Edward Sztafrowski Posoborowe prawodawstwo kościelne : 4. Motu proprio "Pontificalis Domus" wprowadzające pewne zmiany w organizacji Papieskiego Domu Prawo Kanoniczne : kwartalnik prawno-historyczny 12/1-2, 280-292 1969 280 DOKUMENTY, RECENZJE, SPRAWOZDANIA [8] 4. MOTU PROPRIO „PONTIFICALIS DOMUS” wprowadzające pewne zmiany w organizacji Papieskiego Domu LITTERAE APOSTOLICAE MOTU PROPRIO DATAE Pontificalis Domus ordinatio quadamtenus mutatur (AAS 60 (1968) 305—315) PAULUS PP, VI PAP. PAWEŁ VI PONTIFICALIS DOMUS, quae PAPIESKI DOM, który ukształto­ volventibus saeculis per diuturnum, wał się z biegiem wieków, na skutek varium, multiplicem rerum usuumque długiego rozwoju różnych warunków progressum, ad Summum ipsum Pon­ i zwyczajów, dotyczących samego Pa­ tificem ad eiusque munus attinentium, pieża i jego funkcji — zawsze był ja­ informata est, egregium quoddam cor­ kimś znakomitym ciałem, odznaczają­ pus, singulari decore et utilitate prae­ cym się szczególną wspaniałością i uży­ ditum, numquam non exstitit, circa tecznością w tym, co dotyczy Piotrowej eam Petri Cathedram versans, quae Katedry, która zawsze była zarówno simul spirituale catholicae Ecclesiae centrum duchownym Kościoła katolic­ centrum, simul Christi in terris Vi­ kiego, jak i siedzibą zastępcy Chrystu­ carii sedes semper fuit, sa na ziemi. Iamvero, Summus Pontifex sive qua Ojciec św., czy to jako widzialna aspectabile catholicae Ecclesiae Caput, głowa Kościoła Katolickiego, czy też sive qua temporarius civitatis Princeps, jako doczesny władca państwa, uzna­ ab aliorum nationum civilibus potesta­ wanego oficjalnie przez rządy innych tibus publice agnitae, omni tempore krajów ·— dobierał sobie, zarówno spo­ cum ab ecclesiasticorum tum a laico- śród osób duchownych, jak i świeckich, rum hominum ordinibus, fideles, ido­ mężów wiernych, odpowiednich i do­ neos peritosque sibi ascivit viros, quo­ świadczonych, przy pomocy których rum opera, non solum sacri ritus digne nie tylko dokonywałyby się w sposób perficerentur — quibus cumulum in godny święte czynności ·—■ osiągające certis sanctae Ecclesiae adiunctis sol­ swój szczyt w najbardziej uroczystych lemnissimae ceremoniae afferebant — ceremoniach świętych, sprawowanych sed etiam multiplicia sustinerentur w określonych okazjach życia Kościo­ munera, quae temporaria civitatis ad­ ła — lecz także były podejmowane ministratio postularet. różne rozliczne funkcje w zakresie do­ Attamen, ob palam mutatas recen- czesnej administracji państwa. tiore aetate rerum vicissitudines, non Jednakże, na skutek bardzo wyraźnej pauca de ministeriis Pontificali Domui zmiany warunków w ostatnim czasie, tributis, quam olim habebant, per­ niejedna z funkcji przewidzianych functionem amiserunt; atque propte- w Domu Papieskim, utraciła przezna­ rea tamquam munera dumtaxat hono­ czenie, które kiedyś posiadała. Z tej raria permanserunt, iam nihil cum racji wiele stanowisk zachowało jedy- [9] POSOBOROWE PRAWODAWSTWO 281 nostrae huius veritate vitae congruen­ nie honorowe znaczenie, wcale już nie tia. Ceterum, cum religiosum Romani zrozumiałe w naszych warunkach ży­ Pontificatus munus cotidie novas ra­ cia. Z drugiej zaś strony, skoro reli­ tiones modosque induat, fit idcirco ·— gijna misja Pontyfikatu Rzymskiego quaemadmodum in medio posuimus otrzymuje z dnia na dzień nowe formy cum primum Nobilium et Patriciorum i sposoby (działania) — stąd dzieje ordines coram admisimus —· vera re­ się, że Stolica Ap. — jak to już pod­ rum reputatione Apostolica Sedes, licet kreśliliśmy przy pierwszym spotkaniu quandoque invita, ex sibi traditis in­ z Przedstawicielami Szlachty i Patry- stitutis et consuetudinibus ea cogatur cjatu Rzymu — zmuszona jest, nawet secernere et deligere, quae sibi prae­ czasem wbrew swej woli, oceniając cipua et summa esse videantur. Huc jednak realnie sytuację, wybrać i dać accedit quod hodie, non modo in tota pierwszeństwo tym instytucjom i zwy­ Ecclesia, praesertim post Concilium czajom, które są dla Niej istotne i naj­ Oecumenicum Vaticanum II celebra­ ważniejsze. Ponadto obecnie, nie tylko tum, sed in universo insuper terrarum w całym Kościele, zwłaszcza po Sobo­ orbe, acris quaedam atque attenta rze Watykańskim II, ale także na ca­ sentiendi facultas increbuit, de iis łym świecie, pojawia się jakiś ostry omnibus quae ad praestantiam rerum i uważny sposób oceny tego wszystkie­ spiritualium pertinent, ad iura verita­ go, co dotyczy wyższości spraw ducho­ tis, ad publicae disciplinae praetium, wych, wymogów prawdy, porządku pu­ ad utilitatis studium, ad observantiam blicznego, przydatności praktycznej, rerum efficacium, suae functioni apta­ funkcjonalności poszczególnych rzeczy, rum et consentanearum, rebus contra odrzucając jednocześnie to wszystko, posthabitis, quae vel in verbo, vel in co jest tylko werbalizmem, zewnętrzną ornatu, vel in pompa tantum sint po­ ozdobą lub wystawnością. sitae. Z tej to racji wydaje się obecnie Quam ob rem opportunum Nobis in wskazanym dostosowanie struktury Na­ praesentia videtur, Nostrae Pontificalis szego Domu Papieskiego do wymogów Domus compositionem huiusmodi nos­ naszych współczesnych czasów i spra­ trorum temporum necessitatibus ac­ wić, by wszystko odzwierciedlało commodari eandemque ad rerum ve­ współczesną rzeczywistość. Chodzi mia­ ritatem referri: ut nempe hinc signifi­ nowicie o to, by w ten sposób zostało cetur potissimum Christi in terris Vi­ z jednej strony podkreślone, że stano­ carii munus ad animorum salutem atti­ wisko Zastępcy Chrystusa na ziemi ma nere, hinc demostretur ad eundem na uwadze przede wszystkim zbawienie Summum Pontificem sive in civili po­ dusz, a z drugiej strony by zostało za­ pulorum societate, sive in omnium gen­ akcentowane, że Ojciec św. ma szcze­ tium necessitudinibus partes spectare gólny udział, czy to w cywilnej wspól­ singulares. nocie narodów, czy też w sprawach Quocirca valde cupimus ut Pontifi­ dotyczących wszystkich narodów. calis Domus membra, quod tum spec­ Jest przeto Naszym wielkim pragnie­ tat ad Cappellam , hoc est coetum niem, ażeby członkowie Papieskiego 282 DOKUMENTY, RECENZJE, SPRAWOZDANIA [10] dignitatum sacris sollemnibus Pontifici Domu, tak, gdy chodzi o Asystę Pa­ Maximi astantium, —■ quae Summo pieską, tj. Zespół osób odznaczonych Pontifici tamquam cantholicae religio­ godnością, a usługujących w uroczy­ nis Capiti apparent — tum quod ad stych nabożeństwach Papieżowi jako Fam iliam pertinet, quae eidem Ponti­ Głowie Kościoła Katolickiego, jak fici, tamquam Capiti societatis per­ i gdy chodzi o Domowników, którzy sona iuridica praeditae, praesto est, są do dyspozycji Ojca św., jako Głowy quaeque sive a nationibus, sive a com­ społeczności posiadającej osobowość pagibus omnium gentium agnoscitur, prawną, a która jest uznawana już to gaudetque iure mittendi et accipiendi przez państwa już to przez wszystkie legatos, haec, inquimus, omnia mem­ Organizacje międzynarodowe i posiada bra cupimus ut, aut in provincia re­ prawo przyjmowania i wysyłania rum spiritualium, aut in campo rerum przedstawicieli, pragniemy mianowicie, temporalium vel munera vel professio­ ażeby wszyscy członkowie rzeczywiście nes reapse exerceant; ut videlicet ve­ pełnili swoje czynności lub zajęcia czy terum verorumque institutorum, unde to w zakresie spraw duchowych czy variae exortae sunt Aulae Pontificiae to w rzeczach materialnych; ażeby potestates, ea nunc species et imago mianowicie z dawnych i rzeczywistych •praebeatur, quae pariter cum horum instytucyj, skąd wzięły swój początek dierum necessitatibus conveniat, pari­ różne funkcje Papieskiego Domu, za­ ter ab iisdem poscatur. chować obecnie jedynie to, co jedno­ • Ita enimvero vetus Nostra beneque cześnie odpowiada obecnie współcze­ merita Aula — quae posthac primige­ snym warunkom i jest przez nie postu­ no et illustri vocabulo Pontificalis Do­ lowane. m us tantummodo appellabitur — pro­ Tak więc stary Nasz i dobrze zasłu­ prio suo decore splendere perget; quo­ żony Pałac — który odtąd będzie miał niam ecclesiasticis et laicis viris consta­ tylko pierwotną i dostojną nazwę Pa­ bit, qui praeterquam peculiari peritia pieski D om — będzie w dalszym ciągu et auctoritate ornentur, etiam egregie jaśniał właściwym sobie splendorem; factis insigniantur, quae in regionibus ponieważ będzie się składał z osób vel catholici apostolatus, vel littera­ świeckich i duchownych, którzy oprócz rum, vel scientiarum, vel variarum tego, że muszą się odznaczać szczegól­ professionum, ad animorum utilitatem nym doświadczeniem i powagą, muszą et ad summi Dei laudem gesserint. także wyróżniać się osobliwie osiągnię­ Quas ob causas, adiutorum Nostro­ ciami, jakich dokonali na pożytek rum audita sententia, haec quae se­ dusz i chwałę najwyższego Boga na quuntur de Pontificali Domo statuimus polu katolickiego apostolatu, kultury, atque decernimus. wiedzy lub na różnych stanowiskach. Z powodu przedłożonych motywów wysłuchawszy zdania Naszych współ­ pracowników, ustalamy i zarządzamy na temat Domu Papieskiego, co na­ stępuje. [H] POSOBOROWE PRAWODAWSTWO 283 I I 1. § 1. Pontificalis Domus ex viris 1. § 1. Dom Papieski składa się sive sacri sive laici ordinis componitur, z osób, czy to duchownych czy świec­ qui hinc Cappellam, de qua diximus, kich, którzy tworzą już to Asystę, hinc Familiam Pontificiam, vel eccle­ o której była mowa, już to Domowni­ siasticam vel laicam, efficiunt. ków Papieża duchownych lub świec­ § 2. In Cappellam primum asciscun­ kich. tur viri ad varias Ecclesiae sanctae, id § 2. Do Asysty Papieża zalicza się est Populi Dei, classes pertinentes — najpierw osoby należące do różnych Episcopos dicimus, sacerdotes