Kontrkultura.Pdf

Kontrkultura.Pdf

KONTRKULTURA MOTYWY, MANIFESTACJE, DZIEDZICTWO pod redakcją ALICJI WĘCŁAWIAK KONTRKULTURA MOTYWY, MANIFESTACJE, DZIEDZICTWO pod redakcją ALICJI WĘCŁAWIAK EUROPEJSKIE STOWARZYSZENIE KULTUROZNAWCZE Redakcja naukowa: Alicja Węcławiak Redakcja pomocnicza: Marcin Słowiński Recenzent: dr hab. Przemysław Rotengruber Redakcja językowa: Alicja Tempłowicz Skład i łamanie: Joanna Askutja Autor fotograii na okładkę: Jerzy Muszyński (zdjęcie wykonano na terenie powojennego kompleksu, będącego pozostało- ścią po wojnie na Bałkanach w latach 90., Šibenik 2018) © Copyright by Europejskie Stowarzyszenie Kulturoznawcze, Poznań 2018 Publikacja sinansowana ze środków Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza i Wydziału Nauk Społecznych UAM ISBN 978-83-63174-08-8 Europejskie Stowarzyszenie Kulturoznawcze ul. Szamarzewskiego 89A 60-568 Poznań Prolog Pięćdziesiąt lat temu świat zaczął się zmieniać. Kontrkul- turę określa się mianem fenomenu. Nie bez powodu – zryw był bezprecedensowy pod względem zasięgu (zarówno świat zachodni, a więc Stany Zjednoczone i dynamicznie rozwijające się kraje Europy, jak i ponura rzeczywistość ukryta za Żelazną Kurtyną, czyli wschód i południe Europy, a także kraje Ameryki Południowej), wewnętrznego zróż- nicowania kontestatorów (młodzi i starzy, bogaci i biedni, dobrze wykształceni i tacy, którym edukacja nie była dana lub po prostu ją negowali, samotni, z przyjaciółmi, z cały- mi rodzinami, idealiści, szukający przygód lub sposobu na życie), obszarów, które dotknęła (polityka, nauka, sztuka, edukacja, prawa człowieka, prawa mniejszości, prawa zwie- rząt, ekologia, muzyka, kino, literatura, moda) oraz bezczel- ności i niedorzeczności postulatów – kontestatorzy żądali niemożliwego. Rok 1967 – słynne, przede wszystkim amerykańskie, Lato Miłości. Rok 1968 – wybuch protestów określanych jako studenckie. Rok 1969 – pierwszy festiwal Woodstock. Na przestrzeni tych trzech lat kontrkulturowy ruch przeżywał swoje wzloty i upadki i wielokrotnie zmieniał sposób dzia- 6 | Prolog łania. Od próby zaszczepienia powszechnej ideologii miło- ści poprzez rewolucję totalną aż po społeczny eskapizm. Pół wieku później zapytujemy – za Wojciechem Bursztą – co nam zostało z tamtych lat. Chcemy dokonać wszechstron- nego rozrachunku z proponowanymi przez kontrkulturę postulatami, zadać nowe pytania o jej dziedzictwo, spojrzeć na nią z wielu perspektyw, włączając tak kontekst ówczesny, jak i obecny. Dlatego wraz z początkiem 2018 roku orga- nizujemy konferencję Kontrkultura – co nam z tamtych lat?, zapraszając studentów, doktorantów i akademików z wielu ośrodków w Polsce, a także osoby, które osobiście związane są z polskim ruchem hipisowskim i kontestowały w prze- szłości lub nadal kontestują zastaną rzeczywistość. Zapraszamy gości specjalnych – Krzysztofa Moraczew- skiego, który opowiada o muzycznych manifestacjach kontrkultury, Karolinę Kmiecik-Jusięgę, zajmującą się proilaktyką uzależnień, prywatnie zaangażowaną hipiskę, Jerzego Jarniewicza, autora książki All you need is love. Sce- ny z życia kontrkultury, Pawła Tańskiego poszukującego kontestacji w polskich utworach rockowych, wreszcie Szy- mona Bojdo i Zoię Nierodzińską, przedstawicieli Teatru Ósmego Dnia, Galerii Arsenał oraz Estrady Poznańskiej prezentujących program „Warsztatów z rewolucji”, które odbyły się w maju tego samego roku. Zapraszamy prele- gentów i gości. Zwracamy się do siebie po imieniu, bez ty- tułów i ailiacji. Staramy się, aby konferencja poświęcona kontrkulturze sama w sobie była kontrkulturowa i w hipi- sowskim duchu. Posiłki i przekąski są wegańskie, gadże- ty biodegradowalne, woda tylko w dzbankach, na stołach kolorowe obrusy, podczas obrad palą się kadzidła i świece, pomiędzy – rozbrzmiewa muzyka z lat 60. oraz późniejsza, łączona z kontrkulturą. Pierwszego wieczoru integrujemy Prolog | 7 się w klubie Meskalina po wysłuchaniu koncertu Jamesa Harriesa, drugiego – wyświetlamy ilm Weather Undergro- und poświęcony grupie amerykańskich kontrkulturowych radykałów. Zastanawiamy się, czy kreując taką scenograię, oddamy ducha ówczesnych dni i wspólnie poczujemy atmosferę tamtych lat czy stworzymy jedynie karykaturę, grotesko- wą wydmuszkę. Obrady uważamy za owocne, wydarzenie całościowo za udane, feedback dostajemy pozytywny. Nie- długo potem uczestniczy zaczynają nadsyłać teksty – z per- spektywy czasu możemy jeszcze raz doszukiwać się w nich kontrkulturowej spuścizny i odpowiedzi na pytanie, co zostawiły nam lata 60. Niniejsza publikacja Kontrkultura – motywy, manifestacje, dziedzictwo jest próbą zebrania owych odpowiedzi. Książka podzielona jest – podobnie jak styczniowe ob- rady – na kilka części. Polecamy rozdział poświęcony po- stulatom kontrkultury i perspektywie teoretycznej – zrozu- mieć, o co chodziło i od czego się zaczęło pomaga Maciej Kijko przybliżający ukrytą pracę kontrkultury, Wiesław Setlak traktujący krytykę kapitalizmu Herberta Marcusego jako legitymizację kontrkultury, Wojciech Łysek przedsta- wiający miejsce Polski w Bloku Wschodnim w kontekście wydarzeń z 1968 roku oraz Anna Wyrwik snująca literac- ką niemal opowieść o mitach i faktach dotyczących Beat Generation. Miłośnikom sztuki i kultury artystycznej reko- mendujemy lekturę kolejnego rozdziału, a tym samym tek- stów Magdaleny Chomiak, która przedstawia modę końca lat 60. jako wyraz idei buntu i wolności, Justyny Micha- lik prezentującej Nie/możliwe połączenia, a więc historię o akcjonizmie wiedeńskim i happeningu Tadeusza Kantora, Presili Grzymek wciągającej Czytelnika w świat kontropo- 8 | Prolog ezji, wreszcie Marcina Słowińskiego, który poświęca swój artykuł upokorzeniu i walce o pokój w wykonaniu cudow- nej Mariny Abramović. Kultura ilmowa, jakiej poświęcony jest rozdział trzeci, to teksty Pauliny Kajzer opowiadającej o związkach kontrkultury z festiwalami ilmowymi oraz Barbary Pitak-Piaskowskiej pytającej o to, czy postulaty musicalu Hair są nadal aktualne. Część poświęcona wpły- wom kontrkultury na nowe technologie zajmują rozważania Anny Paprzyckiej zapytującej o to, czy wirtualna rzeczywi- stość jest odpowiedzią na kontrkulturową potrzebę trans- cendencji. Rozdział piąty wypełnia muzyka – Jakub Kosek prezentuje wizerunki (kontr)kulturowego prowokatora rocka, jakim jest Alice Cooper, Łukasz Cebula opowiada o muzycznym drugim odrodzeniu ludowym, a Kinga Śmi- gielska przybliża zjawisko lo-i jako alternatywę dla norm i technik produkcyjnych reprezentowanych przez główny nurt przemysłu muzycznego. W rozdziale szóstym autorzy skupiają się na szeroko pojętej ludzkiej duchowości oraz nowych ruchach religijnych – Piotr Kałowski pisze o ruchu antypsychiatrii, Barbara Hofmann poświęca swoje rozwa- żania odmiennym stanom świadomości, Sergiusz Anoszko prezentuje nową duchowość amerykańska dekady Flower Power, Tomasz Królak przybliża biograie takich postaci, jak Eliade, Castaneda czy Harner w kontekście (neo)sza- manizmu, a Siarhei Yenin zjawisko szamanizmu umieszcza w nowym, miejskim kontekście. Wreszcie ostatnia część poświęcona kulturze masowej – tu polecamy tekst Krzysz- tofa Kamińskiego prezentującego krytyczne spojrzenie na obraz wojny wietnamskiej i ruchu antywojennego w kultu- rze masowej oraz Xawerego Stańczyka, który rozważa soc- -art, lewicową kontestację i nadidentyikację w powiązaniu z symbolami władzy w Polsce późnego socjalizmu. Prolog | 9 Zarówno w konferencję, jak i w niniejszą publikację zaan- gażowało się wiele osób, rozpatrując zjawisko kontrkultury na wielu płaszczyznach. Czy coś nam zostało z tamtych lat, a jeśli tak, to co? Nie chcemy sugerować odpowiedzi. Za- praszamy do próby odszukania jej w lekturze. Oddajemy głos autorom. GENEZA Maciej Kijko (Poznań) Ukryta praca kontrkultury Streszczenie: Celem artykułu jest ukazanie intelektualnych problemów związanych z wyjaśnianiem kontrkultury oraz jej relacją do systemu ka- pitalistycznego, przeciwko któremu silnie występowała. Będąc w swo- im sukcesie uwarunkowana potrzebami samego kapitalizmu, utowaro- wiona niemal natychmiast, pozostaje kontrkultura szczerym wyrazem protestu. Jednocześnie, choć oswojona w swoim najbardziej powierz- chownym wyrazie, jako symbol zachowuje wciąż wywrotowy potencjał. Ta perspektywa umożliwia spojrzenie na kontrkulturę jako zjawisko umocowane w kulturowym kontekście i ów kontekst kwestionujące. Słowa kluczowe: kontrkultura, kapitalizm, wyjaśnianie Summary: he aim of the article is to show the intellectual problems connected with explaining the counter-culture and its relation to the capitalist system, against which it strongly performed. Being condi- tioned by the needs of capitalism itself, commodiied almost imme- diately, the counter-culture remains a sincere expression of protest. At the same time, although tamed in its most supericial expression, it still retains its subversive potential as a symbol. his perspective makes it possible to look at counterculture as a phenomenon ixed in a cultural context and that context questioning. Keywords: counterculture, capitalism, explanation 14 | Maciej Kijko Podejmować próby zrozumienia zjawiska kontrkultury można rozmaicie. Po pierwsze, odsunąć problem stwierdze- niem, że sam termin nie ma większego sensu, bo przecież człowiek jest istotą kulturą deiniowaną i tak każde działa- nie ludzkie – pojedyncze i zbiorowe – jest zawarte w kul- turze. Stąd, konsekwentnie, działań przeciw kulturowych w ogólnym sensie być nie może, zaistnieć mogą działania doprowadzające w zamyśle tylko do zastąpienia jednej for- my kultury inną. O kontrkulturze nie ma więc sensu mówić, jest to bowiem nieporozumienie. Można zatem zlekcewa- żyć to, co się działo w dekadzie lat 60., jako wymysły

View Full Text

Details

  • File Type
    pdf
  • Upload Time
    -
  • Content Languages
    English
  • Upload User
    Anonymous/Not logged-in
  • File Pages
    502 Page
  • File Size
    -

Download

Channel Download Status
Express Download Enable

Copyright

We respect the copyrights and intellectual property rights of all users. All uploaded documents are either original works of the uploader or authorized works of the rightful owners.

  • Not to be reproduced or distributed without explicit permission.
  • Not used for commercial purposes outside of approved use cases.
  • Not used to infringe on the rights of the original creators.
  • If you believe any content infringes your copyright, please contact us immediately.

Support

For help with questions, suggestions, or problems, please contact us