P A Ń STWOWY INSTYTUT GEOLOGICZNY P A Ń STWOWY INSTYTUT BADAWCZY OPRACOWANIE ZAMÓWIONE PRZEZ MINISTRA ŚRODOWISKA OBJA ŚNIENIA DO MAPY GEO ŚRODOWISKOWEJ POLSKI 1:50 000 Arkusz SŁAWSKO (19) Warszawa 2009 Autorzy: DOROTA GIEŁ śECKA-MĄDRY*, AGNIESZKA MY ŚLIWIEC*, JOANNA BRUCZY ŃSKA*, ANNA PASIECZNA**, PAWEŁ KWECKO**, IZABELA BOJAKOWSKA**, HANNA TOMASSI-MORAWIEC**, JERZY KRÓL***, ALEKSANDER CWINAROWICZ*** Główny koordynator MG śP: MAŁGORZATA SIKORSKA-MAYKOWSKA** Redaktor regionalny planszy A: ALBIN ZDANOWSKI** Redaktor regionalny planszy B: OLIMPIA KOZŁOWSKA ** Redaktor tekstu: .JOANNA SZYBORSKA-KASZYCKA ** * – Przedsi ębiorstwo Geologiczne sp. z o.o., ul. Hauke Bosaka 3A, 25-214 Kielce ** – Pa ństwowy Instytut Geologiczny, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa *** – Przedsi ębiorstwo Geologiczne we Wrocławiu PROXIMA SA, ul. Wierzbowa 15, 50-065 Wrocław ISBN ………………. Copyright by PIG and M Ś, Warszawa 2009 Spis tre ści I. Wst ęp – Dorota Gieł Ŝecka-Mądry ......................................................................................... 3 II. Charakterystyka geograficzna i gospodarcza – Dorota Gieł Ŝecka-Mądry ........................... 4 III. Budowa geologiczna – Dorota Gieł Ŝecka-Mądry ............................................................... 7 IV. Zło Ŝa kopalin – Dorota Gieł Ŝecka-Mądry ......................................................................... 10 V. Górnictwo i przetwórstwo kopalin – Dorota Gieł Ŝecka-Mądry ......................................... 13 VI. Perspektywy i prognozy wyst ępowania kopalin – Dorota Gieł Ŝecka-Mądry .................... 15 VII. Warunki wodne – Joanna Bruczy ńska ............................................................................ 20 1. Wody powierzchniowe............................................................................................ 20 2. Wody podziemne..................................................................................................... 21 VIII. Geochemia środowiska................................................................................................... 25 1. Gleby – Anna Pasieczna, Paweł Kwecko ................................................................ 25 2. Osady – Izabela Bojakowska .................................................................................... 27 3. Pierwiastki promieniotwórcze – Hanna Tomassi-Morawiec .................................. 30 IX. Składowanie odpadów – Jerzy Król, Aleksander Cwinarowicz ....................................... 33 X. Warunki podło Ŝa budowlanego – Agnieszka My śliwiec .................................................... 41 XI. Ochrona przyrody i krajobrazu – Agnieszka My śliwiec .................................................... 42 XII. Zabytki kultury – Agnieszka My śliwiec ........................................................................... 49 XIII. Podsumowanie – Dorota Gieł Ŝecka-Mądry, Aleksander Cwinarowicz ......................... 51 XIV. Literatura........................................................................................................................ 53 I. Wst ęp Arkusz Sławsko, dawniej Sławno Mapy geo środowiskowej Polski w skali 1:50 000 opracowany został w latach 2008–2009, w Przedsi ębiorstwie Geologicznym sp. z o. o. w Kielcach (plansza A) i w Przedsi ębiorstwie Geologicznym we Wrocławiu PROXIMA SA (plansza B). Wykonano go zgodnie z „Instrukcj ą opracowania Mapy geo środowiskowej Pol- ski w skali 1:50 000” (2005). Przy opracowywaniu niniejszego arkusza wykorzystano mate- riały archiwalne arkusza Sławsko Mapy geologiczno-gospodarczej Polski w skali 1:50 000, wykonanej w 2003 r., w Przedsi ębiorstwie Geologicznym w Kielcach (Doroz i in., 2003). Mapa ta jest kartograficznym odwzorowaniem wyst ępowania kopalin oraz gospodarki zło Ŝami na tle wybranych elementów: górnictwa i przetwórstwa kopalin, hydrogeologii, geo- logii in Ŝynierskiej, przyrody, krajobrazu i zabytków kultury, stanu geochemicznego gleb i osadów wodnych oraz mo Ŝliwo ści składowania odpadów. Mapa adresowana jest przede wszystkim do instytucji, samorz ądów terytorialnych i administracji pa ństwowej zajmuj ących si ę racjonalnym zarz ądzaniem zasobami środowiska przyrodniczego. Analiza jej tre ści stanowi pomoc w realizacji postanowie ń ustaw o zagospo- darowaniu przestrzennym i prawa ochrony środowiska. Informacje zawarte na mapie mogą by ć wykorzystywane w pracach studialnych przy opracowywaniu strategii rozwoju wojewódz- twa oraz projektów i planów zagospodarowania przestrzennego, a tak Ŝe w opracowaniach eko- fizjograficznych. Przedstawione na mapie informacje środowiskowe stanowi ą ogromn ą po- moc przy wykonywaniu wojewódzkich, powiatowych i gminnych programów ochrony śro- dowiska oraz planów gospodarki odpadami. Materiały, niezb ędne do opracowania arkusza mapy, zebrano w: Centralnym Archiwum Geologicznym Pa ństwowego Instytutu Geologicznego w Warszawie, Zachodniopomorskim Urz ędzie Marszałkowskim w Szczecinie (Oddział Zamiejscowy w Koszalinie), Urz ędzie Wo- jewódzkim w Szczecinie (Delegatury w Koszalinie), Wojewódzkim Urz ędzie Ochrony Za- bytków w Szczecinie, Nadle śnictwie Sławno oraz w Instytucie Upraw, Nawo Ŝenia i Glebo- znawstwa w Puławach. Wykorzystane zostały równie Ŝ informacje uzyskane w starostwach i urz ędach gmin. Dane archiwalne zweryfikowano w terenie. Mapa przygotowana jest w formie cyfrowej jako baza danych Mapy geo środowiskowej Polski (MG śP). Dane dotycz ące złó Ŝ kopalin zostały zamieszczone w kartach informacyjnych złó Ŝ, opracowanych dla komputerowej bazy danych o zło Ŝach. 3 II. Charakterystyka geograficzna i gospodarcza Poło Ŝenie arkusza Sławsko wyznaczaj ą współrz ędne geograficzne 16º30'00"–16º45'00" długo ści geograficznej wschodniej oraz 54º20'00"–54º30'00" szeroko ści geograficznej pół- nocnej. Pod wzgl ędem administracyjnym obszar arkusza znajduje si ę w województwie za- chodniopomorskim i obejmuje fragment czterech gmin powiatu sławie ńskiego: Darłowo, Ma- lechowo, Postomino i Sławno oraz miasto Sławno. Zgodnie z podziałem fizycznogeograficznym Polski (Kondracki, 2002) obszar ten nale- Ŝy do makroregionu Pobrze Ŝa Koszali ńskiego, mezoregionów Równiny Słupskiej i WybrzeŜa Słowi ńskiego (fig. 1). Na dzisiejsz ą rze źbę Równiny Słupskiej najwi ększy wpływ wywarły procesy zwi ązane z rozwojem i zanikiem ostatniego l ądolodu. Równina Słupska stanowi wysoczyzn ę moreno- wą, o dosy ć urozmaiconej powierzchni i deniwelacjach terenu dochodz ących do 70 m. Najni- Ŝej poło Ŝony obszar, o wysoko ści około 5 m n.p.m., wyst ępuje w dolinie Wieprzy na zachód od Kowalewiczek, a najwy Ŝsze wzniesienie, w strefie moren wyci śni ęcia koło Barzowic, osi ąga wysoko ść 75 m n.p.m. Wały moren wyci śni ęcia, b ędące dominuj ącym rysem północ- nej cz ęś ci równiny, powstały w wyniku deformacji podło Ŝa, w strefie kraw ędziowej nasuwa- jącego si ę l ądolodu. Stanowi ą one cz ęść kompleksu moren tzw. „fazy gardzie ńskiej” (Unie- jewska, Nosek, 1987), ci ągn ących si ę od Darłowa (arkusz Darłowo), a Ŝ po jezioro Gardno (arkusz Smołdzino). Na południe od wałów morenowych na powierzchni wysoczyzny wyst ę- puj ą liczne wzgórza kemowe. W centralnej i południowo-zachodniej cz ęś ci omawianego ob- szaru, na wysoczy źnie, wyst ępuj ą liczne i rozległe równiny zastoiskowe, a w cz ęś ci połu- dniowo-wschodniej – równiny torfowe. Powierzchni ę wysoczyzny rozcina dolina Wieprzy, która pomi ędzy Sławnem a Tyniem wykorzystuje rynn ę polodowcow ą, a na południe od mo- ren wyciśni ęcia płynie w tzw. pradolinie pomorskiej. Wybrze Ŝe Słupskie zajmuje północno-zachodni ą cz ęść obszaru arkusza. Jest to płaska wysoczyzna morenowa, poło Ŝona na wysoko ści od 5 do 15 m n.p.m. Obszar arkusza le Ŝy w strefie klimatu l ądowego z niewielkimi wpływami morskiego, co powoduje zmienno ść warunków pogodowych. Klimat l ądowy odznacza si ę mro źnymi zimami i gor ącymi latami. Wyst ępuj ą tu du Ŝe wahania temperatury, niewielkie ilo ści opadów, skon- centrowane głównie w okresie letnim. Najni Ŝsze średnie temperatury powietrza z wielolecia, odnotowane w miesi ącach zimowych, wynosiły od –2,8 °C do –0,6 °C; najwy Ŝsze wyst ępuj ą w lipcu, kiedy średnia z wielolecia waha si ę od 16,6 °C do 17,0 °C. Średnia suma opadów rocznych z wielolecia wynosi 550–650 mm. Najwi ęcej opadów wyst ępuje w lipcu, najmniej 4 w lutym. Średnia roczna wilgotno ść kształtuje si ę w granicach od 71 do 83%. W ostatnim dwudziestoleciu na tym obszarze dominowały wiatry z kierunków południowych, południo- wo-zachodnich, zachodnich, północno-zachodnich i północnych, o średnich pr ędko ściach od 3,6 do 4,1 m/s (Atlas…, 1995). Fig. 1. Poło Ŝenie arkusza Sławsko na tle jednostek fizycznogeograficznych wg J. Kondrackiego (2002) 1 – granica podprowincji, 2 – granica mezoregionu Prowincja: Ni Ŝ Środkowoeuropejski (31) Podprowincja: Pobrze Ŝa Południowobałtyckie (313) Makroregion: Pobrze Ŝe Koszali ńskie (313.4) Mezoregiony: Wybrze Ŝe Słowi ńskie (313.41), Równina Białogardzka (313.42), Równina Słupska (313.43), Wysoczyzna Damnicka (313.44) Podprowincja: Pojezierza Południowobałtyckie (314) Makroregion: Pojezierze Zachodniopomorskie (314.4) Mezoregion: Wysoczyzna Polanowska (314.46) Na omawianym obszarze przewa Ŝaj ą grunty orne oraz trwałe u Ŝytki zielone, takie jak łąki i pastwiska. Około 80% powierzchni gleb chronionych nale Ŝy do gleb kompleksu pszen- nego dobrego. S ą to w przewadze gleby brunatne oraz gleby bielicowe i pseudobielicowe, wytworzone na glinie średniej i ci ęŜ kiej pylastej. Pozostałe 20% zajmuj ą gleby kompleksu Ŝytniego bardzo dobrego – bielice i pseudobielice na glinie lekkiej i glinie lekkiej pylastej.