A-1 BILBO DONOSTIA Hernani BILBAO S.S. Lasarte-Oria Andatza 9 562 VÍA VERDE DEL Urumea A-15 Urnieta A-1 Buruntza 443 Lategi GI-3271 BIDE BERDEA Goiburu GI-3271 Andoain Besadegi Donostia San Sebastián Biarritz Aballarri LASARTE-ORIA URNIETA 813 Bilbo ANDOAIN GIPUZKOA LEITZA 8 Adarra LEKUNBERRI Aduna PR GI-161 LATASA Zizurkil SL GI-30 Adarra Usabelartza 813 Iruñea-Pamplona GI-3282 Otita Vitoria-Gasteiz A-1 7 NAFARROA PR GI-120 Oindo GI-3630 783 11 PR GI-162 Villabona A-15 Onddolar Azketa BTT 6 834 Oria Inturia Ollokiegi Goizueta Irura 6 NA-4150 Nafarroa Anoeta BTT 5 Gipuzkoa Belabieta 686 Urdelar 853 Leitzaran Hernialde Uzturre 730 GI-2130 Ameraun Izaskun Berrobi PR NA-196 Tolosa Elduain Belauntza Urepel 1.026 Ibarra 13 Mustar Zubieta Leitzaran Usabal GI-3212 Berastegi A-15 3 10 SL NA-285 GI-3881 Gaztelu Leaburu SL NA-284 A-1 12 Plazaola BTT 7 Bizkotx GI-2130 GI-3620 Altzo Lizartza NA-4150 GI-3601 Telleriako tunela Urtoko Gaina Túnel de Tellería Orexa Puerto de Urto NA-170 Saldias Otsabio 801 Leitzako tunela Eratsun GI-2133 Areso Leitza Túnel de Leitza PR NA-121 Malerreka NA-1700 GI-3711 Araxes NA-1300 Gorriti Amezketa Uitziko Gaina Alto de Uitzi Araitz Uitziko tunela Túnel de Uitzi Atallu NA-4011 Gipuzkoa Nafarroa Uitzi Arrarats Balerdi Arribe Igoa 1.195 Azkarate PR NA-88 Lezaeta Azpirotz Ola Betelu Beruete Artubiko Gaina Larraun 1.265 Bartoloren tunela Txindoki Túnel de Bartolo 1.341 Aldaon Uztegi NA-1300 1.390 Azpirotzko Gaina Puerto de Azpiroz Etxarri Orokieta Intza Aldatz Basaburua Aizarotz Gaintza Albiasu PR NA-86 NA-4063 NA-4018 Ilarregi Ganboa Aralar Malloak Errazkin 1.411 1 Lekunberri PR NA-87 Jauntsarats Erbiti Irumugarrieta Ttutturre Gartzaron 1.430 1.282 Gurutzeaga Mugiro Itxaso 1.308 Pallardi Iribas 1.290 Arriolatz Baraibar Arruitz 1.176 Ihaben Alli NA-411 NA-7500 Larraun Beramendi Andra-Mari SL NA-302 Beloki Bide Berdea Larraun Iturburua San Udabe Vía Verde 1.271 Astitz NA-7510 Nacedero del Larraun Migeltxo 4 Egokitugabeko Putterri Urritza Etxaleku Sin acondicionar 1.295 Bide alternatiboa Mendukiloko kobak 2 Imotz Camino alternativo Guardetxea Cuevas de Mendukilo Casa Forestal Oskotz Tunela San Migel Illarraundi Túnel Santutegia Akier 1.063 PR NA-82 1.118 Ibilbideak Santuario de Latasa Senderos San Miguel Ata Eraso BTT ibilbideak Oderitz Goldaratz Rutas BTT A-15 5 Zarrantz Iturria San Migeltxo Eguerdimuno Fuente 525 m. 1.118 Muskitz Atsedenlekua Mugiro Leitza Kaxarna Xendak-Sendas Área recreativa 627 m. Uitzi 490 m. Madotz 660 m. Erga Aparkalekua Kaxarna NA-2410 Parking Biazpe 1.088 460 m. Areso Inturia Dos hermanas Informazio bulegoa 470 m. 203 m. Cia Oficina de información Egiarreta Lekunberri Etxeberri Aginaga Ostatua Uharte-Arakil LatasaLakuntza570 m. Irañeta Alojamiento NA-120 Hiriberri- 470 m. IhabarAndoain Arakil Irurtzun Iza Jatetxea 68 m. Villanueva Restaurante A-10 Arruazu Aizkorbe Babesturiko Arbizu A-10 Etxarren naturgunea IRUÑEA Gulina Espacio natural Satrustegi VITORIA Etxarri- PAMPLONA protegido 0 Km. 5 Km. 10 Km. 15 Km. 20 Km. 25 Km. 30 Km. 35 Km. 40 Km. 45 Km. 50 Km. Zuhatzu GASTEIZ Izurdiaga Bidezubia Aranatz Ekai Viaducto Arakil AP-15 Urritzola Sarasate 1904an tren txiki batek ekin zion Plazaola eta Bizkotxeko En 1904 un pequeño tren comenzó a transportar el 10 TOLOSALDEKO BTT ZENTROA mea-tzeetako burdina garraiotzeari. Hamar urte geroago, hierrro de las minas de Plazaola y Bizkotx, Diez años CENTRO BTT TOLOSALDEA trenbidea Donostia eta Iruñeraino iristen zen. Plazaolako después había ampliado su recorrido para enlazar Usabalgo harreragUnea • PUNTO DE ACOGIDA USABAL tren txiki hark 66 tunel, 32 zubi eta 15 geltoki bisitatzen San Sebastián con Pamplona. El trentxiki de Plazaola que TOLOSA • 943 536 400 • www.btteuskadi.net [email protected] zituen ibilbideko 84,15 kilometroetan. Horrela egin zuen cruzaba el Valle Leitzaran atravesaba 66 túneles, 1953an kendu zuten arte. Gaur egun, tren txistukari 32 puentes y 15 estaciones. Así fue hasta que Zentro honek zailtasUn maila ezberdinetako 8 ibilbide daUde. ibilbide gidatuak egiteko aukera eskaintzen da. haren ordez, oinezkoak eta txirrindulariak dira trenbide desapareció, en 1953. Hoy, en vez de locomotoras son txirrindulen alokairu zerbitzua eskaintzen du. zaharraren ibilbidea (Plazaola Bide berdea) zapaltzen senderistas y cicloturistas los que recorren esta vía (Vía El centro cuenta con 8 Rutas DE DIFERENtes NIveles DE DIFIcultaD. dutenak, Olloki, Ameraun, Plazaola, Leitza, Lekunberri, Verde del Plazaola) por las antiguas estaciones de Olloki, También se realizan rutas guiadas. Ofrece servicio de alquiler de bicicletas. besteak beste, bezalako geltoki zaharretatik igaroz. Ameraun, Plazaola, Leitza y Lekunberri, entre otras. Nahi duenak egungo ibilbidea (50 Km.) Andoaindik El recorrido actual, 50 Km, puede prolongarse más alla aurrera, Urnietarantz, Lasarterantz, jarraitzea dauka de Andoain, dirección Urnieta y Lasarte-Oria, o por 11 Kanaletako ibilbidea (PR-GI 161) edo, beste aldetik, Lekunberritik aurrera, Irurzunerantz. el otro extremo desde Lekunberri hasta Irurzun. LA ruta DEL canal (PR-GI 161) leitzaran, argia ematen digun ibaia. LEITZARAN BAILARA Gipuzkoako elektrifikazioan puntu estrategikoa izan zen, inguruko udalerri asko hornitu baitzuen argindarrez. kanaleko ibilbide (11,67 km.) guztian zehar ikusten dugun kolore berde biziak zementu grisarekin kontrastea egiten du. nahiz eta gizakiaren presentzia nabaria izan bide guztian zehar, naturaren kolore eta soinuak nagusitzen dira. Leitzaran, el río que nos dá la luz. EL VALLE LEITZARAN fue un punto Kanala • Canal Leitzaran ibaia • Rio Leitzaran estratégico en los inicios del proceso de electrificación de Gipuzkoa, proporcionando electricidad a distintos municipios de los Auzokalte alrededores. Contrasta el gris del cemento con el verde tranquilo y vivo que nos acompaña por todo el canal (11,67 Km.). A pesar de ser tan palpable la mano del hombre, la naturaleza, con el juego de sonidos y colores, se expresa en todo su esplendor. 1 Lekunberriko Plazaolako Geltokia EstaciÓN DEL Plazaola DE Lekunberri aintzinako tren geltokia zaharberritUta. informazio bulegoa, Leitzaran 12 BIZKOTX meatze zaharra zonaldeko artisau produktu eta merchandising, trenaren istoriari BIZKOTX la VIEJA MINA buruzko erakusketa eta zonaldeko baliabideen ikus-entzunezkoa leitzaran hamaika meazuloko bailara da, batez ere bere eskuin ibarrean. eskaintzen du. eta kanpoan, Jolasen bagoia. Jarduera hartatik, meatze sortaz gain, mea erretzeko labe ikusgarriak ANTIGua estacIÓN DE TREN REHABILItaDA. Ofrece Oficina de información, gelditu zaizkigu, MUSTAR EDO BIZKOTXEN ADIBIDEZ, GURE INDUSTRIA- tienda de productos artesanos de la zona y de merchandising, 6 Biotopo babestua ONDAREAREN ALE PREZIATUAK. exposición sobre la historia del tren y audiovisual sobre los recursos Biotopo Protegido Leitzaran es un valle horadado por las minas, sobre todo en su margen de la zona. Y en el exterior, el Vagón de los Juegos. Jenderik gabeko ibarra da Leitzaran, Gipuzkoan bakarra, baina beti ez derecha. Además de minas, nos quedan foRMIDables HORNOS como los tXirrindUlen alokairU zerbitzUa eskaintzen du. da horrela izan. mazeletan hamaika meatze zulatu zituzten, burdina DE MustaR O BIZKotX, que forman parte de nuestro patrimonio industrial. Ofrece SERVICIO DE ALQUILER DE BICICLETAS helburu. errekek errotak, olak eta zentral hidroelektrikoak elikatu 699 383 287 • 948 604 821 dituzte. trenak goitik behera zeharkatu zuen, orduko trenbidea egun 13 BERASTEGIKO BAILARA [email protected] • www.facebook.com/ViaVerdePlazaola ibilbide atsegina delarik (Plazaola bide berdea). LEITZARAN, bere ur VALLE DE BERASTEGI garden eta haltzadi ederrekin, prest da kultur-ondarea zaindu eta tolosatik leitzara doan errepidetik XViii. mendean nafarroara joateko 2 Astitzko Mendukilo Kobazuloak natur-balioak berreskuratzeko. bide nagusia pasatzen zen, errepideak gorantz bihurritzen jarraitu behar Cuevas DE Mendukilo DE Astitz Es un valle despoblado, caso único en Gipuzkoa, pero no siempre ha sido así. duela dirudienean, ezusteko bailara batera iritsiko gara, BERDETASUNEZ Ekoturismoko ekipamendu bilakatu den mendiko ikuiloak, Sus laderas fueron horadadas por minas hoy olvidadas. Sus regatas movieron betea eta ederra; berastegi. ARALAR MENDIZERRAREN BIHOTZA goi-agertzen digu, molinos ferrerías y, aún hoy, centrales hidroeléctricas. Un tren lo cruzó de En el s. XVIII el camino que pasaba por la carretera que va desde Tolosa a ordubeteko ibilbide gidatuan eta lurrazpira 40m jaitsiz. norte a sur, como hoy lo recorren los senderistas y ciclistas siguiendo su rastro. Leitza era el paso principal hacia Navarra, y cuando la carretera parece que va De establo de montaña a equipamiento de ecoturismo, revela EL VALLE LEITZARAN, con sus limpias aguas y sus bosques de ribera, se a seguir retorciéndose y ascendiendo, llegamos de repente a un faNTÁstIco las ENTRAÑas DE la SIERRA DE ARalaR, en un itinerario guiado presta para conservar su patrimonio cultural y recuperar su esplendor natural. valle LLENO DE VERDOR Y HERMOSURA, BERasteGI. de 1 hora que desciende 40 m. al subsuelo. bisita gidatuak: ezinbestekoa ordua eskatzea. 7 Otietako Parkea (ANDOAIN): Visitas guiadas: imprescindible cita previa. Leitzarango sarbidea AHOLKUAK 948 396 095 • www.mendukilo.com • [email protected] EL parQUE DE otieta (ANDOAIN): CONSEJOS la puerta DE leitzaran 3 Leitzako leitzalarrea Aisialdirako gune gisa egokitu dute eta hor dago bisitarien Seguru ibili eta errespeta itzazu gainerako harrera-etxea (LEITZARAN BISITARIEN ETXEA: Uraren Interpretazio- BOSQUE Leitzalarrea DE Leitza erabiltzaileak