Urz¹d Miejski w Radomiu Wydzia³ Edukacji, Sportu i Turystyki SCENARIUSZ WYCIECZKI PIESZEJ ¯YTKOWICE - PIONKI ZACHODNIE D£UGOŒÆ : 13,2 km CZAS PRZEJŒCIA : 3 godziny + oko³o 1,5 godziny odpoczynku Warka 10 Grabów n. Pilic¹ 9 Strzy¿yna Bia³obrzegi Nowe Miasto Dobieszyn Kozienice 6 Zajezierze 5 B¹kowiec Jastrzêbia 4 Garbatka Let. 7 8 ¯ytkowice Lesiów Pionki 2 Jedlnia Koœc. Drzewica 1 Rajec 3 Jedlnia Let. 11 Bieliny RADOM Przysucha Zwoleñ Na mapie zaznaczono przebieg tras poni¿szych 11 wycieczek 1 Radom Rynek - Rajec Poduchowny 7 Lesiów - Jastrzêbia 2 Rajec Poduchowny - Jedlnia Letnisko 8 Jastrzêbia - Jedlnia Letnisko 3 Jedlnia Letnisko - Pionki Zachodnie 9 Strzy¿yna - Grabów n. Pilic¹ 4 ¯ytkowice - Pionki Zachodnie 10 Grabów n. Pilic¹ - Warka 5 ¯ytkowice - Garbatka Letnisko 11 Bieliny - Drzewica 6 B¹kowiec - Garbatka Letnisko I P K IE Y S T Z S E Y J R I U G T Ó A R Komisja Turystyki Pieszej i Górskiej J OM PTTK S S K I I M E J O K PTTK Zrealizowano przy pomocy finansowej Gminy Miasta Radomia RADOM 2008 INFORMACJA O DOJAZDACH WYJAZD NA WYCIECZK Ę Wyjazd ze stacji PKP Radom poci ągiem osobowym do stacji śytkowice w dni robocze w godzinach: 6.40, 8.08 oraz 12.40. POWRÓT Z WYCIECZKI Powrót ze stacji PKP Pionki Zachodnie poci ągiem osobowym do stacji PKP Radom w dni robocze w godzinach: 10.23, 12.54, 15.05, 17.00 oraz 18.13. Z Pionek Zachodnich do Radomia mo Ŝna tak Ŝe przy ograniczonej liczbie miejsc powróci ć BUS-em. Rozkład jazdy BUS-ów na stronie: www.pionki.pl , zakładka Informator. Planuj ąc wycieczk ę, nale Ŝy sprawdzi ć: aktualno ść odjazdów autobusów MPK (Internet www.mzdik.pl/rozklady/linie.htm ) oraz aktualno ść odjazdów poci ągów (Internet www.pkp.pl ). UWAGA UCZESTNICY WYCIECZKI! Ka Ŝdy kto w dowolnym okresie czasu zdob ędzie 60 punktów (1 km przebytej trasy = 1 punktowi) mo Ŝe zdoby ć ODZNAK Ę TURYSTYKI PIESZEJ w stopniu POPULARNYM. W tym celu nale Ŝy zaopatrzy ć si ę w ksi ąŜ eczk ę OTP w biurze O.M. PTTK przy ul. R.Traugutta 46/48, tel. 0-48 362 25 26. W ksi ąŜeczce znajdziecie regulamin odznaki i zasady jej zdobywania. Uczestnicz ąc m.in. w tej wycieczce mo Ŝecie równie Ŝ zdoby ć (zaliczy ć cz ęść wymaga ń) na Odznak ę Regionaln ą Ziemi Radomskiej. Wi ęcej informacji znajdziecie na stronie: http://www.pttkradom.prv.pl/ Zach ęcamy Was do zdobywania odznak turystyki kwalifikowanej (OTP) i krajoznawczych. © by Wojciech T. Kacperski, Konrad Bielecki, Andrzej Kruszyna PT TK Legenda lasy, zieleñ miejska bagna, torfowiska rzeki zbiorniki wodne linia kolejowa, Trasa wycieczki ¯ytkowice - Pionki Zachodnie stacja, przystanek zabudowania koœció³ zabytkowy, koœció³ kapliczka przydro¿na krzy¿ przydro¿ny 4 4 m³yn pomnik cmentarz 4 rezerwat przyrody 4 P parking leœny leœniczówka 4 szlaki turystyczne 4 trasa wycieczki 0,5 0 0,5 1,0 km 4 WYCIECZKA śYTKOWICE – PIONKI ZACHODNIE PKP śytkowice PKP – przej ście znakowanym szlakiem turystycznym w kolorze czarnym (MZ-5208s) – mauzoleum Legionistów – przejazd kolejowy – Krasna Dąbrowa – Bóbek – 5,0 km – st ąd przej ście znakowanym szlakiem turystycznym w kolorze zielonym (MZ-152z) – Januszno – most na rzece Zago ŜdŜonce – Pionki, przejazd pod torami – 10,7 km – przej ście znakowanym szlakiem turystycznym w kolorze Ŝółtym (MZ-5207y) – Pionki, dworzec PKP – 11,2 km – dalej przej ście bez szlaku pomnik na ul. Zwole ńskiej – ko ściół – Urz ąd Miasta Pionki, –dworzec PKP Pionki Zachodnie –– 13,2 km. Długo ść trasy wycieczki 13,2 km. Pocz ątek znakowanego szlaku turystycznego w kolorze czarnym (MZ-5208s) znajduje si ę na drzewie po przeciwnej stronie budynku stacji PKP w śytkowicach. Przebiega t ędy równie Ŝ niebieski szlak rowerowy. śytkowice – wie ś w gminie Garbatka Letnisko poło Ŝona przy linii kolejowej Dęblin-Radom i szosie z Garbatki Letnisko do Pionek. W śytkowicach działaj ą Zakłady Silikatowe i od 1975 roku Zakład Karny z zapleczem produkcyjnym dla potrzeb PKP. Była tu równie Ŝ fabryka domów typu WK-70, ale dzi ś działa tylko wytwórnia betonów. Za znakami szlaku turystycznego w kolorze czarnym i niebieskim szlaku rowerowego idziemy w prawo (w kierunku Radomia) ście Ŝką wzdłu Ŝ torów. Po lewej stronie mijamy stacj ę transformatorow ą i po kilkuset metrach dochodzimy do Mauzoleum Legionistów I Brygady. W 1933 r. władze RP podj ęły decyzj ę o ekshumacji prochów legionistów polskich poległych pod Anielinem, Laskami, Płachtami, Trupieniem, Suskowol ą i śytkowicami i przeniesieniu ich do mauzoleum w śytkowicach. Przekopano wówczas 4 km 2 terenu w poszukiwaniu prochów zabitych. Projekt obiektu wykonał in Ŝ. Stanisław Klonowski z Kielc, a prace prowadził in Ŝ. Boberski z Radomia. Uroczyste odsłoni ęcie i po świ ęcenie mauzoleum odbyło si ę 19.11.1933 r. z udziałem m.in. gen. Felicjana Sławoj-Składkowskiego, gen. Michała Karasze-wicza-Tokarzewskiego i płka Walerego Sławka. Mauzoleum zało Ŝone jest na planie kwadratu i ogrodzone masywnym kamiennym murem. W cz ęś ci centralnej ustawiony jest Fot. 1. Mauzoleum Legionistów pomnik zbudowany z granitu woły ńskiego w śytkowicach zwie ńczony krzy Ŝem o ł ącznej wysoko ści 11 m. Umieszczono na nim cztery tablice pami ątkowe z 51 nazwiskami poległych legionistów. Pochowano tu 100 Ŝołnierzy bezimiennych na około 250 zabitych w walkach. Na terenie mauzoleum posadzono w 2006 roku w 92 rocznic ę bitwy d ąb „Legun” z nasion po świ ęconych przez papie Ŝa Jana Pawła II. Obiekt przetrwał czasy okupacji niemieckiej i czasy stalinizmu. © by Wojciech T. Kacperski, Konrad Bielecki, Andrzej Kruszyna PTTK 5 W krwawej bitwie pod Laskami-Anielinem k. Garbatki Letnisko (22 −26 X 1914), udział wzi ęli Ŝołnierze 1 Pułku Legionów Polskich J. Piłsudskiego walcz ących z wojskami rosyjskimi w składzie 46 Dywizji Landwehry armii gen. Dankla. Bitwa toczyła si ę na froncie osłaniaj ącym twierdz ę Iwangorod (D ęblin). Legioni ści atakowani byli ogniem artylerii i ci ęŜ kich karabinów maszynowych, ponosz ąc powa Ŝne straty – podobnie jak nieprzyjaciel. Bitwa zako ńczyła si ę wycofaniem batalionów do odwodów. Zabitych grzebano w miejscach, gdzie zgin ęli. Dopiero w 1916 r. Austriacy urz ądzili 33 cmentarze wojenne w łuku Wisły i Pilicy. Po zwiedzeniu pomnika idziemy za znakami szlaku turystycznego w kolorze czarnym i niebieskim szlaku rowerowego wzdłu Ŝ torów, po lewej stronie mijamy kolejow ą stacj ę transformatorow ą, a w gł ębi widzimy domy wsi Laski, dochodzimy do niestrze Ŝonego przejazdu kolejowego, gdzie skr ęcamy w prawo przez przejazd kolejowy (szlak rowerowy biegnie dalej prosto wzdłu Ŝ torów kolejowych). UWAGA POCI ĄGI! (2,0 km trasy). „Kolej Iwanogrodzko-Dąbrowska” została zbudowana w latach 1880-85 o przebiegu: Iwangorod (ówczesna nazwa twierdzy i osady D ęblin) – Radom – Bzin (obecnie Skar Ŝysko-Kamienna) – Kielce – S ędziszów – Kozłów – Tunel – Wolbrom – Olkusz – Sławków – Strzemieszyce – D ąbrowa Górnicza. Uroczyste otwarcie pierwszego odcinka (Iwangorod – Kielce) nast ąpiło 21 grudnia 1983 r., a pozostałej trasy 26 stycznia 1985 r. Wraz z uruchomieniem wówczas szerokotorowej (1524 mm) linii kolejowej wybudowano 25 budynków stacyjnych i 435 dró Ŝnicówek. Od „Kolei Iwanogrodzko-Dąbrowskiej w miejscowo ści Bzin (obecnie Skarzysko Kamienna) wybudowano odnogi do: Koluszek przez Ko ńskie, Opoczno i Tomaszów Mazowiecki, do Bodzechowa k. Ostrowca Świ ętokrzyskiego oraz ze Strzemieszyc przez Kazimierz Górniczy do Maczek (granica zaboru rosyjskiego). Po przej ściu torów wchodzimy na poln ą rozje ŜdŜon ą drog ę, po lewej stronie mijamy polowy zakład wytwarzaj ący w ęgiel drzewny. Dalej droga prowadzi obok brzozowego lasku i przechodzimy pod lini ą elektryczn ą. Na skraju lasu wchodz ącego w skład otuliny Kozienickiego Parku Krajobrazowego skr ęcamy w prawo i zaraz na nast ępnym rozwidleniu skr ęcamy w lewo. Puszcza Kozienicka– kompleks le śny poło Ŝony na obszarach Równiny Kozienickiej, pomi ędzy Radomiem a Wisł ą, na granicy powiatów radomskiego i kozienickiego, w widłach rzek Wisły i Radomki. Fot. 2. Wytwórnia w ęgla drzewnego Cz ęść pradawnej Puszczy Radomskiej. Ma powierzchni ę ok. 30 000 ha. Granic ę wyznaczaj ą: od północnego zachodu rzeka Radomka, od północnego wschodu dolina Wisły, a od południa droga Radom – Puławy. Na jej obrze Ŝach znajduj ą si ę miasta Kozienice i Pionki. Przez teren Puszczy Kozienickiej przebiega północna granica zasi ęgu jodły, buka, jaworu oraz wi ązu górskiego. Granica ta przebiega od zachodu wzdłu Ŝ rzeki Radomki do Gr ądów i st ąd prowadzi na wschód do Wisły. Drzewostan puszczy zdominowany jest przez sosn ę z domieszk ą d ębu, grabu i jodły. Wi ększo ść obszaru Puszczy Kozienickiej jest obj ęta ochron ą w ramach Kozienickiego Parku Krajobrazowego. Kozienicki Park Krajobrazowy został utworzony w 1983 roku dla zachowania lokalnego krajobrazu przyrodniczo-geograficznego oraz znacznych © by Wojciech T. Kacperski, Konrad Bielecki, Andrzej Kruszyna PTTK 6 obszarów naturalnych lasów Puszczy Kozienickiej z bogat ą ro ślinno ści ą zieln ą i ciekawym ukształtowaniem terenu. Po powi ększeniu w 2001 roku Park obejmuje 26 233,83 ha Puszczy z najcenniejszymi drzewostanami o naturalnym charakterze. W celu zabezpieczenia go przed zniekształceniem oraz stworzenia warunków dla rozwoju turystyki i wypoczynku wokół Parku utworzono otulin ę o powierzchni 36 009,62 ha, któr ą stanowi ą obszary le śne i polne. Na skraju lasu skr ęcamy w prawo i zaraz na nast ępnym rozwidleniu skr ęcamy w lewo. Przechodzimy pod lini ą wysokiego napi ęcia (metalowe słupy), na rozwidleniu dróg w lesie skr ęcamy w lewo przez zagajnik dochodzimy do wsi Krasna D ąbrowa i skr ęcamy w lewo na asfaltową drog ę prowadz ącą przez wie ś (3,6 km trasy). Krasna D ąbrowa wie ś w gminie Pionki (powiat radomski). We wsi zachowały si ę liczne drewniane zabudowania z ciekawymi wystrojami (oszalowania budynków, okiennice i ozdobne opaski nad oknami). Cz ęść zabudowa ń przekształcono w domy letniskowe. Fot. 3. Zabytkowa chałupa w Krasnej D ąbrowie Przed zakr ętem drogi w Krasnej D ąbrowie z lewej strony mijamy krzy Ŝ, a za zabudowaniem nr 44 skr ęcamy w prawo na poln ą drog ę i idziemy ni ą w kierunku widocznego lasu.