Vijfendertig organisaties achter één toekomst voor de Vecht Toen een wilde rivier ateliers voor leerbewerkingen en slachte­ Bij Nigtevecht komt het water uit het De Utrechts Noordhollandse Vecht vormt rijen. Voor die bedrijven was de Vecht IJmeer samen met dat uit Utrecht en van oorsprong een verbinding tussen de zowel bron van proceswater als ontvanger stroomt het naar het Amsterdam- Nederrijn en de Zuiderzee. Water stroomde van afvalwater. Ook de stad Utrecht telde Rijnkanaal. Zo bezien is de Vecht meer met hoge snelheid overwegend van zuid steeds meer mensen. De Oude Gracht was een boezem dan een rivier. Water dat in naar noord. Slechts bij straffe noorder- een open riool. Via de Weerdsluis de Vechtstreek overtollig is wordt er op wind reikte het zoute water tot in de stad stroomde dat water ongezuiverd in de uitgeslagen, een tekort wordt met water uit Utrecht. In 1122 werd de dynamiek van Vecht. De waardering van 'Vars Water' de Vecht aangevuld, het water stroomt in de rivier voor het eerst kunstmatig vermin­ sloeg in korte tijd om in een klaagzang verschillende richtingen en de stroom­ derd. Toen werd de open verbinding op de stank van drijvende karkassen. snelheid is gering. De kwaliteit van het tussen de Nederrijn en de Kromme Rijn Zo'n eeuw geleden werd, in opdracht van water in de Vecht is inmiddels veel beter bij Wijk bij Duurstede gesloten. Deze de Staatscommissie inzake Verontreiniging dan een eeuw geleden. ingreep deed niets af aan het belang van de van de Vecht, gestart met het regelmatig Vooral zuiveringstechnische werken hebben zo'n dertig jaar geleden gezorgd voor een trendbreuk. Ondanks dat, voldoen nog heel wat toetswaarden niet P. T. J. C. VAN ROOY H. VAN HOORN aan de wettelijk vastgestelde doelwaarden. DHV Water BV Rijkswaterstaat directie Fosfaat, stikstof, arseen en zwevend slib Noord-Holland vertonen de grootste verschillen. De water­ bodem vormt een archief voor emissies uit het verleden. In dit geval dus niet verwonderlijk dat de kwaliteit slecht tot G. W. VAN VLIET M. H. M. JANSSENS zeer slecht is. Meer dan een miljoen Rijkswaterstaat directie Utrecht Hoogheemraadschap kubieke meters slib vallen in klasse 3 en Amstel en Vecht 4. De oevers van de Vecht vormen van oorsprong een geleidelijke overgang tussen water en land. Daarvan is weinig overgebleven. Van de tweemaal veertig Vecht als transportas. Vanaf de tijd van verrichten van metingen van de water­ kilometer lange oever is ruim driekwart de Noormannen tot de tweede helft van kwaliteit. De alarmerende resultaten vorm­ steil en verhard. de vorige eeuw had de Vecht de functie den de basis voor de eerste inspanningen In ecologisch opzicht vormt de Vecht een van de huidige Rijksweg A2. Daarna nam richting verbetering. verbindende schakel tussen de Kromme de economische groei zo'n vlucht, dat de Rijn en het IJsselmeer enerzijds en tussen capaciteit van de Vecht voor de scheep­ Nu een tamme boezem de vele plassen in de Vechtstreek ander­ vaart niet meer toereikend was. De Vecht begint nu bij de Weerdsluis in zijds. Het aantal soorten planten en Er kwam behoefte aan een breder en de stad Utrecht en loopt tot aan de Groote dieren is beperkt en karakteristiek voor dieper alternatief: het Merwedekanaal, Zeesluis in Muiden. Op zes plaatsen staat voedselrijke en weinig stromende wateren gegraven tussen 1881 en 1895. de Vecht in open verbinding met het Voor het deel tussen Amsterdam en Amsterdam-Rijnkanaal. Het noordelijk Dan een multifunctioneel watersysteem Utrecht bleek later verdere verbreding deel van de Vecht wordt vanaf 1976 kunst­ De ingezette verbetering van de water­ en verdieping nodig. Dit verbeterde deel matig gevoed met water vanuit het relatief kwaliteit is weliswaar gunstig maar niet van het Merwedekanaal werd in 1954 schone IJmeer. Overwegingen die hier voor toereikend voor herstel van het ecologisch opgeleverd. Het is het Amsterdam- de Vecht aan ten grondslag liggen zijn functioneren van de Vecht. En dat vormt Rijnkanaal. De grote diepte van dit kanaal verbetering van de waterkwaliteit en een voorwaarde voor een multifunctioneel heeft de hydrologie van de Vecht danig vergroting van de wateraanvoer. watersysteem waar, naast recreatie en verstoord. Dit heeft er toe bijgedragen wateraan- en afvoer, ook natuur een dat de aanvoer van gebiedseigen water is belangrijke plaats inneemt. Het inzetten gedecimeerd. Andere oorzaken hiervan zijn Afb. 1 - Vergunning uit 1786 vande Gemeente Amsterdam voor de verkoop van (drink)water uit de van herstel impliceert het nemen van de onttrekking van grondwater uit de Vecht. gerichte maatregelen. Dat vereist helder­ Vechtstreek en de drooglegging van diep- heid over de richting of de koers voor de gelegen polders. Hierdoor is de Vecht voor toekomst. Met het oog hierop zijn diverse haar voeding vrijwel volledig afhankelijk onderzoeken verricht en is als resultante geworden van de Rijn. D'Ed Âgtb.Heere n Tliefàuriercn een integrale AMOEBE voor de Vecht opgesteld (zie afb. 2). In die AMOEBE Ordinaris zijn 24 indicerende parameters opgeno­ Toen een klare stroom permitteeren mids deezenaa n De kwaliteit van het water was tot halver­ men, variërend van streefpeil, doorzicht wege de vorige eeuw goed. Zelfs zo goed en ijsvogels tot aantal woonboten. dat het werd gebruikt als drinkwater. om het Vars Water uit de Vecht In afbeelding 2 staat groen voor goed, In schuiten werd het getransporteerd alhier in te brengen, en te vetkoopen, geel voor tekort en rood voor teveel. naar Amsterdamse drinkwaterbedrijven, volgens de Keure van Myne Meeren Zo is in één oogopslag duidelijk waarop brouwerijen en particulieren. 'Vars Water van den Gerechte dezer Stad,in dato de te nemen maatregelen moeten zijn uit de Vecht' stond toen voor topkwaliteit 34 Oftober 1^86. gericht om het geformuleerde toekomst­ (zie afb. 1). In de loop van de vorige eeuw TerOrdonnantie v,vi beeld te kunnen realiseren. nam de bedrijvigheid in en langs de Vecht Uuren T'te/aurieren Ord, voorn) Het toekomstbeeld is geprojecteerd op het gestaag toe. Er kwamen galvanobedrijven, jaar 2015. H20 (29) 1996, nr. 20 595 plaatsgevonden. Zo hebben alle betrok­ kenen hun waardering op herkenbare wijze kunnen uitspreken voor de vele mogelijke maatregelen. Op ambtelijk niveau ging het om de rentabiliteit van maatregelen en uitspraken van bestuurders en vertegen­ woordigers van belangenorganisaties zijn bepalend geweest voor het draagvlak voor maatregelen. Tezamen hebben zij de prioriteit bepaald van alle mogelijke maat­ regelen. Uitvoering van gezamenlijk plan Het interactieve planproces heeft geresul­ teerd in een plan met realiteitswaarde, dat inmiddels door alle direct betrokken organisaties is vastgesteld. De geselecteerde maatregelen zullen in onderling overleg worden uitgevoerd volgens de fasering in het plan en een daarop gebaseerd uitvoeringsprogramma. Er zijn drie fasen te onderscheiden. Fase I loopt tot en met 2000 en is vooral gericht op de oevers en ties en twintig organisaties die één of meer de stroomsnelheid. De daarop volgende gebruiksvormen representeren. In totaal fase II loopt tot en met 2010 en is vooral zijn dus vijfendertig organisaties betrokken gericht op verdere verbetering van de geweest bij de wording van een restauratie­ waterkwaliteit. Het effluent, dat nu vanuit plan voor de Vecht (zie afb. 3). Dit grote drie rwzi's op de Vecht wordt geloosd, aantal heeft de planvorming niet eenvoudig speelt daarbij een belangrijke rol. gemaakt. Anticiperend op de complexiteit In 2000 zal op grond van de dan te is gekozen voor het gebruik van enkele bepalen rentabiliteit worden gekozen voor Interactieve planvorming hulpmiddelen. Het gaat om een uniform één van de volgende opties: verdergaande Een integrale aanpak van een watersysteem toepasbare planstructuur en de daarop zuivering van het effluent, afleiden van het als de Vecht vereist samenwerking tussen geënte methodiek PRIMAVERA . effluent naar het Amsterdam-Rijnkanaal of alle betrokken organisaties. Samen werken Toepassing van de structuur heeft er geen actie. Dit laatste komt uitsluitend in betekent samen voorbereiden, samen tijdens planvorming voor gezorgd dat overweging als de kwaliteit van water in de kiezen en samen nemen van grote en alle aandacht kon worden gericht op het Rijn, de Kromme Rijn en de stad Utrecht kleine besluiten. Kortom actieve participatie proces en de inhoud. Toepassing van niet zal zijn verbeterd ten opzichte van tijdens het proces van planvorming, met PRIMAVER A heeft er toe bijgedragen 1995. De rentabiliteit van de op effluent respect voor eikaars taakstellingen. dat alle aandachtspunten in beeld zijn gerichte maatregelen is dan te gering om Voor de Vecht gaat het om vijftien direct gekomen en dat het proces van plan­ tot een verantwoorde investering te betrokken en verantwoordelijke organisa­ vorming daadwerkelijk interactief heeft kunnen overgaan. Fase III loopt van 2011 tot en met 2015 en is vooral gericht op sanering van de waterbodem. - Gemeente Breukelen - ANWB De totale investeringskosten zijn geraamd - Gemeente Loenen - Commissie voor Vecht en VechtpSas- - Gemeente Maarssen sen op 146 miljoen gulden. De coördinatie van - Gemeente Muiden - Gemeente Hilversum de uitvoering komt in handen van het op - Gemeente Nederhorst den Berg - Gewest Gooi en Vechtstreek 1 januari 1997 in te stellen Hoogheemraad­ - Gemeente Utrecht - Koninklijk Nederlands Watersport schap Amstel, Gooi en Vecht. - Gemeente Weesp Verbond - Hoogheemraadschap Amstel en - Landbouwschap Noord-Holland Vecht - Landbouwschap Utrecht - Hoogheemraadschap De Stichtse - Landelijke Woonboten Organisatie Tot slot Rijnlanden