PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA W POWIECIE MI ŃSKIM Zał ącznik nr 1 do uchwały Nr XXIII/264/13 Rady Powiatu Mi ńskiego z dnia 30 pa ździernika 2013 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA W POWIECIE MI ŃSKIM NA LATA 2013 – 2016 Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 WYDZIAŁ ŚRODOWISKA I ROLNICTWA STAROSTWA POWIATOWEGO W MI ŃSKU MAZOWIECKIM 1 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA W POWIECIE MI ŃSKIM SPIS TRE ŚCI 1. WPROWADZENIE … ………………………...……………………………………………......…3 1.1 Zało żenia ogólne …………………………………………………………….…………….……..…3 1.2 Podstawy prawne …………………………………………………………….…………….….…....3 1.3 Cele i zakres programu ……………………………………………………………………..….…....4 1.4 Funkcje programowe ……………………………………………………………..…………………5 1.5 Okres obowi ązywania Programu ………………………………………………..….………...…….6 1.6 Metoda opracowania …………………………………………………………….……………….…6 2. OGÓLNE DANE O POWIECIE MI ŃSKIM …………………...………...……………….…7 2.1Poło żenie i podział administracyjny …………………….………………………………….…….…7 2.2Demografia …………………………………………………...…………………………….…….…8 2.3Rozwój gospodarczy i społeczny …………………………….………………………………..…….8 3. ZASOBY ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO POWIATU …..…...............…….... 15 3.1Wody ……………………………………………………………………………………….………16 3.2Gleby ………………………………………………………………………………….……………22 3.3 Budowa geologiczna i surowce mineralne ………………………………………………..........…24 3.4 Walory przyrodnicze i krajobrazowe ……………………………………………………….……..29 3.5 Lasy ………………………………………………………………………………………..…...….58 3.6 Łowiectwo ……………………………………………………………………………………..…..64 3.7 Warunki klimatyczne ………………………………………………………………………….…..68 4. CZYNNIKI ODDZIAŁYWUJ ĄCE NA ŚRODOWISKO …………..…...…………..….70 4.1 Ścieki ……………………………………………………………………………………………....70 4.2 Zanieczyszczenie powietrza …………………………………………………………………….....75 4.3 Hałas …………………………………………………………………………………………….....77 4.4 Promieniowanie elektromagnetyczne ………………………………………………………….….78 4.5 Nadzwyczajne zagro żenia środowiska ………………………………………………………....…78 4.6 Odpady …………………………………………………………………………….…...………....79 4.7 Odnawialne źródła energii ………………………………………………………………….…….86 5. ZARZ ĄDZANIE ŚRODOWISKIEM …………………..…….…………………………….. 89 5.1Zasady i cele polityki ekologicznej pa ństwa …………………………………………….…….…..91 5.2Cele polityki ekologicznej województwa mazowieckiego …………………………………..…….98 6. STRATEGIA OCHRONY ŚRODOWISKA W POWIECIE MI ŃSKI ……………. 101 6.1 Cele i priorytetowe działania ekologiczne w powiecie mi ńskim ……………………………….. 101 6.2 Harmonogram realizacji działa ń ……………………………………………………….…......… 107 7. INSTRUMENTY REALIZACJI POLITYKI EKOLOGICZNEJ POWIATU ...……113 7.1 Mechanizmy prawno – ekonomiczne …………………………………………………………… 113 7.1.1 Instrumenty prawne ……………………………………………………………..……...… 113 7.1.2 Instrumenty ekonomiczne ………………………………………………………..……….. 114 7.1.3 Instrumenty społeczne ……………………………………………………………….….... 114 7.1.4 Instrumenty strukturalne ……………………………………………………..………...… 114 7.2 Mechanizmy finansowe realizacji programu……………………………………….………...…. 115 7.3 Główne działania w ramach zarz ądzania środowiskiem ……………………………………..… 119 7.4 Nakłady na realizacj ę Programu Ochrony Środowiska na lata 2013 – 2016 z perspektywa do 2020 r. ……………………………………………………………………………………………….... 120 8. WDRO ŻENIE I MONITORING PROGRAMU …………………………........… 120 9. PROMOCJA PROGRAMU …………………………………….……………...… 121 10. ANALIZA ODDZIAŁYWANIA REALIZACJI PROGRAMUNA ŚRODOWISKO ……………………………………………………………...……122 11. MONITORING REALIZACJI PROGRAMU …………………….…………...... 123 12. WYTYCZNE DO SPORZ ĄDZENIA GMINNYCH PROGRAMÓW OCHRONY ŚRODOWISKA …………………………………………………...... 123 13. MATERIAŁY ŹRÓDŁOWE ……………………………………….……...…….. 126 WYDZIAŁ ŚRODOWISKA I ROLNICTWA STAROSTWA POWIATOWEGO W MI ŃSKU MAZOWIECKIM 2 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA W POWIECIE MI ŃSKIM 1. WPROWADZENIE 1.1 Zało żenia ogólne Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. stanowi, w art. 68 ust. 4 i art. 74, że Rzeczpospolita Polska zapewnia ochron ę środowiska, kieruj ąc si ę zasad ą zrównowa żonego rozwoju oraz wskazuje, i ż ochrona środowiska jest obowi ązkiem obywateli i władz publicznych, które poprzez swoj ą polityk ę powinny wspiera ć działania obywateli na rzecz ochrony i poprawy stanu środowiska, zapobiega ć negatywnym dla zdrowia skutkom degradacji środowiska oraz zapewniać bezpiecze ństwo ekologiczne współczesnemu i przyszłym pokoleniom, a ka żdy z obywateli ma prawo do informacji o stanie i ochronie środowiska. Do władz publicznych zalicza si ę mi ędzy innymi samorz ąd powiatowy. Ustawa o samorz ądzie powiatowym stanowi, że powiat wykonuje okre ślone ustawami zadania publiczne o charakterze ponad gminnym, w tym mi ędzy innymi zadania z zakresu ochrony środowiska i przyrody, rolnictwa, le śnictwa, gospodarki wodnej i rybactwa śródl ądowego. Powiat, akceptuj ąc zasady zrównowa żonego rozwoju, szuka takich kierunków rozwoju, które prowadz ą do ograniczania emisji, zmniejszania energochłonno ści, wodochłonno ści i materiałochłonno ści przedsi ęwzi ęć , poprawy jako ści środowiska przyrodniczego, wzmacniania struktur ekologicznych, rozwijania aktywno ści obywatelskiej, poprawy jako ści życia mieszka ńców. Winno w tym pomóc wła ściwe, zgodne z ide ą ekorozwoju, programowanie i planowanie wszelkich działa ń. Przepisy działu III Prawa ochrony środowiska przewiduj ą sporz ądzanie wojewódzkich, powiatowych i gminnych programów ochrony środowiska w celu realizacji polityki ekologicznej pa ństwa. „Program ochrony środowiska w powiecie mi ńskim na lata 2013-2016 z perspektyw ą do 2020 roku”, zwany dalej „Programem”, jest opracowaniem przedstawiaj ącym kompleksowo polityk ę ekologiczn ą powiatu, jest tak że spisem konkretnych zada ń dla organów powiatu oraz dla wszystkich podmiotów korzystaj ących ze środowiska na terenie powiatu mi ńskiego. 1.2 Podstawy prawne Działania z zakresu ochrony środowiska w powiecie musz ą by ć podejmowane na podstawie aktualnego programu ochrony środowiska. Artykuł 17 ust. 1 ustawy Prawo ochrony środowiska stanowi, że wymagane jest sporz ądzanie powiatowego programu ochrony środowiska na najbli ższe 4 lata z perspektyw ą na kolejne 4 lata, w celu realizacji polityki ekologicznej pa ństwa. Projekt programu sporz ądza Zarz ąd Powiatu Mi ńskiego, jako organ wykonawczy powiatu, projekt ten podlega zaopiniowaniu przez Zarz ąd Województwa Mazowieckiego jako organu wykonawczego województwa. Program powinien spełnia ć wymagania dla polityki ekologicznej pa ństwa i na podstawie aktualnego stanu środowiska okre śla ć w szczególno ści: 1) cele ekologiczne, 2) priorytety ekologiczne, 3) poziomy celów długoterminowych, 4) rodzaj i harmonogram działa ń proekologicznych, 5) środki niezb ędne do osi ągni ęcia celów, w tym mechanizmy prawno- ekonomiczne i środki finansowe. WYDZIAŁ ŚRODOWISKA I ROLNICTWA STAROSTWA POWIATOWEGO W MI ŃSKU MAZOWIECKIM 3 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA W POWIECIE MI ŃSKIM Artykuł 18 ustawy Prawo ochrony środowiska stanowi, że Program uchwala Rada Powiatu oraz, że z wykonania Programu Zarz ąd Powiatu co dwa lata sporz ądza raporty, które przedstawia Radzie Powiatu. 1.3 Cele i zakres programu Głównym celem Programu jest okre ślenie polityki ekologicznej powiatu mi ńskiego wynikaj ącej z polityki ekologicznej pa ństwa. Ustawa - Prawo ochrony środowiska okre śla, że polityka ekologiczna pa ństwa ma na celu stworzenie warunków niezb ędnych do realizacji ochrony środowiska. We współczesnym świecie oznacza to przede wszystkim, że polityka ta powinna by ć elementem równowa żenia rozwoju kraju i harmonizowania z celami ochrony środowiska celów gospodarczych i społecznych. Oznacza to tak że, że realizacja polityki ekologicznej pa ństwa w coraz wi ększym stopniu powinna dokonywa ć si ę poprzez zmiany modelu produkcji i konsumpcji oraz stosowanie najlepszych dost ępnych technik i dobrych praktyk gospodarowania, a dopiero w dalszej kolejno ści poprzez typowo ochronne, tradycyjne działania takie jak oczyszczanie gazów odlotowych i ścieków, unieszkodliwianie odpadów itp. Na koniec oznacza to równie ż, że aspekty ekologiczne powinny by ć obligatoryjnie wł ączane do polityk sektorowych we wszystkich dziedzinach gospodarowania, a tak że do strategii i programów rozwoju na szczeblu regionalnym i lokalnym. Najwa żniejsze problemy i cele zawieraj ą nast ępuj ące, przyj ęte przez Parlament lub Rz ąd dokumenty krajowe: Polityka ekologiczna pa ństwa w latach 2009-2012 z perspektyw ą do roku 2016, Wytyczne dotycz ące zasad i zakresu uwzgl ędniania zagadnie ń ochrony środowiska w programach sektorowych, Polityka ekologiczna pa ństwa , Polska 2025, długookresowa strategia trwałego i zrównowa żonego rozwoju, Agenda 21 – Ramowy program działa ń, Program uwzgl ędnia uwarunkowania wynikaj ące z programów wojewódzkich: Program Ochrony Środowiska Województwa Mazowieckiego na lata 2011-2014 z uwzgl ędnieniem perspektywy do roku 2018, Program małej retencji dla Województwa Mazowieckiego, Program ochrony i rozwoju zasobów wodnych Województwa Mazowieckiego w zakresie udro żnienia rzek dla ryb dwu środowiskowych, Program mo żliwo ści wykorzystania odnawialnych źródeł energii dla Województwa Mazowieckiego, Program zwi ększania lesisto ści dla Województwa Mazowieckiego do roku 2020, Programy ochrony powietrza, Programy ochrony środowiska przed hałasem, Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego 2007-2013, Samorz ądowy Program Rozwoju Mazowsza, Strategia Rozwoju Województwa Mazowieckiego do roku 2020. Program przyjmuje podstawowe zasady ogólne, le żą ce u podstaw polityki ochrony środowiska Unii Europejskiej i Polski. S ą to: zasada zrównowa żonego rozwoju, zasada równego dost ępu do środowiska postrzegana w kategoriach: o sprawiedliwo ści mi ędzypokoleniowej, o sprawiedliwo ści mi ędzyregionalnej