Sektorowa strategia rozwoju turystyki na obszarach wiejskich w gminach: Kluczbork, Byczyna, Wołczyn i Lasowice Wielkie SEKTOROWA STRATEGIA ROZWOJU TURYSTYKI NA OBSZARACH WIEJSKICH W GMINACH: KLUCZBORK, BYCZYNA, WOŁCZYN I LASOWICE WIELKIE Projekt jest finansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach SPO "Restrukturyzacja i modernizacja sektora Ŝywnościowego i rozwój obszarów wiejskich 2004-2006", działanie 2.7., PilotaŜowy Program Leader +. Warszawa, maj 2006 r. Polska Agencja Rozwoju Turystyki S.A., ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa 1 Sektorowa strategia rozwoju turystyki na obszarach wiejskich w gminach: Kluczbork, Byczyna, Wołczyn i Lasowice Wielkie © Copyright 2006 by Polska Agencja Rozwoju Turystyki S.A., ul. Stawki 2, 00 -193 Warszawa "Sektorowa strategia rozwoju turystyki na obszarach wiejskich w gminach: Kluczbork, Byczyna, Wołczyn i Lasowice Wielkie" została opracowana przez zespół w składzie: 1. Iwona Majewska 2. Magdalena Ragus 3. Tatiana Telniuk 4. Krystyna Czerniawska Polska Agencja Rozwoju Turystyki S.A. istnieje na polskim rynku inwestycji turystycznych od 1993 roku. Celem Spółki jest pomoc w tworzeniu i realizacji projektów wspierających rozwój infrastruktury turystycznej w Polsce. Polska Agencja Rozwoju Turystyki S.A. jest liderem w tworzeniu markowych produktów turystycznych, inicjowaniu i kreowaniu nowoczesnych procesów inwestycyjnych. Polska Agencja Rozwoju Turystyki S.A., ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa 2 Sektorowa strategia rozwoju turystyki na obszarach wiejskich w gminach: Kluczbork, Byczyna, Wołczyn i Lasowice Wielkie Autorzy dokumentu pragną serdecznie podziękować wszystkim osobom, których wiedza i doświadczenie przyczyniły się do powstania "Sektorowej strategii rozwoju turystyki na obszarach wiejskich w gminach: Kluczbork, Byczyna, Wołczyn i Lasowice Wielkie" i umoŜliwiły pozyskanie informacji. Polska Agencja Rozwoju Turystyki S.A., ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa 3 Sektorowa strategia rozwoju turystyki na obszarach wiejskich w gminach: Kluczbork, Byczyna, Wołczyn i Lasowice Wielkie SPIS TREŚCI 1. Wprowadzenie ............................................................... 6 2. Metodologia ................................................................... 10 3. Charakterystyka LGD jako jednostki odpowiedzialnej za realizację "Sektorowej Strategii..." ................................ 13 4. Analiza stanu zasobów - diagnoza obszaru objętego projektem ...................................................................... 28 4.1. Charakterystyka obszaru ........................................................... 28 4.1.1. Zasięg terytorialny i uwarunkowania geograficzne .................... 28 4.1.2. Uwarunkowania przyrodnicze / środowiskowe ......................... 31 4.1.3. Uwarunkowania kulturowe .................................................... 44 4.1.4. Uwarunkowania historyczne .................................................. 52 4.2. Potencjał demograficzny i gospodarczy ........................................ 55 4.2.1. Charakterystyka ludności zamieszkującej obszar objęty projektem ........................................................................... 55 4.2.2. Stan rozwoju infrastruktury wiejskiej ...................................... 66 4.2.2.1. Infrastruktura społeczna .......................................... 66 4.2.2.2. Infrastruktura turystyczna ....................................... 91 4.3. Infrastruktura techniczna .............................................................. 106 4.4. Analiza aktywności marketingowej obszaru ..................................... 112 4.5. Uzasadnienie spójności obszaru ..................................................... 127 5. Aktualnie wdraŜane inicjatywy / projekty na obszarze objętym projektem ........................................................ 133 6. Analiza S.W.O.T. ............................................................. 139 7. SSRT – cele i planowany budŜet ..................................... 145 7.1. Temat(y) wiodący(e) i cele strategiczne SSRT ................................. 145 7.2. Uzasadnienie wyboru tematu wiodącego, celów strategicznych........... 147 7.3. Partnerstwo ................................................................................ 150 7.4. Koncepcja rozwoju turystyki w regionie – opis obszarów priorytetowych ............................................................................. 154 Polska Agencja Rozwoju Turystyki S.A., ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa 4 Sektorowa strategia rozwoju turystyki na obszarach wiejskich w gminach: Kluczbork, Byczyna, Wołczyn i Lasowice Wielkie 7.4.1. Obszar priorytetowy PRODUKT .............................................. 154 7.4.2. Obszar priorytetowy ZASOBY LUDZKIE ................................... 176 7.4.3. Obszar priorytetowy PROMOCJA I MARKETING ......................... 188 7.4.4. Obszar priorytetowy PRZESTRZEŃ TURYSTYCZNA .................... 199 7.4.5. Obszar priorytetowy INSTYTUCJE ........................................... 212 7.5. Zintegrowane Programy Działań ..................................................... 223 7.6. WdroŜenie "Sektorowej Strategii ..." .............................................. 246 7.6.1. Obszary istotne dla wdroŜenia SSRT ....................................... 246 7.6.2. Ramowa koncepcja wdraŜania SSRT ....................................... 247 7.6.3. Harmonogram wdroŜenia ...................................................... 255 7.6.4. Identyfikacja głównych źródeł finansowania SSRT na okres programowania 2007-2013 ................................................... 257 7.6.5. Wskaźniki weryfikacji dla SSRT .............................................. 284 7.7. Wpływ realizacji SSRT na rozwój regionu ........................................ 290 7.8. Powiązane SSRT ze strategią NPR 2004-2006 .................................. 299 8. Promocja i informowanie o projekcie i SSRT .................. 308 9. Podsumowanie ............................................................... 312 Spis tabel i rysunków ......................................................... 314 Polska Agencja Rozwoju Turystyki S.A., ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa 5 Sektorowa strategia rozwoju turystyki na obszarach wiejskich w gminach: Kluczbork, Byczyna, Wołczyn i Lasowice Wielkie 1. Wprowadzenie. Geneza projektu "Sektorowa strategia rozwoju turystyki na obszarach wiejskich w gminach: Kluczbork, Byczyna, Wołczyn i Lasowice Wielkie" powstała w ramach realizacji SPO "Restrukturyzacja i modernizacja sektora Ŝywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich 2004-2006", działanie 2.7. "PilotaŜowy Program Leader +". Podczas opracowania projektu podjęte zostały działania informacyjne i szkoleniowe, które miały na celu aktywizowanie mieszkańców oraz organizacji działających na obszarach wiejskich w procesie planowania strategii rozwoju, łącznie z pomocą doradczą i ekspercką związaną z tworzeniem Lokalnej Grupy Działania "Stowarzyszenie Rozwoju Ziemi Kluczborskiej – LEADER". NajwaŜniejszym celem powstania "Sektorowej strategii..." jest aktywizowanie lokalnych inicjatyw na rzecz rozwoju obszarów wiejskich, m.in. poprzez wprowadzanie funkcji turystycznych, w gminach: Kluczbork, Byczyna, Wołczyn i Lasowice Wielkie. Obecnie gminy objęte projektem stoją w obliczu wielu problemów społeczno-gospodarczych, z których najwaŜniejszym jest sytuacja na rynku pracy. Utrzymująca się na wysokim poziomie stopa bezrobocia, rozdrobnienie gospodarstw rolnych i trudna sytuacja ekonomiczna rolnictwa to czynniki w znacznym stopniu uniemoŜliwiające wszechstronny rozwój. To właśnie te problemy leŜą u podstaw realizacji projektu. Jednocześnie region posiada bogaty, częściowo jedynie wykorzystany potencjał w postaci walorów naturalnych i kulturowych, stanowiących podstawę rozwoju przemysłu turystycznego. Stąd załoŜeniem wstępnym jest, iŜ jednym z najwaŜniejszych czynników rozwoju gmin objętych projektem będzie turystyka. Przemysł turystyczny na arenie międzynarodowej uznany został za jeden z najbardziej dynamicznie rozwijających się sektorów gospodarki, po przemyśle elektronicznym i komputerowym. O roli turystyki świadczą niezbicie dane statystyczne. Światowa Rada Turystyki i PodróŜy (WTTC) szacuje, iŜ kaŜda złotówka zarobiona przez przemysł turystyczny generuje kolejne 3 złote dochodu w innych sektorach. Od funkcjonowania turystyki bezpośrednio zaleŜy istnienie 40 gałęzi gospodarki. Szacunki WTTC na 2006 rok wskazują, iŜ zatrudnienie w turystyce wyniesie 8,7% światowego zatrudnienia, a jej wkład w światowy PKB będzie się utrzymywał na poziomie Polska Agencja Rozwoju Turystyki S.A., ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa 6 Sektorowa strategia rozwoju turystyki na obszarach wiejskich w gminach: Kluczbork, Byczyna, Wołczyn i Lasowice Wielkie 3,6%. Ponadto turystyka w 2006 roku wygeneruje 11,8% światowego eksportu, 9,5% wydatków konsumenckich i 9,3% światowych inwestycji 1. Efekty turystyki widoczne są w takich dziedzinach jak zatrudnienie, edukacja, środowisko, transport czy kultura. Jednocześnie rozwój turystyki zaleŜy od wielu działań w innych gałęziach gospodarki. Występuje tutaj sprzęŜenie zwrotne. Podsumowując naleŜy stwierdzić, Ŝe nie do przecenienia jest znaczenie turystyki dla rozwoju regionalnego. Jest to najlepiej i najłatwiej obserwowane w kontekście wpływów do budŜetu (udział w PKB) oraz walki z bezrobociem. Turystyka na arenie międzynarodowej została uznana za jeden z najszybciej rozwijających się sektorów i jedną z nielicznych dziedzin, w której wzrost wpływów przekłada się na tworzenie realnych miejsc pracy. Jest jednocześnie potęŜnym instrumentem polityki regionalnej, pozwalającym