N°4 – 01.2020 ROMO DE MAGAZIN VUN DER GEMENG ROUSPERT-MOMPECH FOKUS NATUR- A GEOPARK OP BESUCH BEI LËTZEBUERG AM ZWEETE MËLLERDALL JEAN BIRSENS: WELTKRICH EIN ZWECKVERBAND DER EN HAUS VOLLER MITGLIEDSGEMEINDEN AUTOEN UND DES STAATES DES VOITURES À PERTE DE VUE ÉDITO _ 01-2020 _ ROMO Léif Matbiergerinnen, Chères concitoyennes, léif Matbierger, chers concitoyens, Et ass eis eng grouss Freed, Iech déi nei Ausgab vum C’est avec grand plaisir que nous vous présentons la ROMO virstellen ze kënnen! nouvelle édition du ROMO ! Si steet ganz am Zeeche vun engem memorabele Cette édition est d’abord dédiée au souvenir : il y Moment: der Befreiung vum Naziregime duerch a 75 ans, les troupes américaines libéraient le pays d’Amerikaner viru 75 Joer, fir genee ze sinn am Sep- de l’occupant nazi, une première fois en septembre tember 1944 an, eng zweete Kéier, am Januar 1945. 1944, puis définitivement en janvier 1945. L’occu- D’Occupatioun war eng schrecklech Zäit. Am De- pation a été pour tous une période terrible. En dé- zember huet d’Gemeng mat enger Rei Evenementer cembre dernier, la Commune a organisé une série un dës Zäit an hir Affer geduecht. Och de Bäitrag an de commémorations afin de rendre hommage aux dëser Ausgab soll dozou bäidroen, dass deen trau- victimes et de s’assurer que cette triste période ne regen Ofschnëtt an der Geschicht vu Lëtzebuerg soit jamais oubliée. net a Vergiessenheet geréit. Ce numéro vous donnera également l’occasion de E weidert an net manner wichtegt Thema, dat an découvrir une nouvelle rubrique dédiée au parc engem Bäitrag opgegraff gëtt, ass dat vun eisem naturel et géoparc Mullerthal. L’occasion de vous Natur- & Geopark Mëllerdall. Hei gëtt erkläert, wat dévoiler les particularités de ce parc et de vous ap- esou e Park ausmécht a wéi mir zesummen en no- prendre comment nous parvenons à préserver en- haltegen Ëmgank vum natierlechen a kulturellen semble et de façon durable, le patrimoine naturel et Ierwe fleege kënnen, deen de Charme an de Wäert culturel qui contribue au charme et à la valeur de vun der Regioun ausmécht. Op de Säiten 50 bis 81 la région. Les différents aspects du parc naturel et gitt Dir alles gewuer iwwert déi eenzel Aspekter géoparc ainsi que les personnes qui s’y engagent vum Natur- & Geopark wéi och iwwert déi Engagéi- de façon temporaire ou permanente, vous seront ert, déi sech, temporär oder permanent, asetzen. quant à eux présentés au fil des pages 50 à 81. Amplaatz vu Chrëscht- an Neijoerskaarten ze Cette année, plutôt que d'envoyer des cartes de schécken, hu mir eis dëst Joer dozou entscheet en vœux, nous avons décidé de faire un don à une Don fir e gudden Zweck ze maachen. œuvre de bienfaisance. An dësem Sënn wënsche mir Iech all Guddes fir Enfin, nous tenions à vous adresser nos meilleurs 2020 an eng agreabel Lektüre! vœux pour l’année 2020 et nous vous souhaitons une agréable lecture ! Äre Schäfferot Votre collège échevinal Romain Osweiler Joseph Schoellen Patrick Hierthes Stéphanie Weydert 2 ROMO _ 01-2020 _ INHALT 4 FOKUS Lëtzebuerg am Zweete Weltkrich COMMEMORATIOUN10 AN DER GEMENG ROUSPERT-MOMPECH 18 Sportleréierung 2019 23 Aktuell Baustellen ZESUMME LIEWEN JOURNÉE38 PACTE CLIMAT 2019 SOUS LE SIGNE DU « PACTE CLIMAT 2.0 » 41 Littering NATIERLECH INHALT INHALT _ 01-2020 _ ROMO 3 46NATIERLECH FOKUS Natur- & Geopark Mëllerdall Lëtzebuerg am Zweete Weltkrich 82OP BESUCH BEI Jean Birsens En Haus voller Autoen Des voitures à perte de vue 104 VERÄINSLIEWEN KANNERSÄIT Besuch vum Kleeschen 88 90 Klassefotoen D’Veranstaltunge vun de Veräiner aus der Gemeng 116 AUS DEM GEMENGEROT Le conseil communal 146 Gemeinderatsberichte OP EE BLÉCK Rapports du conseil communal 148 WAT NACH KËNNT 4 ROMO _ 01-2020 _ FOKUS LU Lëtzebuerg am Zweete Weltkrich 75 Joer ass et hier, datt amerikanesch Truppen eis Géigend vun den Nazie befreit hunn. Am Dezem- ber 2019 stoungen an eiser Gemeng dofir eng ganz Rei Evenementer un, déi un dës Ereegnesser erënnert hunn: eng Ausstellung an Zesummen- aarbecht mat dem CEBA (Cercle d’Études sur la Bataille des Ardennes) am Centre Culturel „a Lannen“ zu Uesweller, d’Virstellung vum Buch „Mir musse fort“ vum Service Historique vun der Gemeng Rouspert-Mompech an eng „Night Vigil“ zu Uesweller. Dës schlëmm Zäit soll sech ni méi widderhuelen, dofir ass et wichteg, datt mir d’Ge- schicht ni vergiessen! Hei de Versuch, déi kom- plex Ereegnesser vum Zweete Weltkrich an enger kuerzer, vereinfachter Form zesummenzefaassen. Onofhängegkeetsfeier 1939 Occupatioun Eist Land steet 1939 ganz am Zeeche vun de Feieren E Joer méi spéit, den 10. Mee 1940, iwwerfalen däitsch „100 Joer Onofhängegkeet vu Lëtzebuerg“. A praktesch Truppen dat neutraalt Lëtzebuerg. Ouni nennenswäert alle Rieden, déi aus dësem Ulass gehale ginn, gëtt Géigewier erueweren se d’Land wärend den éischte ëmmer erëm op déi grouss Gefor higewisen, déi Hitler- Stonnen. Franséisch Truppe probéieren zwar nach dës FOKUS däitschland fir d’Fräiheet vun eisem Land duerstellt. Offensiv opzehalen, mee no e puer klengen Auserna- FOKUS _ 01-2020 _ ROMO 5 nersetzungen am Süde vum Land zéien déi sech han- 1940 gëtt Lëtzebuerg dunn zum CdZ-Gebitt erkläert. nert d’Maginot-Linn zeréck. D’groussherzoglech Famill Ënner dem Motto „Heim ins Reich!“ sollten de „Chef an d’Lëtzebuerger Regierung hate Lëtzebuerg nach an der Zivilverwaltung (CdZ)“ Gustav Simon a säi Stell- der Nuecht virum Amarsch Richtung Frankräich ver- vertrieder Heinrich Christian Siekmeier Lëtzebuerg an looss. Spéiderhi si se op London an den Exil gaangen. d’Däitscht Räich aglidderen. Nach um Dag vum Amarsch huet den däitschen Ausse- Mat Hëllef vu Lëtzebuerger Kollaborateure gëtt minister Joachim von Ribbentrop verséchert, datt déi d’(politescht) Liewen zu Lëtzebuerg nei organiséiert. territorial a politesch Onofhängegkeet net ugetaascht Eng Rei Lëtzebuerger schléissen sech der „Volks- géif ginn. Vum 10. Mee bis den 2. August stoung Lëtze- deutsche Bewegung“ (VdB) un, dorënner vill Staats- buerg ënner däitscher Militärverwaltung. Den 29. Juli beamten, déi soss hir Plaz verluer hätten. Kanner a Jugendlecher ginn an der „Hitlerjugend“ (HJ) an am „Bund Deutscher Mädel“ (BMD) instrumentaliséiert a mat Nazi-Propaganda indoktrinéiert. Ronn 1.000 Lëtzebuerger Judden a jiddesch Flücht- lingen, déi virum Ausbroch vum Krich zu Lëtzebuerg Asyl fonnt haten, gi vum Oktober 1941 un no Osteu- ropa deportéiert. Déi meescht vun hinne kommen do a Ghettoen ëm oder ginn a Vernichtungslageren ëmbruecht. Resistenz Zu Lëtzebuerg dauert et eng Zäit bis sech vereen- zelt Patrioten, déi net mam Nazi-Regimm averstane sinn, zesummendoen. Se wiere sech géint d’Germa- niséierung vum Land a setze fir d’Onofhängegkeet 6 ROMO _ 01-2020 _ FOKUS vu Lëtzebuerg hiert Liewen op d’Spill. En éischten Vereenzelter sech den alliéierten Truppen uschléissen. Erfolleg kënnen dës Widderstandsorganisatioune Famille vun dëse „Wehrdienstverweigerer“ an bei der geplangter „Personenstandsaufnahme“ vum Deserteure ginn ëmgesiidelt, haaptsächlech an Ost- 10. Oktober 1941 verbuchen. Nodeems sech bei däitschland (Schlesien …). Stéchprouwen erausgestallt hat, datt 95 % vun de Lëtzebuerger, entgéint den Uweisunge vum Gauleiter, op déi dräi Froen iwwer „Staatsangehörigkeit, Muttersprache und Volkszugehörigkeit“ net „Deutsch“ mee „Lëtzebuergesch“ uginn haten, gouf dës „Personenstandsaufnahme“ annuléiert. Zwangsrekrutéierung a Streik Als Reaktioun op d’Dekretéiere vum „Reichsar- beitsdienst“ an der „Wehrpflicht“ fir d’Lëtzebuerger Joergäng 1920 bis 1927, kënnt et den 31. August 1942 a verschiddene Lëtzebuerger Fabricken a Schoulen zu Streiken. Den Nazi-Okkupant reagéiert brutal op d’Néierleeë vun der Aarbecht. D’Standgeriicht gëtt age- fouert. D’„Rädelsführer“ vum Streik ginn higeriicht. Et kënnt zu Verhaftungen an Deportatiounen a Konzen- tratiounslager. Ronn 40 % vun den Zwangsrekrutéierten tauchen ënner. Se gi vun hirer Famill oder vu Resistenzler FOKUS verstoppt. Anerer setzen sech an d’Ausland of, wou FOKUS _ 01-2020 _ ROMO 7 Befreiung D’alliéiert Verbänn landen de 6. Juni 1944 (D-Day) an der Normandie. No der Befreiung vu Paräis, de 25. August 1944, komme se ganz séier Richtung Nord-Oste weider. Déi däitsch Truppen zéie sech ouni gréisser Géigewier an de Schutz vum Westwall zréck, fir sech do nei z’organiséieren. Am September 1944 sollt et da souwäit sinn: Lëtze- buerg gëtt vun amerikaneschen Truppe befreit, an d’Bevëlkerung kann opootmen. De 9. September betrieden déi éischt amerikanesch Zaldoten zu Péiteng Lëtzebuerger Buedem. Den 10. September befreien d’US-Truppen dann d’Haaptstad. Si gi mat Begeesch- terung vun de Leit empfaangen. Un der däitscher Grenz kënnt de Virmarsch vun den Amerikaner dann allerdéngs un d’Stoen, haaptsächlech well et u Ravitail- lement feelt. Evakuatioun Eis Regioun gëtt zum Frontgebitt, zum „No Man’s Land“, an deem et ëmmer méi dacks zu militäresche Konfrontatioune kënnt. Well d’Gefor fir d’Zivilisten zouhëlt, gëtt d’Bevëlkerung aus den Dierfer vun der Ënnersauer Enn September/Ufank Oktober evakuéiert. Ardennen- oder Rundstedt-Offensiv Ouni datt d’Amerikaner dermat rechnen, bereet d’„Wehrmacht“ eng lescht grouss Offensiv (Geheim- code: „Unternehmen Wacht am Rhein“) un der Westfront vir, mam Zil, den Hafe vun Antwerpen zeréckzeerueweren an domat de Renfort an de Ra- vitaillement u Bensin, Waffen a Munitioun vun den Alliéierten z’ënnerbannen. An de fréie Moiesstonne vum 16. Dezember 1944 gräifen dräi däitsch Arméie mat iwwer 200.000 Zaldote laanscht déi belsch a Lëtzebuerger Grenz op enger Längt vun 130 Kilometer un an iwwerrennen déi amerikanesch Stellungen. Sou ginn d’Éislek an d’Grenzgebitt laanscht d’Sauer bis erof op Iechternach op en Neits vun den Däitsche besat. Duerch déi iwwerraschend Offensiv vun den Nazi- Truppen an den Ardennen herrscht Chaos op der amerikanescher Säit, déi an enger éischter Phas vill Réckschléi astieche muss. Wéinst Reen a Niwwel kënnen déi Alliéiert hir Fligeren net asetzen, sou datt d’Géigenoffensiv op sech waarde léisst. Ëm Chrëschtdag schléit d’Wieder ëm. Et läit zwar Schnéi, mee bei kalem, klorem a sonnege Wieder geléngt et den alliéierten Truppen – virun allem dank hirer Iwwermuecht an der Loft – verluere Gebidder 8 ROMO _ 01-2020 _ FOKUS zeréckerueweren.