina Wielkich Jezior Mazurskich (842.83), Pojezierze Ełckie (842.86), Równina Mazurska (842.87) podprowincja: Niziny Podlasko-Białoruskie (843) makroregion: Nizina Północnopolska (843.3) mezoregiony: Wysoczyzna Kolne ńska (843.31), Kotlina Biebrza ńska (843.32) Mimo nienajlepszych warunków klimatycznych opisywany obszar ma charakter rolni- czy. Dominuje tu uprawa podstawowych zbó Ŝ, znacznie mniejszy jest udział ziemniaków i ro ślin przemysłowych, du Ŝe tereny zajmuj ą pastwiska i łąki. Znaczna cz ęść ludno ści utrzy- muje

View Full Text

Details

  • File Type
    pdf
  • Upload Time
    -
  • Content Languages
    English
  • Upload User
    Anonymous/Not logged-in
  • File Pages
    55 Page
  • File Size
    -

Download

Channel Download Status
Express Download Enable

Copyright

We respect the copyrights and intellectual property rights of all users. All uploaded documents are either original works of the uploader or authorized works of the rightful owners.

  • Not to be reproduced or distributed without explicit permission.
  • Not used for commercial purposes outside of approved use cases.
  • Not used to infringe on the rights of the original creators.
  • If you believe any content infringes your copyright, please contact us immediately.

Support

For help with questions, suggestions, or problems, please contact us