Veilig op de fiets in Westerveld Een inventarisatie van de verkeersveiligheid voor fietsers in de gemeente Westerveld 2 Veilig op de fiets in Westerveld Een inventarisatie van de verkeersveiligheid voor fietsers in de gemeente Westerveld. Bart van Faassen September 2015 3 Inhoudsopgave 1. Waarom deze inventarisatie? ................................................................................................ 7 1.1 Iedereen neemt deel aan het verkeer ..................................................................................... 7 1.2 Verkeersveiligheid is verbeterd door Duurzaam Veilig Verkeer ............................................. 7 1.3 Toch stijgt het aantal ernstige fietsslachtoffers ...................................................................... 8 1.4 De fiets heeft vele voordelen .................................................................................................. 9 1.5 Opdracht tot lokale aanpak verbetering verkeersveiligheid ................................................... 9 1.6 Doelstelling notitie ................................................................................................................ 10 2. Wat speelt er in fietsland Nederland? .................................................................................. 11 2.1 Landelijk ................................................................................................................................. 11 2.1.1 Stijging aantal ernstige fietsongevallen ......................................................................... 11 2.1.2 Opkomst E-bike, smartphone ........................................................................................ 11 2.2 Westerveld ............................................................................................................................ 11 2.2.1 Hogere mate van vergrijzing ......................................................................................... 11 3. Fietsveiligheid in Westerveld ............................................................................................... 13 3.1 Wat is verkeersveiligheid? ..................................................................................................... 13 3.2 Objectieve verkeersveiligheid ............................................................................................... 13 3.2.1 Ongevallenstatistieken .................................................................................................. 13 3.2.2 Analyse .......................................................................................................................... 15 3.2.2 Analyse .......................................................................................................................... 16 3.3 Subjectieve verkeersveiligheid .............................................................................................. 18 3.3.1 Welke knelpunten ervaren de gebruikers? ................................................................... 18 3.3.2 Analyse .......................................................................................................................... 19 3.4 Is er sprake van een verkeersveiligheidsprobleem? ............................................................. 22 3.4.1. Objectief ........................................................................................................................ 22 3.4.2. Subjectief ....................................................................................................................... 23 3.4.3 Subjectief onveilig is niet objectief onveilig .................................................................. 23 3.4.4. Hoe nu verder? .............................................................................................................. 24 4. Wat doen we al en wat moeten we nog doen? .................................................................... 25 4.1 Wat doen we al? .................................................................................................................... 25 4.1.1. Westerveld .................................................................................................................... 25 4.1.2. Provincie Drenthe .......................................................................................................... 28 4.2 Wat moeten we nog doen? ................................................................................................... 28 4.2.1 maatregelen n.a.v. inventarisatie ................................................................................. 28 4.2.2 Algemene maatregelen ................................................................................................. 30 4.2.3 Fietsplan Westerveld ..................................................................................................... 31 4 4.3 Met wie gaan we dat doen? .................................................................................................. 31 BIJLAGEN ................................................................................................................................... 33 5 6 1. Waarom deze inventarisatie? 1.1 Iedereen neemt deel aan het verkeer Iedereen van groot tot klein en van jong tot oud neemt vrijwel dagelijks deel aan het verkeer. We lopen, fietsen of rijden dagelijks naar school, werk of voor het plezier. Verkeer gaat ons allen dus aan. Als iedereen in het verkeer zich houdt aan de verkeersregels en daarbij geen fouten maakt zouden er geen verkeersongevallen zijn. Helaas weten we dat dit (nog) niet zo is. Niet iedereen houdt zich altijd aan de regels en de mens maakt nu eenmaal fouten. Daardoor gebeuren er ongelukken in het verkeer. Jaarlijks vallen er in Nederland ca. 600 doden en ca. 20.000 ernstige gewonden in het verkeer. Naast het persoonlijke leed dat hiermee gepaard gaat, kosten verkeersongevallen en- slachtoffers de gemeenschap jaarlijks 12,5 miljard euro. Verkeer speelt zich af in de openbare ruimte en is daarmee ook een verantwoordelijkheid van de overheid. Aan de overheid de taak om te zorgen voor o.a. veilige infrastructuur en regelgeving. In de jaren ‘90 is daarom door verschillende overheden het concept Duurzaam Veilig Verkeer in het leven geroepen om de, destijds, stijgende aantallen verkeersslachtoffers te stoppen. 1.2 Verkeersveiligheid is verbeterd door Duurzaam Veilig Verkeer Kern van Duurzaam Veilig Verkeer (DVV) is het voorkómen van (ernstige) ongevallen en daar waar dat niet kan, het nagenoeg uitsluiten van ernstig letsel. DVV kenmerkt zich door een preventieve in plaats van een curatieve aanpak. DVV is een concept gebaseerd op 3 pijlers: 1. Weg: De weg moet zo worden ingericht dat iedereen kan zien op wat voor weg hij/zij rijdt en welk rijgedrag gewenst is. 2. Mens: De mens moet door voorlichting en verkeerseducatie goed zijn voorbereid op de verkeerstaak en er zal gecontroleerd moeten worden of hij zich veilig gedraagt. 3. Voertuig: Door verbeteringen aan het voertuig en Europese afspraken moeten de voertuigen zo gefabriceerd worden dat de kans op letsel kleiner wordt. De afgelopen jaren is in het kader van DVV veel aandacht besteed aan pijler 1: weg. Er is daarbij o.a. onderscheid gemaakt tussen drie typen wegen: 1. Stroomwegen; auto(snel)wegen met een maximumsnelheid van 100 en 130 km/uur 2. Gebiedsontsluitingswegen: regionale wegen met een ontsluitende functie voor kernen; maximumsnelheid 80 km/uur 3. Erftoegangswegen; wegen in een verblijfsgebied voor bestemmingsverkeer die dienen om woningen/percelen te ontsluiten; maximumsnelheid 30 km/uur binnen de bebouwde kom en 60 km/uur buiten de bebouwde kom . Deze drie typen wegen hebben allen een unieke weginrichting (wegmarkering, verhardingstype, voorrangsregeling etc.) afgestemd op hun functie. De invoering van DVV heeft naar schatting ruim 30% verkeersdoden in 2007 bespaard ten opzichte van de situatie waarbij vanaf 1998 het beleid en de risico's ongewijzigd zouden zijn gebleven. Daarbij is dus in eerste instantie veel aandacht gegeven aan de weginrichting (pijler 1). De laatste jaren wordt binnen DVV ook meer aandacht gegeven aan de 2e pijler; mens. Door verkeerseducatie en verkeersprojecten en -cursussen moet het verkeersgedrag worden beïnvloed. Ruim 90% van de verkeersongevallen komt namelijk door een menselijke fout. Pijler 3; voertuig is grotendeels een taak voor de landelijke overheid (wetgeving) en de auto-industrie (produceren van veilige voertuigen). Als wegbeheerder hebben we hier weinig invloed op. 7 1.3 Toch stijgt het aantal ernstige fietsslachtoffers Sinds 2000 is er sprake van een stijgende trend onder het aantal ernstig verkeersgewonde1 fietsers. Deze fietsongevallen gebeuren met name op lokale wegen. Op dit moment is 1 op de 3 verkeersdoden fietser en van de ernstig verkeersgewonden is zelfs meer dan de helft een fietser! Jaarlijks worden er 67.000 fietsers behandeld op de spoedeisende hulp. In de grafieken hieronder is het verschil in trends tussen fietsslachtoffers en het aantal slachtoffers onder auto inzittenden te zien; het aantal fietsslachtoffers stijgt, het aantal slachtoffers onder auto inzittenden daalt. Extra aandacht voor de fietsveiligheid is dus nodig. Figuur 1: Aantal doden en ernstig gewonden onder fietsers en automobilisten/inzittenden tussen 1996 en 2012. Bron: SWOV en ministerie van I&M, 2012. 1 Ernstige verkeersgewonden: personen die als gevolg van een verkeersongeval in Nederland ernstig gewond zijn geraakt. Daarmee wordt bedoeld dat zij opgenomen en behandeld zijn in een (Nederlands) ziekenhuis en ten minste