SHOPPING • KULTUR • REISELIV • NÆRINGSLIV Nr 04 SOMMAR 2014 10 fantastiske TOPPTURAR på Sunnmøre Bibliotekaren Presten på Maria - frå Teheran Harkjerr s. 30 Hareid s. 20 til Møre s. 72 2 3 THE BLUE GATE INNHALD 2 The Blue Gate 4 Dei nynorske festspela REDAKSJONEN 5 Fotturar til 10 fjelltoppar 18 Indie-Fjord på Bjørke UTGJEVAR 20 Ei tru som toler heile livet Fantastiske Osberget AS Sjøgata 56 26 Sol, kloster og endoforin 6065 Ulsteinvik 28 Likar ikkje å vente Tlf: 453 93 635 30 Med hjarte for bøker ANSVARLEG REDAKTØR 34 To kliniske ernæringsfysilogar; Kari og Marie Åge Arne Grimstad 38 Når menn ikkje er til stades [email protected] LEIAR 42 Første flytande rørbru? JOURNALISTAR Asle Geir Widnes Johansen 44 Kvardagsmennesket Judit Grimstad Hatløy [email protected] Med magasinet iMÓRE vil vi spegle Søre Sunnmøre og kan vi spele på den sunnmørske imagen: den skapande 50 Lettar på sløret om opninga av konserthuset Aina Haram-Hauge reflektere alt det positive som skjer i denne regionen. Noko klynga. Vi kan hav, vi er innovative, vi tar i bruk heile [email protected] av det som har lyfta regionen framover, er dei vellykka havrommet. Næringslivet her veit det meste om verdiskaping 53 Sommar og opplevingar samferdselsprosjekta som gjer at vi kan ta nye steg mot og samfunnsrekneskap. I tillegg gjeld det å sørge for 60 Vil bygge nytt utleigebygg i Saunesmarka FOTOGRAFAR ein arbeidsmarknadsregion med robust vekstkaft. Eit internasjonal merksemd. Då bør vi vurdere om namnet Asle Geir Widnes Johansen slikt suksessprojekt er Eiksundsambandet, der bilistar og Hafast er hensiktsmessig. Eit nytt og spenstig namn som t.d. 62 Serverer geiterømme frå Ørsta Ragnar Hatløy reisande har betalt ned gjelda på rekordtid. Nyleg kunne The Blue Gate vil kunne skape interesse og ringverknader inn 64 Skaper opplevingar gjennom å lage kor på reisa Åge Grimstad samferdselsministeren kople ut bompengeautomatane og mot næringsliv og turisme. sette ein stor X over bomskilta. 69 Nær, nyttig og begeistrande DESIGN Ved å få fram det teknologisk avanserte og spektakulære i 70 Bokanmelding: Revejegerane Stine Johnsen Vi i iMÓRE trur på ei liknande suksesshistorie med Hafast, dette prosjektet, er det også mogleg å skaffe seg internasjonal [email protected] sambandet som skal binde Ytre, Søre Sunnmøre til merksemd. Ideen om ein internasjonal konkurranse bør 72 - Alle kan greie nesten alt. Ålesundsregionen. Regjeringa har valt Hafast, og no gjeld drøftast, til dømes etter modell av Google Lunar XPRIZE, TRYKK Møt maria Khashayarpour følgjande på framdriftssida: Finansiering og tekniske som handlar om å erobre himmelrommet, medan vår pris InPrint løysingar. kan handle om å erobre havrommet. Prisar kan utløyse både 76 Endeleg ishavsbygd igjen energi og publisitet – ofte i store mengder og i internasjonal DISTRIBUSJON Samtidig vil det vere ei utfordring å «halde prosjektet varmt» presse. Det er i det heile viktig å tenke ukonvensjonelt i forhold 78 Arne får motivasjon frå hunden Hareid, Ulstein, Sande, Herøy, både overfor styresmakter og hos publikum. Sagt med andre til korleis ein kan finansiere prosjektet og marknadsføringa 80 Har opna butikk for heimesydde kle Ørsta og Volda ord: Det gjeld å skape stadig fornya entusiasme for Hafast hos av det. politikarar, næringsliv og innbyggjar. Folk må tru på prosjektet ANNONSERING og sjå kor viktig det er for framtida vår. Politikarane skal ikkje Einar Ekroll få skyve prosjektet ut i ei fjern og uforpliktande framtid. Hafast engasjerer oss, og vi vil gjerne vere med på å lyfte Tlf: 909 45 565 For Hafast blir det essensielle naturlegvis å framskunde prosjektet over mållina. [email protected] prosjektet. Framsidefoto: Shutterstock Det bør vere eit klart mål at regjeringa set signaturen sin på Hafast og løyver pengar til planprosjektet for 2015. Trasévalet TIPS OSS må følgjast opp med økonomiske midlar. [email protected] Åge Grimstad, GOOGLE LUNAR XPRIZE ansvarleg redaktør Så gjeld det å smi til merkevare Hafast, «brande»: Her www.imore.no Redaktør Ellen Skodjevåg for iMÓRE fødde sin tredje son i mai – og er av naturlege årsaker ute i permisjon. Vi gratulerer Ellen og familien – og gler oss i lag med dei. www.imore.no 4 5 MAKT OG MANGFALD PÅ DEI NYNORSKE FESTSPELA GOD TUR! Vona er at artikkelen kan vere eit bidrag til Festspeldiktar Agnes Ravatn har selskap av mellom andre Linda Eide, Einar Økland, Helene folkeopplysinga og gi folk inspirasjon til å Bøksle og Jon Hustad under Dei nynorske festspela 26.–29. juni 2014. Arrangøren lovar vitje dei flotte og varierte fjelltoppane på Søre Sunnmøre. publikum sterke opplevingar, både musikalsk, fagleg og litterært. God tur, og nyt utsynet! Aina M.H. Hauge Artikkelen byggjer på følgjande kjelder, forutan artikkelforfattaren sine eigne erfaringar: Kvalsvik Nicolaysen vil snakke om Ivar Aasen og hans forhold til Grunnlova i årets minneforedrag. Linda Eide har samla • Boka “Fotturar på Sunnmøre” av Helge J. 200 års historie på to timar, slik berre ho kan gjere det, og Standal, Jon Hagen og Gunnar Wangen. Lurivar presenterer Grunnlova på sitt kattevis til dei yngste. • Turkartet “Sunnmørsalpane” i originalmålestokk 1:50000, utgitt av DAGLEGE HØGDEPUNKT I UTEAMFIET forlaget “Ugland IT Group”, med digitale Uteamfiet i Aasen-tunet blir arena for konsertar kvar kveld. kartdata frå Statens kartverk. Brørne Aasmund og Odd Nordstoga gir publikum ei unik musikalsk oppleving torsdag, Helene Bøksle held konsert • Kartblada “Ålesund”, “Fosnavåg”, fredag, og Kråkesølv rockar laurdag. Under Aasen-stemnet “Vanylven” og “Geiranger”, i i år blir det nykomponert musikk av Odd Johan Overøye til originalmålestokk 1:50000, i Statens tekstar av Arnfinn Haram i framsyninga «I førsommarens kartverk sin hovudkartserie “NORGE fang». 1:50000”. • Turkart - “Ytre Søre Sunnmøre” i SAMTALAR OG FOREDRAG SOM KRYSSAR SPRÅKGRENSER originalmålestokk 1:60000, utgitt av Fribyforfattar Mansur Rajih måtte flykte frå Jemen på grunn Sande kommune, Herøy kommune, av innhaldet i tekstane sine og kjem til Festspela for å fortelje Ulstein kommune og Hareid kommune, historia si i samtale med Brit Bildøen. Språkforskar og forfattar med digitale kartdata frå Statens Nicholas Ostler frå Foundation of Endangered Languages gir kartverk. publikum eit internasjonalt perspektiv på språk i foredraget • Odd Kåre Wiik, Gurskebotn. «The power of languages». Artikkelforfattaren Gunnar Heltne på toppen av – Med grunnlovsjubileet som bakteppe, vil vi setje søkelys Kolåstinden (1432 moh) i Ørsta, i samband med på samanhengen mellom språk og demokrati, både gjennom landmålingsjobb for Norges geografiske oppmåling samtalar, foredrag og ei eiga temautstilling med tittelen (N.G.O.) i 1984. Makta i språket, seier dagleg leiar Gaute Øvereng i Ivar Romedalen kan sjåast nede til venstre i bildet. Aasen-tunet. Vartdalsfjorden og Hjørungavåg i bakgrunnen. Foto: Jan Atle Guttorm. PRØYSEN TIL BORNA Dei yngste kan gle seg til Prøysenhusbandet og framsyninga «På bærtur med Nøtteliten» i Uteamfiet, i tillegg til Lurivar. Ein attraksjon under årets festspel kan du få med deg Linda Eide, kjend Nytt av året er eit arrangement i samarbeid med Ørsta frå Norske Attraksjonar, som saman med Sjur Hjeltnes ser med eit skrått folkebibliotek og tre forlag, der det blir både gode barnebøker blikk på Norge dei siste 200 åra. Foto: Thor Brødreskift og konkurransar med premiar. Dei nynorske festspela er ei årleg feiring av nynorsk – På Festspela kan du oppleve over førti arrangement på fire skriftkultur i Ørsta og Volda siste veka i juni. Kvart år gjestar dagar med noko for ein kvar smak, avsluttar Karine Munch, om lag 6000 menneske denne festivalen. som rår publikum til å tinge billettar på førehand for å vere sikra plass. – Temaet Makt er inspirert av Grunnlova, og vi stiller ein del FOTTURAR TIL 10 FJELLTOPPAR spørsmål og ønskjer å opne opp for nye tankar som publikum Av 44 planlagde arrangement i sommar er 9 gratis. Ein kan kan ta med seg vidare, seier programansvarleg Karine Munch kjøpe festspelpass som gjeld på alle arrangement eller billett i Ivar Aasen-tunet i ei pressemelding. til dei einskilde arrangementa. i sju kommunar på Søre Sunnmøre Sjølve grunnlovsjubileet viser godt igjen i programmet. Bjørn Billettsal på www.festspela.no og www.ebillett.no www.imore.no 6 7 NØKKELTAL for ruta frå Grøndalsstøylen via Bygdaskaret til Sunndalsnipa er som følgjer: Høgdeskilnad: 435 – 1395 moh. Avstand ein veg: 5 kilometer. Gangtid tur-retur: 6 – 7 timar. Utsyn frå toppen av Sunndalsnipa nordover mot Fyrde i Austefjorden, med Snøhornet (1309 moh) midt på bildet til venstre og Blåfjellsegga (1285 moh) midt på bildet til høgre. Foto: Gunnar Heltne, 1986. SUNNDALSNIPA (1395 MOH) i Volda kommune Sunndalsnipa ligg 3 kilometer, i luftline, aust for den høgaste Sunndalsnipa kan for øvrig sjåast mot søraust frå fjelltoppen i Volda kommune, Eidskyrkja (Kyrkjefjellet) (1482 Hasundhornet (533 moh) i Ulstein kommune, 41 kilometer moh). unna. Sikteretninga frå Hasundhornet til Sunndalsnipa er inngravert på ei sikteskive, som er plassert nokre få meter Den naturlege og middels tunge fotruta til Sunndalsnipa sør for toppvarden på Hasundhornet. følgjer stien nordover frå Grøndalsstøylen (430 moh) og opp til Bygdaskaret (800 moh). Alternative ruter går frå Grøndalsstøylen nordover i Litlevassdalen til fjellryggen for den nemnde traséen frå Landmålar Gunnar Heltne bak teodolitten under arbeid for Norges geografiske oppmåling (N.G.O.) på toppen av Kolåstinden (1432 moh) i Ørsta i I skaret svingar ruta først mot aust og deretter meir nord Bygdaskaret, og ein særs bratt trasé går frå Haralddalssetra 1984. Assistent Per Arne Kyrkjeeide i framkant. Jønshornet (1419 moh) i bakgrunnen til høgre. Foto: Kåre Kyrkjeeide. langs fjellryggen opp til sørenden av topplatået (1366 moh). i Sunndalen i Austefjorden, på nordsida av toppen. Den umerka og krevjande traséen frå Haralddalssetra er lite Det høgaste punktet på toppen av Sunndalsnipa er 1395 moh nytta, og krev lokalkunnskap. og ligg ein kilometer lenger nord, i nordenden av topplatået. Gunnar Heltne (59) har vitja dei 10 fjelltoppane, som denne artikkelen omhandlar, anten Ved det høgaste punktet er det ein relativt stor varde.