INICIJATIVA ZA POKRETANJE PROJEKTA EKOMUZEJA KOMIŽA Strateški nacrt Projekt Coast, UNDP Hrvatska Grad Komiža Priredila: Dragana Lucija Ratković, savjetnica za ekomuzeje u projektu Coast Lipanj 2010. Sadržaj UVOD.....4 UVOD U EKOMUZEOLOGIJU......4 NASTANAK EKOMUZEJA.........................................4 DEFINICIJE EKOMUZEJA..........................................7 EKOMUZEJI I TURIZAM..........................................11 OSNOVNI PRINCIPI EKOMUZEJA.........................12 Liuzhi načela ...........................................................12 PRIMJERI EKOMUZEJA ..............................................13 EKOMUZEJ DE L’ILE DE GROIX, BRETANJA, FRANCUSKA. 14 EKOMUZEJ RTA CAVALLERIA, ŠPANJOLSKA....................15 EKOMUZEJ DE LA ALCOGIDA U TEFIA, KANARSKO OTOČJE, ŠPANJOLSKA........15 EKOMUZEJ AVESNOIS, FRANCUSKA.........16 EKOMUZEJ VANOI, ITALIJA ............................................................18 EKOMUZEJ HA LONG BAY, VIJETNAM .............................................19 EKOMUZEJ KUĆA O BATANI/CASA DELLA BATANA, HRVATSKA........................................................................................................19 PRIJEDLOZI OSNOVNIH NAČELA, TEMELJNIH IZJAVA I STRUKTURE EKOMUZEJA KOMIŽA............................................................21 KRATKI REZIME DOSADAŠNJIH AKTIVNOSTI............................................................................................................................................21 PRIJEDLOG DEFINIRANJA EKOMUZEJA KOMIŽA......................................................................................................................................22 PRIJEDLOG TEMELJNIH IZJAVA EKOMUZEJA KOMIŽA...........................................................................................................................23 Prijedlog poslanja ekomuzeja Komiža...............................................................................................................................................................23 Prijedlog mandata ekomuzeja Komiža...............................................................................................................................................................23 Prijedlog vizije ekomuzeja Komiža....................................................................................................................................................................23 DIONICI EKOMUZEJA KOMIŽA.......................................................................................................................................................................24 Lokalni dionici ...................................................................................................................................................................................................24 2 Ne-lokalni dionici...............................................................................................................................................................................................26 OKVIR TEMA EKOMUZEJA KOMIŽA..............................................................................................................................................................28 SASTAVNICE EKOMUZEJA KOMIŽA..............................................................................................................................................................29 Prostori za multimedijalnu interpretaciju...........................................................................................................................................................29 Živi prostori/kušanje i življenje baštine..............................................................................................................................................................29 Programi ekomuzeja Komiža.............................................................................................................................................................................29 Umrežavanje ekomuzeja Komiža.......................................................................................................................................................................30 Sustav vizualnog brendiranja ekomuzeja Komiža..............................................................................................................................................30 STRUKTURA UPRAVLJANJA EKOMUZEJOM KOMIŽA..............................................................................................................................31 Struktura upravljanja u inicijalnoj fazi uspostave ekomuzeja Komiža..............................................................................................................31 Suradnici u inicijalnoj fazi uspostave ekomuzeja Komiža.................................................................................................................................31 Prijedlog buduće strukture upravljanja ekomuzejom Komiža...........................................................................................................................31 Moguće sekcije Udruge ekomuzeja Komiža .....................................................................................................................................................32 FAZE RADA NA USPOSTAVI EKOMUZEJA KOMIŽA U OKVIRU COAST-a.............................................................................................33 ANALITIČKI PREGLED STANJA I IZRADA OKVIRNOG PLANA AKTIVNOSTI :................................................................................33 IZRADA „INCIJATIVE ZA POKRETANJE PROJEKTA EKOMUZEJA KOMIŽA“..................................................................................33 IZRADA WEB STRANICE PROJEKTA EKOMUZEJA KOMIŽA ...............................................................................................................34 IZRADA STRATEŠKOG PLANA EKOMUZEJA KOMIŽA .........................................................................................................................34 IZRADA MUZEOGRAFSKOG RJEŠENJA STALNOG POSTAVA EKOMUZEJA KOMIŽA ...................................................................36 IZRADA AKCIJSKOG PLANA RAZVOJA EKOMUZEJA KOMIŽA ........................................................................................................36 3 UVOD „For a tree to grow well, the seed can be international, but the soil must be local.“ / „Da bi drvo moglo rasti, sjemenka može biti međunarodna, ali tlo mora biti lokalno.“ Su Donghai1 Ekomuzej kao živ, interdisciplinarni muzej koji čuva, vrednuje i pokazuje manifestiranje čovjeka u vremenu i prostoru, njegovu interakciju s prirodnim i socijalnim okruženjem, te koji uključuje ukupnu populaciju određene zajednice u proces vlastitog razvoja, platforma je u kojoj je kulturna baština, kroz očuvanje i održivo korištenje prirodne baštine, i u harmoničnom odnosu s istom, važna za očuvanje ukupne bio- raznolikosti. To je podloga na temelju koje je UNDP-ov projekt Coast odabrao „model“ ekomuzeja kao oblik upravljanja u procesu održivog razvoja lokalnih zajednica i njihovog teritorija i potakao inicijativu za pokretanje ekomuzeja na otoku Visu, točnije Gradu Komiži, lokalnoj zajednici i njezinim istaknutim pojedinicima koji su po brojnim pokazateljima pokazali svoju zrelost i spremnost za ovaj iskorak. „Incijativa za pokretanje projekta ekomuzeja Komiža“ dokument je namijenjen institucijama, udrugama, pojedincima i predstavnicima lokalne zajednice koji su uključeni u pokretanja ekomuzeja, njegovim dionicima, a služi kao platforma za sustavno provođenje njime zacrtanih i od dionika prihvaćenih smjernica. U svom prvom i drugom poglavlju, nacrt ima za cilj upoznati dionike s filozofijom i osnovnim načelima ekomuzeologije budući su ekomuzeji kao inovativni i kreativni oblici upravljanja kulturnom i prirodnom baštinom još uvijek u Hrvatskoj prilično nepoznati izvan usko stručnih krugova. U trećem poglavlju predlažu se konkretni modusi primjene globalne filozofije ekomuzeja u konkretnu situaciju, odnosno u Grad Komižu i njemu pripadajući teritorij: osnovna načela, temeljne izjave i strukture uspostave ekomuzeja Komiža kao radni materijal o kojemu će u konačnici svoju zadnju riječ dati lokalna zajednica. UVOD U EKOMUZEOLOGIJU NASTANAK EKOMUZEJA „The ecomuseum was the result of the persistent pursuit by museum specialists who felt a strong responsibility for society.“ / „Ekomuzej je rezultat upornog nastojanja muzejskih stručnjaka koji su osjetili snažnu odgovornost za društvo.“ Xiangguang Song2 1 Član kineskog Savjeta za muzeje i glavni menadžer prvog ekomuzeja Guizhou u Kini osnovanog 1995. 2 Predavač na Školi za arheologiju i muzeologiju Sveučilišta u Pekingu. 4 Ekomuzeji i snažan muzeološki pokret koji se razvio s njihovom pojavom, znan pod nazivima ekomuzeologija ili nova muzeologija, nastao je u specifičnom trenutku povijesti, te uslijed burnih socijalnih, ekonomskih, političkih i ekoloških promjena koje su obilježile šezdesete godine 20. st. Međutim, već su se znatno ranije pojavili novi muzejski oblici koji će izmijeniti pogled na tradicionalnu ulogu muzeja u svijetu. To su muzeji na otvorenom i tzv. heimat ili zavičajni muzeji. Model muzeja na otvorenom razvio je švedski muzeolog Arthur Hazelius krajem 19. st. u Švedskoj otvaranjem muzeja Skansen 1891. koji se, smješten na istoimenom brežuljku grada Stockholma, sastojao od tradicijskih kuća prenesenih iz raznih dijelova Švedske. U njima su svi predmeti korišteni u opremi izvornog ambijenta bili ambijentalno kontekstualizirani