9. Ruimtelijk-functionele ontwikkelingen en opgaven Dit hoofdstuk bevat de ruimtelijk-functionele bouwstenen voor de visie zoals die in hoofdstuk 3 is beschreven. Achtereenvolgens beschrijft dit hoofdstuk de thema's bevolking en wonen, economie en bedrijventerreinen, voorzieningen en leefbaarheid, recreatie en toerisme en verkeer en vervoer. Elk thema is opgebouwd uit een beschrijving van de huidige situatie, het ontwikkelingsperspectief en tot slot de beleidsinzet voor de structuurvisie. 9.1. Bevolking en wonen 31 Deze paragraaf gaat in op het thema bevolking en wonen in Brielle. Als belangrijke bouwsteen is daarbij onder andere gebruikgemaakt van de uitkomsten van het woningmarktonderzoek, de conceptwoonvisie en de meest recente cijfers van het CBS. Achtereenvolgens gaan we in op de loop van de bevolking en woningvoorraad in de afgelopen 10 jaar, de te verwachten ontwikkelingen in de toekomst (onder andere prognoses tot 2025) en de beleidsinzet voor de structuurvisie. 9.1.1. Loop van de bevolking en de woningvoorraad Bevolkingsomvang De gemeente maakt deel uit van de stadsregio Rotterdam. Deze regio heeft een inwonertal van 1,1 miljoen op 1 januari 2008. Figuur 9.1 op pagina 30 geeft de bevolkingsontwikkeling in de gemeente vanaf 1998 weer. Op 1 januari 2008 telde Brielle 15.762 inwoners. Het aantal huishoudens bedroeg 6.800 en de gemiddelde huishoudengrootte bedroeg 2.3 in 2008. In de afgelopen 10 jaar (1998-2008) is het aantal inwoners per saldo met 80 personen gedaald. Deze trend is vooral te verklaren door het negatieve binnenlandse migratiesaldo. Er vertrokken meer mensen dan er zich vestigden, met uitzondering van een korte periode rond de eeuwwisseling en in 2004. Dit is te verklaren door een positieve ontwikkeling van woningvoorraad in genoemde jaren. Het toevoegen van woningen heeft direct effect gehad op de bevolkingsgroei. Bevolkingsopbouw De bevolkingsopbouw van Brielle komt grotendeels overeen met die van het landelijk gemiddelde. Een verschil ten opzichte van het nationaal gemiddelde is dat Brielle relatief weinig inwoners heeft in de categorie 25 tot 45 jaar. De leeftijdscategorie 45 tot 65 jaar is daarentegen oververtegenwoordigd. In Vierpolders en Zwartewaal is het aandeel 45 tot 65 jarigen relatief het grootst. De kern Brielle telt verhoudingsgewijs veel 65-plussers (zie figuur 9.2 op pagina 30). Migratie Brielle had de afgelopen jaren te maken met een negatief migratiesaldo. Er vertrokken meer mensen dan erbij kwamen. Per saldo verliest de gemeente de meeste inwoners aan Hellevoetsluis en Westvoorne. De verhuisstroom naar Hellevoetsluis is te verklaren door de forse nieuwbouw aldaar in 2003. Vooral de leeftijdsgroep tussen de 15 en 24 jaar vertrekt uit Brielle. Dit verklaart de ondervertegenwoordiging van deze groep. Brielle is in trek bij leeftijdsgroep van 25 tot ongeveer 50 jaar en bij gezinnen met kinderen tot 15 jaar (37% van de huishoudens). Adviesbureau RBOI 118.13823.00 Rotterdam / Middelburg Ruimtelijk-functionele ontwikkelingen en opgaven Figuur 9.1 Loop van de bevolking en woningvoorraad 1998-2008 (CBS 2009) Bevolking Woningvoorraad 17000 7250 16500 7000 16000 6750 32 15500 6500 15000 6250 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Figuur 9.2 Bevolkingssamenstelling (CBS 2008) 65 jaar en ouder 45 tot 65 jaar 25 tot 45 jaar 15 tot 25 jaar Nederland Zwartewaal 0 tot 15 jaar Vierpolders Brielle 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 118.13823.00 Adviesbureau RBOI Rotterdam / Middelburg Ruimtelijk-functionele ontwikkelingen en opgaven Loop van de woningvoorraad De totale woningvoorraad van Brielle bestond in 2008 uit 6.858 woningen. Daarvan is 64% een koopwoning en 32% een huurwoning. De afgelopen 10 jaar is de woningvoorraad met 336 woningen toegenomen. Overigens zijn er van 2006 tot en met 2008 geen nieuwe woningen meer toegevoegd aan het woningaanbod. De grafiek op pagina 26 geeft inzicht in de loop van de woningvoorraad van 1998 tot en met 2008 in relatie tot de bevolkingsontwikkeling. 9.1.2. Ontwikkelingsperspectief De gemeente Brielle wil de komende jaren door een actief woonbeleid haar kwaliteiten als woongemeente versterken. Brielle zet daarbij in op behoud en versterking van het voorzieningenniveau en wil een aantal grootschalige accommodatieprojeten financieren door nieuwe woningbouw. Door de raad is ingestemd met de ontwikkeling van de grootschalige 33 nieuwbouwwijken Nieuwland-Oost en Oude Goote. Daarnaast is, als gevolg van het besluit om fors te investeren in nieuwbouw van onderwijsaccommodaties en sportaccommodaties, besloten tot herontwikkeling (woningbouw) van de te verlaten locaties. Al deze besluiten zijn verwerkt in het woningbouwprogramma tot 2020. Brielle heeft de volgende ambities: - bouwen van circa 2.650 woningen (met daarnaast sloop van 255 woningen, dus per saldo een toename van ongeveer 2.400 woningen) waardoor een groei naar circa 20.000 inwoners mogelijk is; - bij het realiseren van de woningbouw prioriteit geven aan gezinnen (met een midden/hogere opleiding); - de positie van jongeren op de woningmarkt verbeteren; - de woningvoorraad beter laten aansluiten op de vergrijzende bevolking; - investeren in een goede woon- en leefomgeving; - een logische afstemming tussen wonen-welzijn-zorg; - de gemeente als regisseur. Groeien van 16.000 naar circa 20.000 inwoners Om de voorzieningen in Brielle te behouden, maar ook om de forse impulsen in de onderwijs-, sport- en welzijnsvoorzieningen te financieren, wil de gemeente bouwen, en groeien naar ca. 20.000 inwoners. Deze ambitie sluit goed aan bij de woningbouwafspraken met de Stadsregio voor de periode tot 2010. Daarnaast is de bovenstaande ambitie de leidraad geweest voor de gemeente bij de gesprekken met de Stadsregio over de woningbouwafspraken vanaf 2010 tot 2020. De gemeente Brielle kent in haar woningbouwprogramma 4 grootschalige projecten (200 of meer woningen), te weten: - Nieuwland-Oost (520); - Oude Goote (500); - Ommeloop (200); - Meeuwenoord (hiervoor zijn in de programmering indicatief 400 woningen opgenomen). De overige in het woningbouwprogramma opgenomen 22 bouwlocaties hebben een veel kleiner aantal woningen, variërend van 134 (Port Brielle) tot 2 (Watertoren). Gefaseerde groei past bij de schaal van Brielle. Hiermee wordt het meeste recht gedaan aan het gewaardeerde kleinschalige hechte karakter van de gemeente. Gefaseerde groei biedt tevens goede kansen om duurzaam te bouwen aan sociale samenhang in de kernen. Vanwege de verstedelijkingsafspraken met de Stadsregio en de noodzaak om een aantal bouwlocaties zo snel mogelijk te (her)ontwikkelen, heeft de gemeente een aantal grote woningbouwprojecten opgenomen. Verder wordt vooral ingezet op kleinschalige, en in de tijd gefaseerde bouw. Niet alleen fasering doet overigens recht aan het huidige karakter van Brielle. Ook stedenbouwkundige Adviesbureau RBOI 118.13823.00 Rotterdam / Middelburg Ruimtelijk-functionele ontwikkelingen en opgaven plannen die gericht zijn op kleinschaligheid en kwalitatief hoogwaardige nieuwbouw dragen daar aan bij. Kwalitatieve woningvraag Naast de kwantitatieve aspecten van vraag en het aanbod is het van belang te weten aan welk soort woningen en woonmilieus behoefte is. Het grootste deel van de verhuisgeneigden in Brielle wil in de gemeente blijven wonen. Vooral in de kernen Brielle en Zwartewaal zijn de jonge huishoudens relatief sterk gebonden aan hun woonplaats. Senioren uit de twee kleine kernen kiezen bij verhuizing voor wonen in de kern Brielle, waarschijnlijk vanwege de daar aanwezige voorzieningen. 34 Starters op de woningmarkt kiezen in veel gevallen voor een huurwoning (appartement) onder de € 525,-. Van alle starters kiest 44% voor de koopsector, die in meer dan de helft van gevallen een rijenwoningen beneden de € 200.000,- moet zijn. Doorstromers tot 55 jaar (veelal gezinnen) richten zich grotendeels op koopwoningen; bij de helft van de kopers gaat het om twee-onder-een-kap- of een vrijstaande woning boven € 300.000,-. Senioren wonen nu veel in koopwoningen. Van de senioren wil 66% verhuizen naar een huurwoning. Potentiële kopers wensen een woning tussen € 250.000,- en € 400.000,-. De woningtypen waar senioren de meeste behoefte aan hebben, zijn appartementen (met lift) en grondgebonden nultredenwoningen. Voor een deel van de senioren is behoefte aan nieuwe woonzorgcombinaties (zie voor definities kadertekst): - verzorgd wonen: normatieve behoefte 240 tot 280 woningen in 2015; - kleinschalig beschermd wonen: normatieve behoefte 35 tot 85 eenheden; - grootschalig beschermd wonen: normatieve behoefte 100 tot 180 eenheden. Verzorgd wonen: Bij verzorgd wonen is zorg 24 uur per dag oproepbaar. Nodig zijn geschikte woningen, dienstverlening en een zorgunit in de omgeving of binnen het complex. Het wonen kan individueel of samen zijn. Beschermd wonen/kleinschalig in- Wonen, welzijn en zorg zijn sterk met elkaar verweven. Zorg en tramuraal: toezicht zijn 24 uur per dag aanwezig. Begeleidingen huisvesting van cliënten is groepsgewijs georganiseerd (vaak inpandig). Grootschalig intramuraal wonen: Wonen, welzijn en zorg zijn sterk met elkaar verweven. Zorg en toezicht zijn 24 uur per dag aanwezig. De zorgverlening is meestal volledig inpandig beschikbaar. Kwalitatieve beleidsinzet ► Prioriteitsgroepen: gezinnen met kinderen, starters en senioren De gemeente wil extra aandacht geven aan gezinnen met kinderen. Het aantrekken van gezinnen met kinderen leidt namelijk tot een gedifferentieerde bevolkingsopbouw en een duurzaam draagvlak voor verenigingen, scholen en andere voorzieningen. Ook economisch is deze groep van wezenlijk