f-AŃSTWO\V A OPERA \VE \VROC::. A W I U CARL MILLOCKER STUDENT • ZEBRAK <Der Bettel tudent) DYREKTOR I KIEROWNIK ARTYSTYCZNY CARL MILLOCKER • STUDENT ZEBRAK (Der Bettelstudent) Operetka w 2 aktach Libretto: F. Camillo Zell i Richard Genee Tłumaczenie tekstów śpiewanych: Krystyna Chudowolska Tłumaczenie prozy: r. s. Kierownictwo muzyczne: ROBERT SATANOWSRI Inscenizacja i reżyseria: Dekoracje: FRANK de QUELL (Włochy ) MAREK DOBROWOLSRI Choreografia: Kostiumy: HERBERT SCHUBERT (RFN) IRENA BIEGAŃSKA Kierownik chóru: GRAŻYNA IKOWSKA Asystent reżysera: VVspółpraca dyrygencka: Feliks Tarnawski Bogdan Hoffmann Urszula Walczak Lucjan Laprus Asystent choreografa: Asystent ~cenografa: ""CARL MILLOCKER Emil Wesołowski Zbigniew Pośko ~Ą Premiera MAJ 1980 r. ,. " ROBERT SATANOWSKI FRANK DE QUELL Wangenheim - JERZY KWOLEK (art. chóru) OBSADA: Richthofen _ oficerowie sascy - MARIAN SZPAK (art. chóru) Schweinitz Palmatica - HALINA SŁONIOWSKA ---­ hrabina Nowalska URSZULA WALCZAK Henri ci - JAN DUKSZTA (art. chóru) JOLANTA ZIELIŃSKA Burmistrz - ROMAN GRZESIK (art. chóru) TADEUSZ WOJNAROWICZ (art. chóru) Laura - URSZULA HOŁUBOWSKA DANUTA PAZIUKÓWNA - jej córki ANNA WITKOWSKA Onoufrie - ALEKSANDRA NIKONOW (art. chóru) - ELŻBIETA PAL Kotlistka - ELŻBIETA BEGA Bronisława KRYSTYNA TYBURWOSKA MARIANNA WUDARSKA (art. chóru) JOLANTA ŻMURKO soliści baletu: - MIECzySt,AW MILUN Alicja Jaskóła, Krystyna Kosarewicz, Maria Kijak, Ewa Lewandowska, Alicja Lickie­ Ollendorf wicz, Anna Staszak, Beata Starczewska, Ewa Zając, Waldemar Karst, Franciszek Komendant Krakowa STANISŁAW STOJEK JANUSZ WOLNY Knapik, Witold Krasuski, Janusz Łaznowski, Zbigniew Owczarzak, Emil Wesołowski, oraz koryfeje i zespół baletowy, - TADEUSZ GALCZUK Jan Janicki Chór i orkiestra Państwowej Opery we Wrocławiu student Uniwersytetu WIESŁAW PIETRZAI( Jagi e lloński e go w Krakowie JAN ZAKRZEWSKI Szymon Rymanowicz - MARIUSZ MAJEWSKI Dyryguje: student Uniwersytetu ROBERT WORONIECKI ROBERT SATANOWSKI Jagi e lloń ski e go w Krakowie JANUSZ ZIPSER BOGDAN HOFFMANN LUCJAN LAPRUS Enterich - LUDWIK MIKA; Komendant w i ę zienia JÓZEF WALCZAK Przygotowanie zespołów wokalnych: Zofia Urbanyi-Krasnodębska - LUDWIK MIKA Piffke Przygotowanie solistów: Łucja Boguszyńska, Barbara Jakóbczak, Maria Kaczoruk, - klucznicy więzienia WIESŁAW PIETRZAK Maria Kowalewska. JÓZEF WALCZAK lspicjenci: Andrzej Kaperwas, Franciszek Warliński . Puffke - ANTONIBOGUCKI KRZYSZTOF SITARSKI retkowego, pis z ącego mu zykę „rozrywkową", miały DLACZEGO pr emierę na scenie s p ecjali zu jącej się w insceniza­ cjach operetkowych - a zatem „szufladkuje się" te „STUDENT ŻEBRAK"? dz ieła pod r o zdział „operetka" ... A z kolei: „S łu żąca panią" Pergolesiego, „Bastien i Bastienne", „Up:·owadzenie z Seraju", „Dyrektor teatru" Mozarta, „Włoszka w Algerze" i „Turek w M ożna odpowiedzieć na to pytanie jednym zda­ Itali'' Rossiniego (aby nie wyrwać się z „Cyrulikiem niem: Sewilskim"?), „Napój miłosny" Donizettiego, „Marta" ponieważ jest to jedna z najwartościowszych po­ F lotowa, „ Wesołe kumoszki z \.Yindsoru" Nicolaia, zycji literatury operetkowej ... „Nędza u szczęś l iwona" Kamieńskiego, „Krakowiacy Operetkowej? i górale" Stefaniego, „Flis", „Verbum Nobile" Mo­ I tu już wkradają się wątpliwości „natury formal­ niuszki, „Sprzedana narzeczona" Smetany, „Casano• nej''. va" Różyckiego, „Czterech gburów" Wolf-Ferrariego Zwyczaj, tradycja, przyzwyczajenie, autorzy ... strzelam, nie wysilając się, z pamięci jedną nazwę „przewodników", każą niektóre muzyczne dzieła tea­ po drugiej - czy nie są to dzieła, znajdujące się na tralne klasyfikować w dziale „operetki" (z podkre­ pograniczu owego umownego przedziału, za którym śleniem, że są to tzw. „operetki klasyczne"), podczas znajduje się j u ż kraina „lekkomyślnej siostry opery"? gdy zarówno wartość muzyczna, jak i struktura Pojęc i e dz i eła operetkowego opiera się na pew­ utworu a także stopień tr u dności wykonania wokal­ nych formalnych wymogach - przeplatanie akcji nego jak i instrumentalnego predysponują te dzieła dramatycznej mówionej prozą akcją muzyczną i wo­ do działu opery komicznej ... kalną, liczne arie, ansamble, sceny baletowe, niekie­ Opera komiczna - klasyczna operetka - Sing­ dy stosowane jedynie w charakterze muzycznych i spiel - czy to nie wszystko jedno do jakiej „szuflad­ wizualnych ozdobników, „melodramy" i „Nachtanze", ki" włożymy dzieło muzyczno-teatralne, które żyje często stosowany schemat dramatyczny dwóch par własnym, indywidualnym i niepowtarzalnym życiem amantów - pary lirycznej i pary charakterystycznej, artystycznym? „Piękna Helena", „Orfeusz w piekle", przewaga rytmów tanecznych itd... to cechy szanu­ i „Rycerz Sinobrody", „Zemsta Nietoperza", „Noc w jącej się operetki. Czyż jednak w cytowanej przed Wenecji" i „Baron Cygański", „Piękna Galatea", chwilą liście słynnych oper komicznych nie znajdzie­ „Fatinitza" i „Boccaccio", „Student Żebrak" i „Gas• my tych właśn i e cech charakterystycznych, które parone", „Dzwony Kornewilskie", „Mikado", „Gej• mają być monopolem gatunku muzycznego zwanego sza", „Córka pani Angot", „Polska krew", „Wesoła operetką? wdówka", „Carewicz" i „Kraina uśmiechu", „Księ ­ Bernard Grun wybitny teoretyk, kompozytor, dy­ Typowy obrazek z niezwykle modnych w czasach Straus:;::i, Suppego i Milli.ickera koncertów ogródkowych: Johann Straus · pro­ wadzi .,,·oią kapelę na Wystawie Światowej ,,. Wiedniu w 1873 r. żniczka czardasza" itd. itd - można by wyliczyć rygent, autor licznych dzieł krytycznych o teatrze całą litanię „klasycznych operetek" Offenbacha, muzycznym, powiada w swojej książce „Kulturge• - Audrana, Straussa, Suppego, Millockera, Zellera, schichte der Operette", że operetka jest osobliwą i Rosalindę, Gardefeu i Metellę, „gene!·ała Buma Przy tym wszystkim - a może właś ni e dlatego - i pułkownika Żupana, Lecocq' a, Planq uetta, J ohnes' a, Sullivana, Lehara, mieszanką partii śpiewanych, mówionych i tanecz­ Ollendorfa, S:nobrodego Fals­ dzieło op2retkowe wymaga znakomitego wykonaw­ Kalmana, Frimmla itp. kolekcję wielkich, przepełnio­ nych, przyjmowanych na skutek „cichej zmowy ' cappę i Froscha za pełnowartościO\\·e i realistyczne stwa - zarówno muzycznego - ze strony wszystkich postacie teatralne, stanowi najwymowniejszy dowód nych świetną muz yką widowisk teatralnych, granych między wykonawcami i słuchaczami, jako pełna zespołów instrumentalnych, wokalnych, tanecznych, dramaturgicznej witalności tego gatunku ... ". C yt uję na najczcigodniejszych scenach operowych świata, i zamknięta w sobie forma rozrywki. „W operze po­ ze strony solistów, jak i wykonawstwa wokalnego, tu zdanie Gruna (z książki „Dzieje Operetki" w tłu­ pod dyrekcją znakomitych mistrzów batuty, z udzia­ waga tematu i związana z nią liryczno-epicka rozle­ aktorskiego a także - nie zapominajmy o tym - maczeniu Lucjana Kydryńskiego), gdyż wydaje mi łem najsłynniejszych śpiewaków operowych ... głość realizacji, maskują tę osobliwość C..), powsze­ precyzycyjnej i bogatej realizacji technicznej na się, iż ujął specyfikę Operetki to są czy opery komiczne? Napisane zo­ chny realizm roześmianej operetki ukazuje ją tym on bardzo trafnie teatralnej scenie i na jej zapleczu, gdyż feeria i tempo spekta­ struktury i szczególnej logiki „realizmu" d zieła ope­ stały przez kompozytora uważanego za muzyka ope- dobitniej. Fakt, że mimo to uznajemy Eisensteina klu operetkowego decydują również o wartości i suk­ retkowego. cesie przedstawienia. najpełniejszą formę artystyc-ną o dziewczętach spotkanych „w podróży" i jego oś­ i) Dlatego uzyskJ­ wyrzucałem go migiem na ulicę. Takiej metody ob­ ją dzieła w wiadczyny, wyznanie miłości Jana - to wybrane operetkowe (te tzw. klasyc:-ne) realirn­ ZŁOTNIK WIEDEŃSKIEJ rabiania szlachetnych metali nigdy dotąd nie stoso­ cjach podjętych przez duże i dośw i ad::zone teat:y spośród wielu pięknych fragmentów przykłady arii, OPERETKI wano w całym szlachetnym cechu wiedeńskich złot­ operowe, d ysponujące odpowiednimi z e społami o:-­ stanowiących nie tylko popisy wokalne dla dysponu­ ników. A ponieważ ojciec mój jął żywić uzasadnione kiestralnymi, chóralnymi, tanecznymi, odpowiednio jących dużym wolumenem, szeroką skalą i dobrą S iedziałem w ojcowskim warsztacie, a gdy mi się wątpliwości, czy dzięki tej metodzie warsztat jego technicznie wyposażoną sceną, zasceniem i warszta­ techniką wokalną śpiewaków, lecz również melodyj­ który z owych złotych łańcuszków nie od razu udawał, rozkwitnie, wyrządził zarówno sobie, jak i sztuce tami i - co najv.·ażniejsze - odpowiednim zespołem ny tekst, pozostający długo w pamięci słuchaczy ... solistów - śpiewaków - aktorów, zarówno liry­ I jeszcze libretto oryginalne i pełne niespodzie­ cznych jak i charakterystycznych. wanych zdarzeń, rozgrywających się w jakże interesu­ Operetka klasycrna jest bez wątpienia trudnym jącym okresie historycznym, interesującym szcze­ egzaminem i wielką szkołą - „gimnastyką" muzy­ gólnie dla publiczności polskiej, gdyż mówiącym czną, akto:-ską, ruchową dla całego z e~ połu artysty­ o niezwykłym odcinku czasu w dziejach naszej ojczy­ czr:ego i technicznego teatru .. zny. Akcja rozgrywa się z rzadką w librettach ope­ Ale ,v,racajmy do naszego „Skd:mta Żebraka" : retkowych konsekwencją i obok niecodzienności Pow~cdzidiśmy już, że ocok „Zemsty Nietoperza", przedstawionych wydarzeń jest także wykładnikiem „Nocy w Wenecji", „Boccaccia" - „Bettelst"Jdent" nieprzemijającego· patriotyzmu Polaków„. Millocke ·a ;-aj mu je c:ołową pozycję wśród najren­ Wszystkie te cechy składają się na wartościową niejszych dz'eł klasyc:-nej literatury wiedeński e 130 całość, na bogate w muzykę i akcję sceniczną