Europese projecten in gemeenten GOEDE VOORBEELDEN VAN PROJECTEN IN KLEINE EN MIDDELGROTE GEMEENTEN, GECOFINANCIERD DOOR EUROPESE SUBSIDIEPROGRAMMA’S Europese projecten in gemeenten Goede voorbeelden van projecten in kleine en middelgrote gemeenten, gecofinancierd door Europese subsidieprogramma’s Colofon Auteur Sjoerd Wijnsma Projectleider Helen Schuurmans (VNG) Vormgeving en opmaak Dimdim, Den Haag juli 2012 2 VERENIGING VAN NEDERLANDSE GEMEENTEN Voorwoord Voor u ligt een publicatie met voorbeelden van projecten van kleine en middelgrote gemeenten die Europese cofinanciering hebben ontvangen. Met deze publicatie hopen wij kennisuitwisseling te bevorderen en spelen wij in op de vraag van gemeenten naar de mogelijkheden om gebruik te maken van deze fondsen. Mijn dank gaat uit naar alle bestuurders, gemeenteambtenaren en projectleiders die bereid waren hun ervaringen met Europese subsidies met ons te delen. Ik wens u veel inspiratie toe bij het lezen over deze projecten! Ralph Pans Voorzitter Directieraad VNG VERENIGING VAN NEDERLANDSE GEMEENTEN 3 Inhoudsopgave Voorwoord 3 Inleiding 5 Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) Gemeente Westland: 4B in Waalblok 6 Gemeente Brummen: Centrumplan Eerbeek – Oranje Nassauplein 10 Interreg IVA Gemeente Hellevoetsluis: Muren en Tuinen 12 Interreg IVB Gemeente Hardenberg: iAge 16 Gemeente Noord-Beveland: Build with CaRe 18 Interreg IVC Gemeente Assen: Integrated Measures for an Energy Efficiency Approach 22 Europees Sociaal Fonds (ESF) Gemeente Gennep: Ondersteuning bij het vinden van een baan 24 Gemeente Goes: Aan de slag in Zeeland! 26 Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling (ELFPO) Gemeente Meppel: Landschapsprogramma Broekhuizen 28 Gemeente Peel en Maas: Hart voor Maasbree – Multifunctioneel Centrum 30 Probleemgebiedenvergoeding agrariërs Midden-Delfland 33 Europees Visserij Fonds (EVF) Gemeente Urk: Blue Port Urk 34 Europa voor de Burger Gemeente Groesbeek: Vincult 38 Gemeente Haaren: European Charter 40 Leven Lang Leren – Comenius Gemeente Tynaarlo: Samenwerkingsverband Tynaarlo-Pitesti 44 Vijfde kaderprogramma voor Onderzoek en Ontwikkeling Gemeente Heerhugowaard: Suncities – Stad van de Zon 46 4 VERENIGING VAN NEDERLANDSE GEMEENTEN Inleiding In deze publicatie wordt een aantal projecten van kleine en middelgrote gemeenten besproken die cofinanciering hebben ontvangen van de Europese Unie. De projecten zijn gefinancierd uit verschillende fondsen (periode 2007-2013) waardoor een gevarieerd palet van projecten is ontstaan. De ervaringen van deze ‘Best Practices’ kunnen u op weg helpen om ook voor uw project subsidie van de Europese Unie te krijgen! Op de linkerpagina staan ‘facts and figures’ van de projecten met een korte introductie van het Europese subsidieprogramma, de bedragen en de looptijd, de projectpartners, een inhoudelijke introductie van het project en de belangrijkste (verwachte) resultaten. Op de rechterpagina staat een interviewverslag met de betrokken projectleider(s) en in enkele gevallen ook met de betrokken bestuurder. Zij vertellen over de voor- en nadelen en de toegevoegde waarde van het uitvoeren van een Europees gefinancierd project. Tijdens het opstellen van deze verzamelbundel viel een aantal zaken op: Voor veel projecten betekent de Europese cofinanciering dat er een financieel gat op de begroting van de projecten gevuld kan worden. Maar naast dit financiële aspect ervaren veel gemeenten ook andere voordelen. Het delen van kennis in samenwerkingsverbanden helpt veel gemeenten het beleid en de gemeentelijke prioriteiten te realiseren. Samenwerkingsverbanden geven gemeenten de kans zich te profileren en de regio breed onder de aandacht te brengen. De administratieve lasten en de bureaucratie die Europese subsidies met zich meebrengen kunnen een nadeel zijn. Aan de andere kant dwingt een goede administratie je gestructureerd en geordend te werken. Dat betekent dat je zelf ook veel meer grip hebt op je project en dit ook veel beter intern en extern kan verantwoorden, bijvoorbeeld naar bestuurders. De kern van een succesvolle aanvraag is je goed te verdiepen in de doelstellingen van het Europese programma en alleen een aanvraag te doen als je project goed matcht met dit programma. Oriënteer je van tevoren goed over de aanvraag en maak gebruik van de kennis van anderen. Wat kan de VNG voor u betekenen? Directie Europa van de VNG adviseert over de Europese programma’s. Zo produceert zij een Europese subsidiewijzer met daarin alle informatie over Europese subsidies waarvoor gemeenten in aanmerking komen. Deze subsidiewijzer is digitaal beschikbaar op de website van de VNG. U kunt een hardcopy bestellen via [email protected]. De VNG heeft voor alle ambtenaren van gemeenten die werken met Europa een Europa ambtenarennetwerk opgericht. U kunt zich aanmelden voor het forum van dit netwerk op www.europanetwerk.nl. Op dit forum wordt u op de hoogte gehouden van de laatste Europese ontwikkelingen, partnersearches en subsidiemogelijkheden en kunt u ervaringen uitwisselen met collega’s. VERENIGING VAN NEDERLANDSE GEMEENTEN 5 4B water in Waalblok Gemeente Westland Fonds: Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) Met geld uit het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) wil de Europese Unie het regionaal concurrentievermogen versterken. Hoe dat gebeurt wordt vooral op nationaal niveau bepaald. De EU heeft, voor de periode 2007-2013, innovatie, kenniseconomie en ondernemerschap als belangrijkste thema’s vastgesteld. Nederland wil dit Europese beleid zoveel mogelijk laten aansluiten bij bestaand nationaal beleid. Er zijn vier regionale programma’s opgesteld waarin het Europees/nationaal beleid is vertaald in regionale prioriteiten. (http://ec.europa.eu/regional_policy/index_nl.cfm) Website: http://www.gemeentewestland.nl/Smartsite.shtml?id=101965 Thema: Duurzaamheid, innovatie Partners: • Gemeente Westland • Provincie Zuid-Holland • LTO Glaskracht • Tuinbouwondernemers in het gebied • Hoogheemraadschap van Delfland Totaal budget van het project: circa € 11,2 miljoen EU-bijdrage: € 1.698.600 Totale kosten project gemeente Westland: circa 1,1 miljoen Looptijd: 01.11.2010 – 31.03.2014 Het project Het pilotproject Waalblok 4B-concept water combineert meervoudig ruimtegebruik voor waterberging met het vrijwel sluiten van de waterketen en een duurzaam hergebruik van bedrijfsafvalwater. De 4 B’s staan voor het Bergen van regenwater, het Bufferen van bedrijfsafvalwater en proceswater, het Bereiden van gietwater door zuivering van dit afvalwater en het Begieten van teelten. In dit zogeheten ‘4B concept Water’ vindt waterberging plaats onder kassen en wordt drainage- en afvalwater met een innovatieve combinatie van technieken geschikt gemaakt voor gietwatertoepassing. In het Westland hebben diverse gebieden een zogenaamd Centraal Afval- en Drainagewater systeem. Hiermee is de centrale inzameling van bedrijfsafvalwater eenvoudig te realiseren. Het eerste onderdeel van het 4B concept in het gebied Waalblok is inmiddels gerealiseerd. Het betreft de aanleg van kelders onder kassen (meervoudig ruimtegebruik), waarin berging van oppervlakte- of regenwater en van gietwater plaats kan vinden. De tweede hoofdactiviteit betreft het omzetten van bedrijfsafval- en drainagewater in gietwater met een gecombineerde waterzuive- ringsinstallatie, ook wel ‘gietwaterfabriek’ genoemd. De bijdrage uit EFRO betreft deze hoofdactiviteit. In het pilotproject werkt de gemeente Westland samen met het Hoogheemraadschap van Delfland, de provincie Zuid-Holland, LTO Glaskracht en de tuinbouwondernemers in het gebied. De realisatie zal plaatsvinden door de (nieuwe) ‘Coöperatie waterzuivering Westland U.A.’ waarmee door de gemeente bindende afspraken worden gemaakt. Resultaat Het pilotproject zorgt voor milieuwinst en draagt er aan bij dat een betere concurrentiepositie voor de glastuinbouwsector ontstaat. Het project levert een bijdrage aan het oplossen van de waterbergingsbehoefte, zorgt voor vermindering van risico op wateroverlast, verbetering van waterkwaliteit, voldoende gietwater van goede kwaliteit, vergroting van zelfvoorzienendheid van het gebied, nieuwe financieringsconstructies voor water (Publiek Private Samenwerkingsvormen) en energiebesparing op transport en productie. Het pilotproject is één van de projecten van het ‘Programma Duurzame Greenport Westland-Oostland’. Dit is een programma van projecten waarbij nieuwe technieken of inzichten worden ontwikkeld of op praktijkschaal worden toegepast op het gebied van de waterhuishouding en van energie. 6 VERENIGING VAN NEDERLANDSE GEMEENTEN Ervaringen van teamleider projecten Chantal Scheers en projectleider Aad Laverman Er zijn twee belangrijke aanleidingen geweest voor het project. Allereerst is er een historisch tekort aan oppervlaktewater in het Westland en is er sprake van wateroverlast. Daarnaast wordt omgekeerde osmose hier veel toegepast. Dat betekent dat er grondwater wordt opgepompt en wordt gefilterd als gietwater voor de teelten. De afvalstoffen die daarbij vrijkomen worden weer terug in de grond gepompt. De voorspelling was dat dit terugpompen van afvalstoffen vanaf 2013 niet meer toegestaan zou zijn en dat er een andere manier van waterzuivering gezocht moest worden. De gemeente Westland heeft samen met de tuinders naar oplossingen gekeken. Daaruit is het 4B concept (bergen, bufferen, bereiden en begieten) voortgekomen. Een van de speerpunten van het collegewerkprogramma is dit initiatief vanuit de samenleving. Het project is niet alleen voor de tuinders maar vooral ook door de tuinders. De gemeente