Załącznik do Uchwały Nr XXX/223/2017 Rady Miejskie w Rakoniewicach z dnia 30 października 2017 r. LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI GMINY RAKONIEWICE NA LATA 2017-2023 Poznań - Rakoniewice, 2017 Spis treści Rozdział 1. Wprowadzenie ................................................................................................................ 3 Rozdział 2. Opis powiązań programu z dokumentami strategicznymi i planistycznymi ................... 4 2.1 Dokumenty na poziomie krajowym ........................................................................................ 4 2.2 Dokumenty na poziomie regionalnym .................................................................................... 9 2.3 Dokumenty na poziomie lokalnym ........................................................................................ 13 Rozdział 3. Diagnoza ........................................................................................................................ 16 3.1 Gmina Rakoniewice na tle województwa i powiatu ............................................................. 16 3.2 Wskazanie obszarów o najwyższym stopniu degradacji ....................................................... 39 3.3 Analiza przyczyn degradacji i charakterystyka sytuacji na obszarze objętym programem ... 62 Rozdział 4. Wizja stanu obszaru po przeprowadzeniu rewitalizacji ................................................ 66 Rozdział 5. Cele rewitalizacji oraz kierunki działań .......................................................................... 67 Rozdział 6. Przedsięwzięcia rewitalizacyjne .................................................................................... 68 Rozdział 7. Ramy finansowe .......................................................................................................... 101 Rozdział 8. Podsumowanie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko ............................ 105 Rozdział 9. Uspołecznienie ............................................................................................................ 106 Rozdział 10. Wskaźniki realizacji ...................................................................................................... 111 Rozdział 11. System realizacji (wdrażania), w tym monitoring i ocena skuteczności działań oraz sposób modyfikacji Programu Rewitalizacji ........................................................................................ 113 2 Rozdział 1. WPROWADZENIE Rewitalizację należy rozumieć jako proces wyprowadzania ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych, prowadzony w sposób kompleksowy, poprzez zintegrowane działania na rzecz lokalnej społeczności, przestrzeni i gospodarki, skoncentrowane terytorialnie, prowadzone przez interesariuszy rewitalizacji na podstawie programu rewitalizacji. Program rewitalizacji jest inicjowany, opracowany i uchwalony przez radę gminy. Stanowi on wieloletni plan działań w sferze społecznej, ekonomicznej, przestrzennej, infrastrukturalnej, środowiskowej, kulturowej, zmierzający do wyprowadzenia obszarów zdegradowanych ze stanu kryzysu oraz stworzenia warunków do ich zrównoważonego rozwoju. Pełni on rolę narzędzia planowania, koordynowania i integrowania różnorodnych aktywności w ramach rewitalizacji. Niniejszy dokument został opracowany z dofinansowaniem środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020, udzielonym na realizację projektu pt. „Opracowanie Lokalnego Programu Rewitalizacji dla gminy Rakoniewice na lata 2017-2023” na podstawie umowy nr DPR.U.49/2017 zawartej w dniu 31 marca 2017 r. (aneksowanej w dniu 18 lipca 2017 roku.) Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Rakoniewice na lata 2017-2023 powstał na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 6 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym. Rewitalizacja zdegradowanych i zmarginalizowanych obszarów wskazanych jako problemowe, ma na celu pobudzenie aktywności środowisk lokalnych i stymulowanie współpracy na rzecz rozwoju społeczno-gospodarczego oraz przeciwdziałanie zjawisku wykluczenia społecznego w zagrożonych patologiami społecznymi obszarach. Działania naprawcze prowadzić będą do polepszenia jakości życia mieszkańców, w tym zwiększenia ich szans na zatrudnienie. Ponadto pozwolą one na trwałą odnowę obszaru, poprawę ładu przestrzennego, stanu środowiska i zabudowy poprzez zastosowanie wysokiej jakości rozwiązań architektonicznych i urbanistycznych. Efektem działań powinno być wyposażenie obszarów zidentyfikowanych w programie rewitalizacji w nowe funkcje, lub przywrócenie poprzednich, w wyniku zaplanowanych i skoordynowanych działań interwencyjnych i naprawczych. 3 Rozdział 2. OPIS POWIĄZAŃ PROGRAMU Z DOKUMENTAMI STRATEGICZNYMI I PLANISTYCZNYMI 2.1 DOKUMENTY NA POZIOMIE KRAJOWYM STRATEGIA NA RZECZ ODPOWIEDZIALNEGO ROZWOJU Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju jest dokumentem dającym wsparcie dla gmin w prowadzeniu działań rewitalizacyjnych realizowanych przez Ministerstwo Rozwoju wspólnie z Ministerstwem Infrastruktury i Budownictwa. Strategia stanowi instrument elastycznego zarządzania głównymi procesami rozwojowymi w kraju. Łączy w sobie wymiar strategiczny z wymiarem operacyjnym, bowiem wskazuje niezbędne działania oraz instrumenty realizacyjne - projekty flagowe i strategiczne, zapewniające jej wdrożenie. Ustala również system koordynacji i realizacji, wyznaczając role poszczególnym podmiotom publicznym oraz sposoby współpracy ze światem biznesu, nauki oraz społeczeństwem. Strategia jest ukierunkowana na inkluzywny rozwój społeczno-gospodarczy w oparciu o spójność społeczną. Strategia pozwala na podporządkowanie działań w sferze gospodarczej w osiąganiu celów związanych z poziomem i jakością życia obywateli Polski. Kładzie nacisk, aby beneficjentem rozwoju gospodarczego, w większym niż dotychczas stopniu, byli zwykli obywatele oraz obszary do tej pory pomijane w polityce rozwoju. Przyjęcie takiego wzorca sprzyja uwolnieniu kapitału ludzkiego, wzmocnieniu kapitału społecznego i tym samym optymalnemu wykorzystywaniu potencjału rozwojowego całego kraju. W Strategii wyróżniono trzy cele szczegółowe: → Trwały wzrost gospodarczy oparty coraz silniej o wiedzę, dane i doskonałość organizacyjną → Rozwój społecznie wrażliwy i terytorialnie zrównoważony → Skuteczne państwo i instytucje służące wzrostowi oraz włączeniu społecznemu i gospodarczemu Działania rewitalizacyjne wpisują się z cel drugi, uspołecznienie jest bowiem ważnym elementem procesu zmian, a współdecydowanie o rozwoju gospodarczym i przestrzennym danego obszaru wpływa na wzrost jego zasobów. Prowadzenie skutecznej polityki regionalnej i lokalnej, dostosowanej do specyfiki danego terytorium i obejmującej działania służące aktywizacji gospodarczej, wpłynie na rozwój lokalnych rynków pracy i mobilizację zawodową mieszkańców, wpłynie na poprawę dostępności do usług publicznych oraz na potencjał lokalnych i subregionalnych gospodarek. 4 KRAJOWA STRATEGIA ROZWOJU REGIONALNEGO Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010-2020 jest podstawowym dokumentem wyznaczającym ramy polityki regionalnej Polski do roku 2020. Zgodnie z wizją zapisaną w strategii w 2020 roku polskie regiony stanowić będą lepsze miejsce do życia dzięki podniesieniu poziomu i jakości życia oraz przez stworzenie takich ram gospodarczo-społecznych i instytucjonalnych, które zwiększają szanse realizacji aspiracji i możliwości jednostek i wspólnot lokalnych. Polskie regiony będą silniejsze gospodarczo, lepiej zintegrowane gospodarczo, społecznie i przestrzennie oraz bardziej samorządne w wyniku procesu decentralizacji i szerszego urzeczywistniania zasady partnerstwa i subsydiarności. Realizacja tak nakreślonej wizji będzie możliwa poprzez osiągnięcie głównego celu strategii, którym jest efektywne wykorzystanie specyficznych regionalnych i innych terytorialnych potencjałów rozwojowych dla osiągania celów rozwoju kraju – wzrostu, zatrudnienia i spójności w horyzoncie długookresowym. Realizacji celu strategicznego służyć będą trzy cele: 1. Wspomaganie wzrostu konkurencyjności regionów, 2. Budowanie spójności terytorialnej i przeciwdziałanie marginalizacji obszarów problemowych, 3. Tworzenie warunków dla skutecznej, efektywnej i partnerskiej realizacji działań rozwojowych ukierunkowanych terytorialnie. W ramach celu 2. ujęto cel operacyjny 2.3. Restrukturyzacja i rewitalizacja miast i innych obszarów tracących dotychczasowe funkcje społeczno-gospodarcze. W Polsce znajduje się wiele obszarów które, pomimo znacznej na tle innych jednostek terytorialnych zamożności, utraciły w ostatnich latach, na skutek zmian społeczno-gospodarczych, możliwości wzrostu i kreowania zatrudnienia z powodu upadku tradycyjnego przemysłu, gwałtownej zmiany koniunktury na wytwarzane produkty i usługi, degradacji środowiska przyrodniczego czy też powiązanej z tymi procesami degradacji infrastruktury, w tym mieszkaniowej, a także dużego odpływu ludności. Do najważniejszych zagadnień, które powinny być brane pod uwagę przy projektowaniu i realizacji działań restrukturyzacyjnych i rewitalizacyjnych będą należały działania polegające na: - wsparciu jakości kapitału ludzkiego, - modernizacji struktury gospodarczej, - wsparciu nadrabiania zaległości w zakresie infrastruktury technicznej, - wsparciu modernizacji i rozwoju obiektów użyteczności publicznej o znaczeniu subregionalnym, - wsparciu kompleksowych programów rewitalizacyjnych obejmujących zagadnienia infrastrukturalne, gospodarcze i społeczne oraz przestrzenne i środowiskowe. Działania w ramach tego obszaru problemowego polityki regionalnej będą prowadzone na podstawie lokalnych programów rewitalizacji. 5