ISSN 2084-2686 T. 18 PRACE (2) 2012 NAUKOWE Wałbrzyskiej Wyższej Szkoły Zarządzania i Przedsiębiorczości Zeszyty Pedagogiczno-Medyczne pod redakcją Marii Jolanty Żmichrowskiej Wydawnictwo Wałbrzyskiej Wyższej Szkoły Zarządzania i Przedsiębiorczości w Wałbrzychu REDAKTOR NAUKOWY WYDANIA prof. zw. dr hab. Maria Jolanta Żmichrowska RADA PROGRAMOWA Przewodniczący Rady Programowej – prof. dr hab. inż. Lucjan Kowalczyk Wiceprzewodniczący Rady Programowej – dr Stan Wiktor Członkowie: – prof. WWSZiP dr hab. Tadeusz Gospodarek – prof. zw. dr hab. Jerzy Sokołowski – prof. dr hab. n. med. Jăroslav Opavskỳ – prof. dr hab. Jana Škrabănkova – prof. dr hab. Miroslaw Gejdoš RECENZENCI ZEWNĘTRZNI: prof. zw. dr hab. Bożena Muchacka prof. nadzw. dr hab. Iwona Czaja-Chudyba ks. prof. zw. dr hab. Edward Jarmoch prof. dr hab. Stanisław Mauersberg prof. nadzw. dr hab. Adam Solak ADRES REDAKCJI: Wałbrzyska Wyższa Szkoła Zarządzania i Przedsiębiorczości 58-305 Wałbrzych, ul. 1-go Maja 131 e-mail: [email protected] Redaktor Naczelny: prof. dr hab. inż. Franciszek Mroczko Z-ca Redaktora Naczelnego: dr Małgorzata Markowska Sekretarz Redakcji: Michał Lesman Redaktorzy tematyczni: dr Jerzy Tutaj: socjologia, etyka, filozofia dr Aneta Kazanecka: politologia, stosunki międzynarodowe dr Piotr Laskowski: ekonomia, administracja dr Bogusław Bałuka: ratownictwo medyczne, nauka o zdrowiu dr Zbigniew Baran – pedagogika dr Agnieszka Tabor-Smardzewska – zarządzanie Redaktor statystyczny – Alicja Brodzińska Redaktor językowy – doc. dr ing. Olga Hasprovà Redaktor techniczny – Władysław Ramotowski ISSN 2084-2686 © Copyright by Wałbrzyska Wyższa Szkoła Zarządzania i Przedsiębiorczości, Wałbrzych 2012 Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie, przedrukowywanie i rozpowszech- nianie całości lub fragmentów bez zgody wydawcy jest zabronione. Printed in Poland SPIS TREŚCI Maria Jolanta Żmichrowska Działalność pedagogiczna Henryka Jordana (1842-1907) .............................................. 7 Amantius Akimjak Dziecko jako wartościowy obiekt edukacji ................................................................... 17 Halina Płocha Postawy opiekuńczo-wychowawcze wobec chorego dziecka w rodzinie ...................... 27 Magdalena Pluskota Idea wychowania patriotycznego w dziele wydawniczym Katolickiego Ośrodka i Fundacji Veritas w „Polskim” Londynie ....................................................... 41 Zbigniew Baran Poezja w procesie wychowawczym przedszkola i szkoły podstawowej ........................ 51 Sylwia Domagalska Wpływ sytuacji materialnej rodziców na osiągnięcia szkolne na przykładzie świetlicy środowiskowej w Częstochowie ............................................. 61 Maria Jolanta Żmichrowska Ewaryst Estkowski – prekursor nowatorstwa pedagogicznego w Polsce 1820-1856 ........................................................................................................ 75 Magdalena Pluskota Pedagogiczny aspekt przemówień JANA PAWŁA II do Polonii i Polaków za granicą ........................................................................................................................ 83 Gabriela Kowalska Działania pedagogiczne i rehabilitacyjne w dystrofii ................................................... 97 Krystyna Komosińska Wybrane zaburzenia psychiczne utrudniające proces edukacji szkolnej dzieci i młodzieży ......................................................................................................... 105 Zbigniew Baran Poezja liryczna dla dzieci o tematyce religijnej stymulatorem plastycznych reprezentacji dziecka w wieku przedszkolnym (aspekt pedagogiczny prezentowanego tematu) .......................................................... 115 Mirosław Modzelewski Funkcje wychowawcze ludzi starszych. Relacje dziadków z wnukami – pomoc czy przeszkoda? .......................................................................... 125 6 Zeszyty Pedagogiczno-Medyczne Marek Kalaman, Maciej Kalaman Wykonywanie kary pozbawienia wolności wobec osób niepełnosprawnych psychicznie i fizycznie w polskim więziennictwie w przeszłości i obecnie ....................................................................... 133 Magdalena Pluskota Współczesne założenia pedagogiki kultury w świetle twórczości Józefa Kociniaka .......................................................................................................... 153 Maria Jolanta Żmichrowska Niedostosowanie społeczne. Przegląd wybranych definicji ........................................ 163 Mateusz Muchacki Kluczowe kompetencje profesjonalne nauczyciela w kontekście problematyki jakości edukacji ..................................................................................... 177 Magdalena Pluskota Wartości pedagogiczne w Duszpasterstwie Polonijnym w przestrzeni Unii Europejskiej ................................................................................... 181 Mateusz Muchacki Kompetencje kluczowe w społeczeństwie zmiany ...................................................... 199 PRACE NAUKOWE WWSZIP NR 18 (2)2012 ZESZYTY PEDAGOGICZNO-MEDYCZNE Maria Jolanta Żmichrowska Wałbrzyska Wyższa Szkoła Zarządzania i Przedsiębiorczości Działalność pedagogiczna Henryka Jordana (1842-1907) 1. LEKARZ I DZIAŁACZ SPOŁECZNY Henryk Jordan urodził się 23 lipca 1842 roku w Przemyślu1. Ojciec je- go – Bonifacy był prywatnym nauczycielem. Matka – Samuela z Wędry- chowskich, prowadziła pensjonat dla dziewcząt, najpierw w Tarnopolu, a potem we Lwowie. Po śmierci ojca Henryk wychowywał się pod opieką matki. Do gimnazjum uczęszczał w Tarnowie. Zagrożony wydaleniem ze szkoły za udział w manifestacjach patriotycznych, wyjechał do Triestu. Tam w 1862 roku zdał egzamin dojrzałości w języku włoskim. Studia medyczne rozpoczęte w Wiedniu, kontynuował w latach 1863- 1871 na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Odbył podróże studyjne do Berlina, Nowego Jorku i Szwecji. Gdy w 1863 roku wybuchło powstanie styczniowe interesował się jego przebiegiem. Nosił się z zamiarem przejścia przez granicę do Kongresówki, aby wziąć udział w walkach. Ze względu jednak na obowiązek opieki nad matką, z tego planu zrezygnował. Dr Henryka Jordana, jako lekarza i społecznika interesowały, zwłasz- cza: zagadnienie higieny społecznej i zdrowotne warunki wychowania mło- dzieży. W 1881 roku dr Jordan został członkiem Rady Miejskiej m. Krakowa. Działał aktywnie w komisji sanitarnej. Domagał się zmniejszenia liczby szynków oraz wprowadzenia przedmiotu higiena w seminariach nauczyciel- skich i na kursach uzupełniających Świętej Scholastyki. Często składał 1 A. Kamiński, Henryk Jordan – twórca nowoczesnego wychowania fizycznego w Polsce, Łódź 1946, s. 2-5; H. Smarzyński, Jordan Henryk (1842-1907), w: Polski Słownik Biograficzny (PSB), t. XI, Wrocław - Warszawa - Kraków 1964-1965, s. 273-275; J. Warmiński, Jordan Henryk, w: Encyklopedia Katolicka KUL, t. VIII, Lublin 2000, kol. 79-80; B. Łuczyńska, Fe- nomen Henryka Jordana – naukowca, lekarza, społecznika, propagatora prawa dziecka do ruchu i rekreacji, Kraków 2002, s. 11 8 Maria Jolanta Żmichrowska interpelacje dotyczące stanu zdrowia młodzieży rzemieślniczej, postulował wprowadzenie dla niej nauki w gniazdach Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”. Wygłaszał odczyty na temat wpływu higieny na zdrowie, życie i pracę człowieka. Poglądy swoje propagował także na łamach czasopisma „Przewodnik Higieniczny”. W latach 1895-1902 będąc posłem do Sejmu Krajowego, apelował o poprawę warunków sanitarnych w polskich szpitalach. Trzykrotnie był prezesem Krakowskiego Towarzystwa Lekarskiego, za- łożycielem i przewodniczącym (od 1888 r.) Towarzystwa Opieki i Zdrowia. Powołał do życia Stowarzyszenie dla Dożywiania Ciepłą Strawą Ubogich Dzieci, Polski Związek Katolicki Uczniów Rękodzielniczych i Robotniczych. Wystąpił z inicjatywą budowy tanich mieszkań dla robotników, w tym celu utworzył Stowarzyszenie Młodych Rzemieślników (kolonia dla 100 rodzin była finansowana przez A. Potockiego), od 1892 roku przewodniczył Stowa- rzyszeniu ku Niesieniu Pomocy Ubogim Uczniom Szkół Ludowych. Henryk Jordan był dwukrotnie żonaty. Z pierwszą z żoną Marią z Ge- bhardtów (zm. 1900 r.) miał jednego syna, który zmarł mając zaledwie sześć lat. Druga żona Helena, primo voto Kleczkowska zmarła w 1913 roku. Zmarł 18 maja 1907 roku w Krakowie z powodu ataku dusznicy sercowej i zapalenia płuc2. 2. SYSTEM WYCHOWAWCZY Dr Henryk Jordan szczególnie interesował się nowymi tendencjami w naukach o wychowaniu i zachodzącymi przemianami w pedagogice dru- giej połowy XIX wieku. Jako inicjator ćwiczeń i zabaw na świeżym powie- trzu dostrzegał w nich wartości zdrowotne, ważne dla nowoczesnego społe- czeństwa, narażonego na różnorodne ujemne wpływy cywilizacji technicz- nej3. Nawiązując do polskich tradycji w zakresie wychowania fizycznego, wy- korzystując najnowsze osiągnięcia nauki w Europie Zachodniej i Ameryce Płn., a także opierając się na własnej wnikliwej analizie potrzeb społecznych w tej dziedzinie, opracował oryginalny, uniwersalny, pozaszkolny system wychowawczy, dostosowany do trudnych warunków życia młodego pokole- nia Polaków, pozbawionych wolnej Ojczyzny. Zrealizował go na terenie Kra- kowa4. W dniu 26 marca 1888 roku zwrócił się z prośbą do Rady Miejskiej m. Krakowa o wydzierżawienie odpowiedniego terenu, celem urządzenia placu zabaw dla dzieci i młodzieży. Rok później, Jordan otrzymał działkę wielkości 8 ha położoną na Błoniach Krakowskich5. 2 H. Smarzyński, Jordan Henryk, w: Polski Słownik Biograficzny, t. XI, s. 274. 3 J. Gaj, K. Hądzelek, Dzieje kultury fizycznej w Polsce XIX i XX wieku. Koncepcje uwarunko- wania i efekty