15 Teatr Robotów

15 Teatr Robotów

3-4 ( 117-118) 2014 a Androidy, roboty, teatr mechaniczny The Androids, Robots and Mechanical theatre 2|7 Androidy – nauka, ideologia, folklor | Androids – Science, Ideology, Folklore Henryk Jurkowski 11|15 Teatr robotów | Robot Theatre Z Markiem Perkowskim rozmawia Lucyna Kozień | Marek Perkowski talks with Lucyna Kozień 19|23 Szopkowa inicjacja | A Crèche Initiation Marek Karpiński 27|29 Maszyny do opowiadania historii | Machines for Telling Stories A Z Pawłem Kolanowskim rozmawia Karol Suszczyński | Paweł Kolanowski talks with Karol Suszczyński a Festiwale Festivals 32|37 Lalki w Banialuce | Puppets at the Banialuka Halina Waszkiel 42|45 Folia, jabłko i papier | Foil, Apple and Paper Maria Schejbal 48|51 Cztery sztuki teatru | The Four Arts of Theatre Karolina Obszyńska 54|56 Od Don Kichota po Rycerza bez Konia | From Don Quixote to the Knight without Zoran Djeric 58|61 Okiem sąsiada | As Seen by a Neighbour Marek Waszkiel 64|68 Sztuka, po co? | Art, What’s the Purpose? Katarzyna Grajewska a Światowy Kongres ASSITEJ The ASSITEJ World Congress 71|76 Widzenie widza | Facing the Audience Zuzanna Talar a Recenzje Reviews 80|82 Tę historię każdy zna... | Everyone Knows This Story… Agata Drwięga 84|86 Senne majaki w laboratorium | Dream Visions in a Laboratory Monika Żmijewska 88|90 Gdzie ręce węża? | Where Are the Snake’s Hands? Janusz Legoń 92|95 Czarna wdowa w białym dworku | Black Widow in a White Manor House Łukasz Drewniak 98|100 Pory życia | Times of Life Tadeusz Kornaś a Teatr dla najmłodszych Theatre for the Youngest 103|107 Teatr najnajowy? | Theatre for Early Years? Justyna Czarnota a Wydawnictwa Publications 111|113 Spotkanie na szczycie | A Summit Meeting Liliana Bardijewska a Do dyskusji For debate 115|118 Pozostaną lalkarze | The Puppeteers Will Remaing Grzegorz Kwieciński 2 – nauka, ideologia, folklor a E ostęp cywilizacyjny jest ogromny. Nie trzeba dowodzić, jak wiel- ki skok wykonał człowiek od wynalazku koła do lotów dookoła P Ziemi. Nie trzeba też opowiadać o postępie w sposobach miesz- kania, leczenia, utrzymywania higieny, przekazywania informa- cji. Ani też o zdolności do masowej eksterminacji swoich wrogów z pomo- www.wikiart.org cą doskonałych narzędzi zabijania. ¶Mimo to człowiek niewiele się zmienił. W dalszym ciągu pociąga go wła- Henryk Jurkowski Henryk dza nad innymi ludźmi, bogactwo, wystawne świętowanie, tradycja i nie- chęć wobec obcych. Doświadczył licznych przemian systemów społecz- Łatwowierność, Przesąd i Fanatyzm . PrzesądŁatwowierność, i Fanatyzm nych, od niewolnictwa do komunizmu i wolnego rynku, ale w wielu Hogartha 15.03.1762 atyryczny W. szkic sferach pozostał na poziomie pierwotnych odruchów. W ciągu swego ist- nienia wykazał się przedsiębiorczością i wynalazczością; w konsekwencji, nie bacząc na możliwe niebezpieczeństwa, pragnie sięgnąć po nowe kos- miczne światy. Chce stworzyć istoty mechaniczne: androidy i roboty i już teraz tworzy sztuczną inteligencję, która wkrótce zacznie z nim konkurować. Androidy androidy, roboty, teatr mechaniczny teatr roboty, androidy, 3 ¶Mimo to pozostaje jak niegdyś „homo ludens”. W nie- ¶Wzrost potęgi Kościoła spowodował kolejne zmiany, których sferach jest ciągle naiwny i infantylny, choć a ściśle mówiąc, powrót do religijnych funkcji automa- świat jego wyobraźni poszerzył się znacznie o produk- tów. Inspiracje do tych działań płynęły z teologii ruchu cje science fiction i gry komputerowe. Zachował milenarystycznego, który czerpał z Apokalipsy Świę- dawną praktykę ożywiania figur, choć czyni to rozmai- tego Jana, zapowiadającej ustanowienie przez Boga tymi sposobami, w celach religijnych i naukowych, nowej niebiańskiej Jerozolimy. Kościół miał być tą dla rozrywki i zabawy. Nową Jerozolimą, do której powstania przyczynią się ¶Nie do końca znane są impulsy do powstania rzeźby zastępy walecznych aniołów. i przedstawień plastycznych. Pewne jest jednak, że ¶Pojawianie się aniołów w liturgii miało miejsce już teatr lalek nr 3-4 (117-118) 2014 lalekteatr (117-118) nr 3-4 człowiek pierwotny próbował je ożywić, potwierdza- w X wieku. Apogeum ich widzialnej obecności przy- jąc swą wiarę w ich transcendentny charakter. pada na wieki XV i XVI. Najważniejszym ich obowiąz- Sztuczny ruch figur pełnił ważną funkcję religijną. Był kiem było dostarczanie kapłanowi hostii w czasie dowodem samodzielnego istnienia bogów, mszy, co po raz pierwszy zostało odnotowane na prze- jak wskazuje na to opowieść o Serapisie, bogu łomie X i XI wieku. Na wezwanie kapłana niebo otwie- wykutym z żelaza: rało się i pojawiały się anielskie ręce, które na ołtarzu ¶I tak w Serapeionie aleksandryjskim każdego ranka kładły biały krążek opłatka4. W katedrach Paryża, promień słoneczny składał pocałunek na ustach Rouen czy Angers w wiekach XIV i XV anioły pojawiały posągu boga. Wąskie okno było umieszczone w taki się w powietrzu w cudowny sposób i przynosiły hostie sposób, że promienie słoneczne padały na usta Sera- kapłanom, a także dostarczały celebrantowi wody do pisa w momencie, gdy kapłani wnosili posąg wyobra- obmycia rąk. żający Słońce do świątyni. Ale kapłani postarali się ¶Od służby kościelnej anioły przeszły do działań na wzmocnić efekt: w suficie ponad posągiem Serapisa rzecz ziemskich namiestników. Kiedy w roku 1377 umieszczono magnes, a posąg wyobrażający boga jedenastoletni Ryszard II został ukoronowany, witały Słońce był wykonany z czystego żelaza. Podczas gdy go w Londynie, przed każdą z czterech wież miasta bóg wznosił się w górę, wymawiano formułę: Słońce sypały nań złote liście i złote guldeny. Inne anioły wrę- powiedziało: „Żegnaj!” Serapisowi i uniosło się, aby czały mu puchary z winem. Ze środkowej wieży nie- powrócić do siebie1. biańskiego miasta wylatywał w końcu mechaniczny ¶Wiedza o sile magnesu była rozpowszechniona anioł, który nowemu królowi przekazywał koronę. wśród kapłanów. Lukian w swojej rozprawie O bogini ¶Najważniejsze figury liturgii chrześcijańskiej: Jezus syryjskiej (Asztarte) wspomina o lewitacji posągu Chrystus i Jego Matka podlegali również działaniom „brodatego Apollona” (bóstwo babilońskie Nabu): animacyjnym. Z XV i XVI wieku pochodzą krucyfiksy pomnik na noszach nieśli kapłani, ale zanim przekro- (Boxley, Döbeln) z wewnętrznymi mechanizmami, czyli wrota świątyni, magnes umieszczony w suficie które pozwalały nie tylko na demonstrowanie natural- przyciągał posąg ku sobie2. nych włosów, lecz także odświeżały krew w ranach ¶Doniesień o takich działaniach jest stosunkowo wiele. Ukrzyżowanego. Podobnie istniały zmechanizowane Wielu też było twórców automatów, wśród których figury Matki Bożej, które mogły poruszać rękoma i pła- najsłynniejsi to Heron z Aleksandrii i Filon z Bizan- kać prawdziwymi łzami5. cjum. Z czasem jednak zmieniła się funkcja rucho- ¶Załamanie tej tradycji nastąpiło za sprawą protestan- mych figur. Bogowie ustąpili miejsca władcom tego tów, którzy głosili, że Kościół katolicki posługuje się – nauka, ideologia, folklor świata, którzy korzystali z automatów dla własnego oszukańczą idolatrią. W Anglii w roku 1547 w Poules splendoru. Pisze o tym m.in. Marek Letkiewicz: Crosse biskup od Świętego Dawida, Barlowe, patrono- a E ¶Do historii przeszedł działający w Bizancjum w IX wał aktowi protestanckiego wandalizmu: po jego kaza- wieku filozof i logik Leo Matematyk, który skonstruo- niach chłopcy łamali „idole” na drobne kawałki6. wał dla cesarza Theophilosa Ikonomachosa dwa auto- ¶Ataków tego rodzaju uniknęły w dużym stopniu figury maty przypominające projekty Herona, w formie przedstawiające narodzenie Jezusa. Tradycji tej dał sztucznych drzew ze śpiewającymi ptakami. Liutprand, początek św. Franciszek z Asyżu, który w roku 1223 www.wikiart.org www.wikiart.org późniejszy biskup Cremony, wysłany z poselstwem do odtworzył w plenerze scenę Narodzenia z udziałem Konstantynopola w roku 949, opisuje podobny hydrau- zwierząt, pasterzy i zgromadzonych wiernych. Potem liczny lub pneumatyczny automat: Przed tronem cesa- Narodzenie jako temat trafiło do kościelnych kaplic, rza stało drzewo z pozłacanego brązu, pełne ptaków, gdzie przedstawiano je z pomocą ruchomych figurek. również wykonanych z pozłacanego brązu, emitują- W tym wypadku nie chodziło już o żadne sztuczki, ale Łatwowierność, Przesąd i Fanatyzm . PrzesądŁatwowierność, i Fanatyzm atyryczny szkic W. Hogartha 15.03.1762 Hogartha 15.03.1762 atyryczny W. szkic cych trele odpowiednie dla ich różnych gatunków. Tron o przypomnienie wielkiego religijnego wydarzenia. cesarza unosił się, tak chytrze, że w pewnym momencie Z kościołów temat Narodzenia trafił w ręce wędrow- jest na ziemi, by po chwili wznieść się na wyżyny nych lalkarzy, którzy wystawiali je na przemian z Pasją i wydaje się unosić w powietrzu. Strzegły go lwy, wyko- zgodnie z kalendarzem liturgicznym. nane z brązu lub pozłacanego drewna, które uderzały ¶To był pokarm dla maluczkich. Warstwy wyższe w ziemię ogonami i ryczały z otwartymi paszczami, powróciły do figur mitologicznych, nawiązujących do w których drgały języki3. dawnej tradycji automatów Herona z Aleksandrii. androidy, roboty, teatr mechaniczny 4 Począwszy od okresu Renesansu, zaczęło się naślado- ¶Obok demonstracji figur mechanicznych znane też wanie ogrodów arabskich w Bagdadzie i Samarze, peł- były inne pokazy lalkarskie, które nazywano czasami nych śpiewających ptaków, jak to potwierdzali liczni theatrum mundi, ponieważ pokazywały ciekawostki podróżnicy. Pierwszeństwo w tym względzie świata na tle architektonicznej panoramy rozmaitych mieli Włosi: miast. W Polsce ten typ widowisk demonstrował ¶Do najbardziej znanych przykładów zastosowania figur Rumun Iordaki Kuparenko12.

View Full Text

Details

  • File Type
    pdf
  • Upload Time
    -
  • Content Languages
    English
  • Upload User
    Anonymous/Not logged-in
  • File Pages
    120 Page
  • File Size
    -

Download

Channel Download Status
Express Download Enable

Copyright

We respect the copyrights and intellectual property rights of all users. All uploaded documents are either original works of the uploader or authorized works of the rightful owners.

  • Not to be reproduced or distributed without explicit permission.
  • Not used for commercial purposes outside of approved use cases.
  • Not used to infringe on the rights of the original creators.
  • If you believe any content infringes your copyright, please contact us immediately.

Support

For help with questions, suggestions, or problems, please contact us